OKUMA STRATEJİLERİNİN PROGRAMLAR VE DERS KİTAPLARI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 58, 131 - 153, 03.05.2021

Üzeyir Süğümlü , Kadriye Doğan

Öz

Araştırmanın amacı Türkçe Dersi Öğretim Programı (2019) ve Okuma Becerileri Dersi Öğretim Programı’nda (2018) yer alan okuma stratejileri ile ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma stratejilerini karşılaştırmaktır. Program ile ders kitaplarının uyumu öğretimin niteliğini doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle programlarda yer alan okuma stratejileri ile ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma stratejilerinin karşılaştırılması, program ve ders kitabı tutarlığının belirlenmesi açısından önemli görülmektedir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma materyallerini, Türkçe Dersi Öğretim Programı (2019) ve Okuma Becerileri Dersi Öğretim Programı (2018) ile ortaokul Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırmanın veri toplama araçlarını, programlarda yer alan okuma stratejilerine yönelik kazanımlar ve ortaokul Türkçe ders kitaplarında okuma stratejilerinin kullanıldığı yönerge ve etkinlikler oluşturmaktadır. Araştırma verileri, doküman incelemesi yoluyla toplanmış ve içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma ile Türkçe Dersi Öğretim Programı (2019) ve ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma stratejileri arasında tutarsızlık olduğu, Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın (2019) 5 ve 6. sınıf düzeyleri ile Okuma Becerileri Dersi Öğretim Programı’nın (2018) tutarlı olmadığı belirlenmiştir. Araştırma sonucundan hareketle programlar ve ders kitaplarındaki tutarlığın sağlanması önerisi geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretim programı, ders kitabı, okuma becerisi, okuma stratejileri

Kaynakça

• Akın, E. & Çeçen, M. A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(8), 91-110.
• Aktaş, E. & Bayram, B. (2018). Türkçe öğretiminde okuduğunu anlama stratejilerinin kullanımı üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3), 1401 1414.
• Arı, G. (2016). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı sözlü iletişim öğrenme alanındaki kazanımlara eleştirel bir bakış. Sakarya University Journal of Education, 6(2), 235-253. Aytaş, G. (2005). Okuma eğitimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 461-470.
• Çoşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türk Bilimi Araştırmaları, 11, 231 244.
• Demirel, Ö. & Kıroğlu, K. (2019). Ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem Akademi.
• Epçaçan, C. (2009). Okuduğunu anlama stratejilerine genel bir bakış. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 207-223.
• Erkal, M. & Çağrıtekin, D. (2020). Okuma stratejilerinin (yöntem ve tekniklerinin) Türkçe ders kitaplarındaki metinlerle uyumu. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 433-450.
• Girgin, Y. (2011). Cumhuriyet dönemi (1929-1930, 1949, 1981) Ortaokul Türkçe öğretimi programlarının içerik, genel ve özel amaçlarıyla karşılaştırmalı gelişim düzeyi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 11-26.
• Gün, M. & Demirel, A. (2019). Okuma eğitimi. H. Kavruk & H. Kurnaz (Editörler), Türkçe öğretimi (43-76). Ankara: Nobel
• İşeri, K. (2007). 6. sınıf Türkçe ders kitabının ilköğretim Türkçe programının amaçlarına uygunluğunun değerlendirilmesi. Dil Dergisi, 136, 58-74. Kaman, Ş. (2012). Akıcı okuma stratejilerini kullanmanın ilköğretim üçüncü sınıf öğrencilerinde okuma becerisini geliştirmeye etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Karasar, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kaya, E. (2015). Ortaokul (5-8) Türkçe dersi dinleme eğitimi etkinliklerinin öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri açısından incelenmesi: durum çalışması (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Koç, C. & Arslan, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin akademik öz yeterlik algıları ve okuma stratejileri bilişüstü farkındalıkları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 745-778.
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2018). Okuma becerileri dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı
• MEB (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 5. Sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
• MEB (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 6. Sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 7. Sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 8. Sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Özçelik, D. Ali. (2014). Eğitim programları ve öğretim. Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, S. (2018). Öğretmen adaylarının okuma stratejilerini kullanma düzeyleri. Bartın University Journal of Faculty of Education, 7(1), 296-315.
• Özercan, M. G. (2010). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin kullandığı öğrenme ve okuma stratejilerinin seviye belirleme sınav sonuçlarıyla karşılaştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Süğümlü, Ü. & Yiğit, M. (2020). Konuşma stratejilerinin program ve ders kitapları bağlamında karşılaştırılmasına yönelik bir durum çalışması. I. uluslararası pedagojik araştırmalar kongresi tam metin kitabı (596-610). Düzce: Düzce Üniversitesi
• Süğümlü, Ü. & Yüce, S. N. (2020). Dinleme/izleme stratejilerine yönelik karşılaştırmalı bir çalışma: program ve ders kitapları. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(23), 202-215. Temizkan, M. (2008). Bilişsel okuma stratejilerinin Türkçe dersinde bilgiye dayalı metinleri okuduğunu anlama üzerindeki etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitin Bilimleri Dergisi, 28(2), 129-148.
• Topuzkanamış, E. (2010). Türkçe ders kitaplarında okuma stratejileri. 10. Uluslararası Dil Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi, Ankara.
• Tuna, L. (2016). Okuma stratejilerinin 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı kazanmasına, okuma tutumuna ve okuduğunu anlama becerisine etkisi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Türkben, T. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2152-2166.
• Ülper, H. & Yalınkılıç, K. (2010). Son iki Türkçe programına göre hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının nicel ve nitel görünümü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 349-461.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.