SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL DESTEK ALGILARI İLE İŞ DOYUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 61, 75 - 97, 09.02.2022

Anıl Yuvka , İbrahim Gül

Öz

Sınıf öğretmenlerinin örgütsel destek algısı ile iş doyumları arasındaki ilişkiyi belirlenmeyi amaçlayan bu araştırma, iki açıdan önem taşımaktadır. İlk olarak, örgütünden destek gören öğretmenlerin,işlerinden yüksek bi doyum sağlayacaklarına dair yüksek inanç. İkincisi, örgütsel desteğin, öğretmenlerin işlerini severek yapmalarına ve böylece eğitimde etkililiğin artmasıdır. Bu amaca hizmet edecek şekilde, 2018–2019 öğretim yılında, Afyonkarahisar 351 ilkokulda çalışan 2370 sınıf öğretmeni evreni, merkez, İscehisar, Sinanpaşa, İhsaniye ve Şuhut ilçelerindeki Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokullar bünyesinde çalışan 384 sınıf öğretmeni ise araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Nayir’in (2011) “Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği” ile Baycan’ın (1985) Türkçe ’ye uyarladığı “Minnesota İş Doyumu Ölçeği” ile toplanmıştır. Ayrıca araştırmacılar tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Verilerin toplanmasından önce gerekli izinler alınmıştır. Ölçeklerin toplanmasında gönüllülük esasına uyulmuştur. Veriler üzerinde Kolmogorov-Smirnov normallik testi yapılmış ve çözümlemede parametrik testlerden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, algılanan örgütsel destek genel düzeyinin “orta derecede katılıyorum”, iş doyumu genel düzeyinin “kararsızım” seviyesinde olduğu görülmüştür. Kadın öğretmenlerin hem algılanan örgütsel destek hem de iş doyum düzeylerinin erkek öğretmenlere göre daha yüksek olduğu, mesleki kıdem, eğitim durumu ve medeni durum değişkenlerine göre ise öğretmenlerin algıladığı örgütsel destek ve iş doyumu düzeylerinin anlamlı farklılık oluşturmadığı bulgularına ulaşılmıştır. Öğretmenlerin algıladıkları destek ile doyumuları arasında pozitif güçlü bir ilişki bulunmuştur. Öğretmenlerin algıladıkları örgütsel destek onların iş doyumlarının anlamlı bir yordayıcısıdır.Öğretmenlere daha fazla destek olunması ve takım çalışmaları yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sınıf öğretmeni, örgütsel destek algısı, iş doyumu

Kaynakça

• Akıncı, Z. (2002). Turizm sektöründe işgören iş tatminini etkileyen faktörler: Beş yıldızlı konaklama işletmelerinde bir uygulama. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 4, 1–25.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 57-71.
• Avcı, Ü., ve Seferoğlu, S. S. (2011). Bilgi toplumunda öğretmenin tükenmişliği: teknoloji kullanımı ve tükenmişliği önlemeye yönelik alınabilecek önlemler. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 13-26.
• Avşaroğlu, S., Deniz, E. M., Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam boyu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Ayan, S., Kocacık, F., Karakuş, H. (2009). Lise öğretmenlerinin iş doyumu düzeyi ile bunu etkileyen bireysel ve kurumsal etkenler: Sivas merkez ilçe örneği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 18-25.
• Balcı, A. (1985). Eğitim yöneticisinin iş doyumu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bozkurt, F. (2007). Denizcilik sektöründe çalışan gemi adamlarının demografik özellikleri ile örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık davranışı ve algılanan örgütsel destek düzeyi arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N., ve Erdemoğlu-Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
• Deniz, L. ve Kumaş, V. (2010). Öğretmenlerin iş doyumu düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 123-139.
• Doğan, S. (2014). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel destek algısı (Polatlı ilçesi örneği), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Durak, H., Y., ve Süleymanoğlu, S., H. (2017). öğretmenlerde tükenmişlik duygusunun çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, GEFAD / GUJGEF 37(2): 759-788.
• Eğriboyun, D. (2013). Ortaöğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel güven ve örgütsel destek algıları arasındaki ilişki. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 17-43.
• Erdoğan, İ. (1996). İşletme yönetiminde örgütsel davranış. İstanbul: Avcıoğlu Yayım.
• Erkol, H. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin algıladıkları örgütsel desteğin bireysel özelliklerine göre incelenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(1), 1–17.
• Ersözlü, A. (2008). Sosyal sermayenin ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin iş doyumuna etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Gouldner, A.W. (1960), The norm of reciprocity: a preliminary statement, American Sociological Review, 25, 161–178.
• Gül, Ö. (2012). Örgütsel iklim ve iletişim iklimi arasındaki etkileşim: OMU Vakfı işletmelerinde bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Kacmar, M. ve Carlson S. (1999). Antecedents and Consequences of Organizational Commitment: A Comparison of Two Scales, Educational & Psychological Measurement, 59, 193-205.
• Kartal, S., E, Yirci, R. ve Özdemir, T., Y. (2015). Öğretmenlerde algılanan örgütsel destek düzeyi ile yaşam memnuniyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 477-504.
• Kavutçu, R. (2016). Öğretmenlerin iş doyum düzeyleri (Denizli ili merkez efendi ilçe örneği), Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Kök-Bayrak, S. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılığın incelenmesine yönelik bir araştırma, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20 (1), 291-310.
• Kulualp, H. G. (2015). Algılanan örgütsel destek, yönetimin açıklığı ve iş tatmininin örgütsel sessizlik üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Oktar, M. N. (2015) Engelli bireylerle çalışanlarda algılanan örgütsel destek ve tükenmişlik düzeyinin iş tatmini üzerindeki etkisi: İstanbul ili Beykoz ilçesi örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yalova Üniversitesi, Yalova.
• Onaran, O (1981). Çalışma yaşamında güdüleme kurumları, Sevinç Matbaası, Ankara.
• Önderoğlu, S. (2010). Örgütsel adalet algısı, iş, aile çatışması ve algılanan örgütsel destek arasındaki bağlantılar.(Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özden, T. (2009). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin okullarındaki iletişim iklimine yönelik algıları (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18,113–130.
• Özek, Y. (2016). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları örgütsel destek ile örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özkalp, E. (1982). Davranış bilimleri ve organizasyonlarda davranış, Eskişehir İİBF Akademik Yayınları.
• Rhoades, L., Eisenberger, R. and Armeli, S.(2001). Affective commitment to the organization: the contribution of perceived organizational support, Journal Of Applied Psychology, 86(5), 825-836.
• Sarıkaya, Ş. (2019). Öğretmenlerin iş doyumunun yordayıcısı olarak örgütsel güven ve örgütsel destek algısı. (Yüksek Lisans Tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sökmen, A. ve Benk, O. (2019). Algılanan örgütsel destek, iş tatmini ve diğergamlık ilişkisi: akademisyenler üzerine bir araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(3), 2231-2241 https://doi.org/10.20491/isarder.2019.736
• Şahin, İ. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi , 10 (1), 142-167. http://efdergi.yyu.edu.tr
• Şahin, İ. (1999). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin iş doyum düzeyleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Taşdan, M., Tiryaki, E. (2008). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması, Eğitim ve Bilim, 33(147), 54-70.
• Tunacan, S. ve Çetin, C. (2009). Lise öğretmenlerinin iş doyumunu etkileyen faktörlerin tespitine ilişkin bir araştırma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 155-172.
• Turan, S. (2003). Yönetim ve öğretmenlik mesleği. Ankara: Pegem Yayınları.
• Turgut, H. (2014). Algılanan örgütsel desteğin işletme performansına etkisinde iç girişimciliğin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(3), 29-62.
• Ulukuş, K. S. (2010). Örgütsel iletişim örüntüsünün kurum içi ilişkilerdeki önemi: Aksaray İl Emniyet Teşkilatında uygulamalı bir çalışma (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Üren, S. ve Çorbacıoğlu, S. (2012). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel bağlılığa etkisi: İmalat sektöründe faaliyet gösteren bir işletme örneği. Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 14, 29-52.
• Vural, B. (2004). Yetkin-ideal-vizyoner öğretmen. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Weiss, D. J.,Dawis, R. V. England, G. W. ve Lofquist, L. H. (1967). Manual for the minnesota satisfaction questionnaire, Vol.22, Minnesota Studies in Vocational Rehabilition, Minneapolis: University of Minnesota, Industrial Relations Center
• Yazıcıoğlu, Y., Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, E. ve Izgar, H. (2009). İlköğretimde çalışan öğretmenlerin iş doyumlarının okullardaki örgütsel yaratıcılık açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3), 943-951.