ÖZEL YETENEKLİ İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BİLİM İNSANI NİTELİKLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞ VE ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 59, 390 - 414, 12.08.2021

Sibel Yazıcı Nusret Koca Selda Koca

Öz

Çalışma özel yetenekli ilkokul öğrencilerinin bilim insanı niteliklerine yönelik görüş ve algılarını incelemeyi amaçlamaktadır. Öğrencilerin sınıf seviyeleri dikkate alınarak görüş ve algı benzerlikleri ile farklılıkları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmaya Bilim ve Sanat Merkezinde eğitim gören 150 ilkokul öğrencisi katılmış, bilim insanına yönelik görüş ve algıları yerinde olmak istedikleri bilim insanları üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji kullanılmış, veriler betimsel ve içerik analizleri kullanılarak çözümlenmiştir. Bulgular beş başlık altında toplanmıştır. Bunlar; öğrencilerin yerinde olmak istedikleri bilim insanları, bilim insanlarıyla ilgili kavram yanılgıları, bilim insanlarının sınıflar arasındaki dağılımı, bilim insanlarının kimliksel özellikleri ve bilim insanlarının nitelikleridir. Öğrenciler genel olarak bilim insanlarını cinsiyetçi bir yaklaşımla erkek olarak algılamaktadır. Sınıf seviyelerine bağlı olarak batı medeniyetine mensup bilim insanları daha fazla öne çıkmaktadır. Her sınıfta benzer isimlerin öne çıkması kalıpyargı oluşumu şeklinde değerlendirilmiştir. Özel yetenekli öğrenciler bilim insanlarını; buluş yapan, temel kişilik özelliklerine sahip, meslek sahibi, yarar sağlayan, başarılı, milli ve meraklı olma niteliklerine sahip kişiler olarak algılamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bilim insanı,, özel yetenekli öğrenciler, ilkokul

Kaynakça

• Akçay, B. (2011). Turkish elementary and secondary students’ views about science and scientist. Asia Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 12(1), 1-11.
• Bağ, H. (2013). 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajları, yayınlanmamış yüksek lisan tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Buluş-Kırıkkaya, E., Bozkurt, E. ve İşeri, Ş. (2011). TÜBİTAK Destekli İlköğretim Öğrencileri Bilim Yaz Okulunun Öğrencilerin Bilim İnsanı İmgelerine Etkisi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 61‐75.
• Camcı Erdoğan, S. (2013). Üstün zekalı kızların bilime yönelik tutumları ve bilim insanı imajları, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (1), 13-37.
• Chambers, D. W. (1983). Stereotypic images of the scientist: The draw-a-scientist test. Science Education, 67, 255-265.
• Deniş Çeliker, H. ve Erduran Avcı, D. ( 2015). İlkokul Öğrencilerinin Bilim İnsanı Algıları: Öğrencilerin Bilimsel Faaliyetlere Katılması Bilim İnsanı Algılarını Nasıl Etkiler?. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 36, 90-104.
• Duran, E. ve Bayar, A . (2019). İlkokul öğrencilerinin bilim ve bilim insanına ilişkin algıları. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi , 8 (4) , 14-29.
• Fidan Kurtdede, N. ve Konak, S. (Nisan 2016). Yüksek lisans öğrencilerinin bakış açısıyla bilim ve bilim insanı. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (22), 189-222.
• Fralick, B., Kearn, J., Thompson, S. and Lyons, J. (2009). How middle schoolers draw engineers and scientists. Journal of Science Education and Technology, 18, 60-73.
• Fung, Yvonne, Y. H. (2002). A comparative study of primary and secondary school students' images of scientists. Research in Science &Technological Education, 20 (2), 199-213.
• Gezici, M. ve Demir, S.B. (Fall-2018). Tarihi dizi ve filmlerin sosyal bilgiler dersine yansımaları. Turkish History Education Journal, 7(2), ss. 392-413.
• Güler, T. ve Akman, B. (2006). 6 yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 55-56.
• Gülhan, F., Şahin, F. (2018). Ortaokul 5. ve 7. Sınıf öğrencilerinin mühendisler ve bilim insanlarına yönelik algılarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi , 12 (1), 309-338.
• Graumann, C. F. (2002). The phenomenological approach to people- environment studies. Robert B. Bechtel and Arza Churchman (Ed). In Handbook of environmental psychology (pp. 95-113) New York: John Wiley & Sons, Inc.
• Harman, G. ve Şeker, R. ( Aralık-2017). Ortaokul öğrencilerinin zihnindeki bilim insanı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt: 20 - Sayı: 38, 49.
• İdin, Ş. ve Yalaki, Y. ( 2016). Türkiyede ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında yer verilen Türk İslam bilim insanlarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 30 (2), 37-52.
• Kaya, V., H., Afacan, Ö., Polat, D. ve Urtekin, A. (Nisan 2013). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanı ve bilimsel bilgi hakkındaki görüşleri (Kırşehir İli Örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), Cilt 14, Sayı 1, 305-325.
• Korkmaz, H. ve Kavak, G. (2010) İlköğretim öğrencilerinin bilime ve bilim insanına yönelik imajları. Elementary Education Online, 9(3), 1055–1079.
• Küçük, M. (2006) Bilimin Doğasını ilköğretim 7. Sınıf Öğrencilerine Öğretmeye Yönelik Bir Çalışma. Yayınlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Küçük, M, Bağ, H. (2012). 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajlarının karşılaştırılması. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2) , 125-138.
• MEB (2016). Millî Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi, https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf
• MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar).
• Newton, L., & Newton, D. (1998). Primary children’s conceptions of science and the scientist: Is the impact of a national curriculum breaking down the stereotype? International Journal of Science Education, 20(9), 1137-1149.
• Nuhoğlu, H. & Afacan, Ö. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanına yönelik düşüncelerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 279-298.
• Ortaş, İ. (2004). “Öğretim üyesi ya da bilim insanı kimdir?. Pivolka Dergisi, 3(12): 11– 16.
• Özdeş, S. (2014). Ortaokul öğrencilerinin bilim insanı algılarının belirlenmesi ve bu algılara neden olan faktörlerin analizi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ruiz-Mallen, I. & Escalas, M. T. (2012). Scientists Seen by Children: A Case Study in Catalonia, Spain. Science Communication, 34 (4), 520-545.
• Song, J. ve Kim, K. S. (1999). How Korean students see scientists: The images of the scientist. International Journal of Science Education, 21 (9), 957-977.
• Türkmen, H. (2008). Turkish primary students’perceptions about scientist and what factors afecting the image of the scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 4 (1), 55-61.
• Yazıcı, H. ve Samancı, O. (2003). “İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal bilgiler ders konuları ile ilgili bazı kavramları anlama düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi, S.158, s.83-90.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yontar-Toğrol, A. (2000). Öğrencilerin bilim insanı ile ilgili imgeleri. Eğitim ve Bilim, 25 (118), 49-56.