TÜRKİYE’DE SOSYAL BİLGİLER ALANINDA VATANDAŞLIK EĞİTİMİNE YÖNELİK YAPILAN NİTEL ARAŞTIRMALARIN ANALİZİ (2010-2020)

Yıl 2021, Sayı: 58, 522 - 544, 03.05.2021

Çiğdem Kozaner Yenigül , İrem Namlı Altıntaş

Öz

Nitel araştırmayı insanın, kendi çabasıyla biçimlendirdiği toplumsal sistemlerin derinliklerini keşfetmek üzere geliştirdiği bilgi üretme yollarından birisi olarak tanımlamak mümkündür. Sosyal bilimlerin giderek daha fazla özerkleşmesi ve kendine özgü araştırma yöntemleri geliştirmesi, aynı zamanda nicel araştırma yaklaşımlarının merkezinde insanın var olduğu sosyal gerçekliği açıklamada yetersiz kalması gibi nedenlerle nicel araştırma yöntemlerinin sosyal bilimler içerisindeki görece ağırlığı azalmaya başlamıştır. Bu çalışmada vatandaşlık eğitiminde nitel olarak yapılan çalışmaların belirlenmesi ve bir toplumsal güç olarak vatandaşlık eğitiminin yorumlayıcı bir yaklaşımla inceleme eğilimini araştırmak, konuyla ilgili olarak araştırmacılara yol göstermek amaçlanmıştır. Bu amaçla temel nitel araştırma metodolojisi kullanılan bu araştırmanın verilerini 2010-2020 yılları arasında vatandaşlık eğitimine yönelik lisansüstü tezleri, ULAKBİM ve ERIC veri tabanında yer alan araştırma makaleleri oluşturmuştur. Bu kapsamda 24 lisansüstü tez ve 44 makale incelenmiştir. İncelenen çalışmaların yıllara göre dağılımı kullanılan nitel araştırma desenleri, vatandaşlık eğitimi ile ilişkilendirilen konular, çalışma grupları ve dokümanların dağılımı, veri toplama araçları incelenmiştir. Elde edilen veriler iki araştırmacı tarafından belirlenen ölçütlere gör içerik analiziyle yorumlanmış ve sayısal değerleri grafiğe dönüştürülmüştür. Araştırma sonucunda, nitel desende vatandaşlık eğitimine yönelik 2018-2019 yıllarında yapılan tez çalışmalarında artış olurken, makale çalışmalarında azalma görülmüştür. Vatandaşlık eğitimi ile ilgili çalışan araştırmacıların vatandaşlık eğitimini toplumsal bir güç olarak görmedikleri ve konuyla ilgili araştırma desenlerini yeterince ayrıntılandıramadıkları sonucu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

nitel araştırma, vatandaşlık eğitimi, sosyal bilgiler eğitimi

Kaynakça

• Altay, N. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında yazılan makalelerin değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 22-35.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Barr, R. D., Barth, J. L., & Shermis, S. S. (1978). The nature of the social studies. California: ETC Publications.
• Çelik, H., & Öztürk, C. (2019). Vatandaşlık eğitiminde program yaklaşımları. C. Öztürk, Z. İbrahimoğlu, & G. Yıldırım (Eds.), 21. yüzyılda vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi içinde (ss. 193-216). Ankara: Pegem Akademi.
• Dilek, A., Baysan, S., & Öztürk, A. A. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: Bir içerik analizi çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 581-602.
• Ekiz, D. (2004). Eğitim dünyasının nitel araştırma paradigmasıyla incelenmesi: Doğal ya da yapay. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 415-439.