OKUL DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ: ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI

Yıl 2021, Sayı: 58, 37 - 67, 03.05.2021

Mehmet Yaşar Kılıç , Mustafa Yavuz Deniz Gülmez

Öz

Bu araştırmada okulu bir bütün olarak değerlendirebilecek bir ölçme
aracı geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada iki farklı gruptan veri
toplanmış olup, birinci aşamada 394 katılımcı ile açımlayıcı ve doğrulayıcı
faktör analizleri ile güvenirlik analizi ve korelasyon analizleri yapılmıştır.
İkinci aşamada ise 1390 katılımcı ile doğrulayıcı faktör analizleri tekrar
yapılarak ölçeğin doğrulanması amaçlanmıştır. Ulusal ve uluslararası literatür
incelenerek oluşturulan madde havuzunun kapsam geçerliğini sağlamak amacıyla uzman
görüşüne başvurulmuştur. Uzmanların görüşleri doğrultusunda 128 maddelik deneme
formu elde edilmiştir. Elde edilen deneme formu 394 katılımcıdan toplanan
veriler doğrultusunda açımlayıcı-doğrulayıcı faktör analizi ve güvenirlik analizleri
yapılarak “Okul Değerlendirme Ölçeği” elde edilmiştir. “Okul Değerlendirme
Ölçeği” toplam 30 madde ve 4 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu alt boyutlar “liderlik
ve yönetimin etkililiği”, “öğretme, öğrenme ve “değerlendirme kalitesi”, “öğrenci
yetkinlikleri” ve “okulun fiziki yeterlikleri” olarak adlandırılmıştır. Ölçeğin
geçerliğini sağlayabilmek amacıyla uzman görüşünün yanı sıra açımlayıcı ve
doğrulayıcı faktör analizleri yapılmıştır. Ölçeğin güvenirliğini sağlayabilmek
amacıyla ise Cronbach Alpha güvenirlik katsayısının yanı sıra, Spearman Brown,
Gutmann Split-Half teknikleri ile ölçeğin iki yarı test güvenirlikleri
hesaplanmıştır. Ayrıca ölçeğin madde toplam korelasyonları da incelenmiştir.
Yapılan analizler neticesinde üzerinde çalışılan ölçeğin geçerli ve güvenilir
olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul değerlendirme ölçeği, okul değerlendirme, ölçek geliştirme, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2012). Okula ilişkin tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(40), 30-45.
• Akkoyunlu, B., Yağcı, E. & Önderoğlu, S. (2012). Bologna Süreci (Yeterlilikler ve Öğrenme Kazanımları İlişkisi). Hacettepe Üniversitesi. Erişim Adresi: http://www.hubologna.hacettepe.edu.tr/calistay/1909/ProgramOgrenmeCiktilari190912.pptx
• Alıcı, D. (2013). Okula yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(168), 318-331.
• Allen, M. (2016). A Quantitative Study of International School Working Conditions and Learning Environments in Relation to Student Achievement. Doctor of Education, Lindenwood University.
• Anne Çocuk Eğitim Vakfı [AÇEV]. Okul Öncesi Öğretmenlerin Başucu Rehberi. Kurumun değerlendirilmesi. Erişim adresi: https://www.acevokuloncesi.org/images/dosya/pdf/kurum_degerlendirme_anketi.pdf
• Aydın, A. (2000). Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aydoğan, İ. (2012). Okul binalarının özellikleri ve öğrenciler üzerine etkileri. Milli Eğitim Dergisi, 42(193), 29-43.
• Balcı, A. (1988). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70), 21-30.
• Balkıs, M & Arslan, G. (2016). Okul Tutum Değerlendirme Ölçeğinin Psikometrik Özellikleri: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 1-16.
• Başar, H. (2001). Sınıf yönetimi (5. Baskı). Ankara: Pegem A.
• Baumgartner, H. & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161. doi: 10.1016/0167-8116(95)00038-0
• Bayram, N. (2013). Yapısal eşitlik modellemesine giriş Amos uygulamaları. İstanbul: Ezgi.
• Bentler, P.M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: Causal modeling. Annual Review of Psychology, 31(1), 419-456. doi: 10.1146/annurev.ps.31.020180.002223
• Bentler, P.M. & Bonett, D.G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588-606. doi: 10.1037/0033-2909.88.3.588
• Bishara, S. (2017). School effectiveness and student achievement. International Journal of Contemporary Research and Review, 8(02), 20171-20188. doi: 10.15520/ijcrr/2017/8/02/123
• Bottoms, G., O'Neill, K., Fry, B. & Hill, D. (2003). Good Principals Are the Key to Successful Schools: Six Strategies To Prepare More Good Principals. Atlanta, GA: Author. Eric Document Number: ED478010
• Bozkurt, E. (1995). Eğitimde değerlendirmenin gerekliliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 1(4), 531-534.
• Browne, M.W. & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In Bollen, K.A., & Long, J.S. (Ed.). Testing structural equation models (s. 136-162). Beverly Hills, CA: Sage
• Büyüköztürk, Ş. (2011), Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum (13. Basım). Ankara: Pegem A.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
• Creemers, B. P. M. & Reezigt, G. J. (1996). School Level Conditions Affecting the Effectiveness of Instruction. School Effectiveness and School Improvement, 7(3), 197–228. doi:10.1080/0924345960070301
• Crocker, L. & Algina, J. (1986). Introduction to classical and modern test theory. Toronto: Holt, Rinehart and Winston
• Çobanoğlu, F. & Badavan, Y. (2017). Başarılı okulların anahtarı: Etkili okul değişkenleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 114-134.
• Dinham, S. (2005). Principal leadership for outstanding educational outcomes. Journal of educational administration, 43(4), 338-356. doi: 10.1108/09578230510605405
• Donnelly, R. & Fitzmaurice, M. (2005) Designing Modules for Learning. G. O'Neill, S. Moore & B. McMullin (Ed.). Emerging issues in the practice of University Learning and Teaching. Dublin, All Ireland Society for Higher Education (AISHE).
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları, Ankara: Pegem A.Eğitim İzleme Raporu (2015-2016). Erişim Adresi: http://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/EIR2015-16_ArkaPlanRaporu_OgrenmeOrtamlari_IO.pdf
• Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Eurydice (2015). Assuring Quality in Education: Policies and Approaches to School Evaluation in Europe. Eurydice Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• Fisher, C. W., Berliner, D. C., Filby, N. N., Marliave, R., Cahen, L. S. & Dishaw, M. M. (1981). Teaching behaviors, academic learning time, and student achievement: An overview. The Journal of Classroom Interaction, 17(1), 2-15.
• Gareis, C. R. & Tschannen-Moran, M. (2005). Cultivating principals’ sense of efficacy: Supports that matter. Paper to be presented at the annual meeting of the University Council for Educational Administration, Nashville, TN.
• Goldberg, M. F. (2001). Leadership in education: Five commonalities. Phi Delta Kappan, 82(10), 757-761. doi: 10.1177/003172170108201010
• Gürsel, M. (2013). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Konya: Çizgi.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis: Pearson Education Limited. Essex: Pearson Education Limited.
• Hallinger, P. & Heck, R.H. (1998). Exploring the Principal's Contribution to School Effectiveness: 1980‐1995. School Effectiveness and School Improvement, 9(2), 157-191. doi: 10.1080/0924345980090203
• Hallinger, P. & Heck, R. (1999). Can Leadership Enhance Effectiveness?. T. Bush , L. Bell , R. Bolam, R. Glatter and P. Ribbins (Ed.). Educational Management: Redefining Theory, Policy and Practice (s.178–190). Londra: Paul Chapman
• Helvacı, M. A. & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
• Kesercioğlu, T., Balım, A. G., Ceylan, A. & Moralı, S. (2001). İlköğretim okulları 7. sınıflarda uygulanmakta olan fen dersi konularının öğretiminde görülen okullar arası farklılıklar. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi (125-130). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• Kulaksızoğlu, A., Çakar, M. & Dilmaç, B. (1999). Türkiye'de özel okullar hakkındaki tutumla ilgili bir araştırma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(11), 233-246.
• Lezotte, L. W. (1992). Treating the total quality effective school. Washington, DC: Effective Schools Products Ltd
• Marsh, H.W., Hau, K.T., Artelt, C., Baumert, J. & Peschar, J.L. (2006). OECD’s brief self-report measure of educational psychology’s most useful affective constructs: Cross-cultural, psychometric comparisons across 25 countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360. Doi: 10.1207/s15327574ijt0604_1
• Meydan, C. H. & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay.
• Mortimore, P. (1993). School Effectiveness and the Management of Effective Learning and Teaching. School Effectiveness and School Improvement, 4(4), 290-310. doi: 10.1080/0924345930040404
• Negiş Işık, A. & Gümüş, E. (2017). Yönetici öz-yeterliği ve okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(1), 419-434. doi: 10.24106/kefdergi.309192
• OECD (2013). Synergies for Better Learning: An International Perspective on Evaluation and Assessment. Paris: OECD.
• OFSTED, Eğitim, Çocuk Hizmetleri ve Beceriler Standartları Ofisi (2016). Erişim adresi: https://reports.ofsted.gov.uk/search?q=&location=&lat=&lon=&radius=&level_1_types=0
• Robinson, V. M., Lloyd, C. A. & Rowe, K. J. (2008). The impact of leadership on student outcomes: An analysis of the differential effects of leadership types. Educational administration quarterly, 44(5), 635-674. doi: 10.1177/0013161X08321509
• Sagor, R. & Barnett, B. G. (1994). The TQE Principal: A Transformed Leader. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, Inc.
• Sammons, P., Hillman, J. & Mortimore, P. (1995). Key characteristics of effective schools: A review of school effectiveness research. England: Office For Standards in Education [OFSTED].
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• School Self-Evaluation Guidelines, Post-Primary, Department of Education and Skills (2016-2020). Erişim adresi: https://www.education.ie/en/Publications/Inspection-Reports-Publications/Evaluation-Reports-Guidelines/School-Self-Evaluation-Guidelines-2016-2020-Post-Primary.pdf
• Silins, H. & Mulford, B. (2002). Leadership and School Results. In Leithwood K. ve diğerleri. (Ed.). Second International Handbook of Educational Leadership and Administration (s. 561-612). Dordrecht: Springer
• Silverman, S., Tyson, L. & Krampitz, J. (1992). Teacher feedback and achievement in physical education: Interaction with student practice. Teaching and Teacher Education, 8(4), 333-344. doi: 10.1016/0742-051X(92)90060-G
• Şensoy, S.A. & Sağsöz, A. (2015). Öğrenci Başarısının Sınıfların Fiziksel Koşulları ile İlişkisi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 16(3), 87-104.
• Şişman, M. (1996). Etkili okul yönetimi, ilkokullarda bir araştırma. Eskişehir: Yayınlanmamış Araştırma Raporu
• Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A.
• Tanrıöğen, A. (2000). Temel eğitim öğretmenlerinin okul müdürlerinden bekledikleri öğretimsel liderlik davranışları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 67-73.
• Turan, S. (2006). Eğitim liderliği, okul yönetimlerini geliştirme programı ders notları. Ankara: MEB İlköğretim Genel Müdürlüğü.
• Turgut, M. F. & Baykul, Y. (2012). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Pegem A.
• Yavuz, M. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinden beklenen roller ve karşılanma düzeyleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yükseköğretim Kalite Kurulu (2016). Kurumsal Dış Değerlendirme Ölçütleri. Erişim Adresi: https://yokak.gov.tr/Common/Docs/Site_degerlendirme_prog_doc/kurumsal%20d%C4%B1%C5%9F%20de%C4%9Ferlendirme%20%C3%B6l%C3%A7%C3%BCtleri.pdf