FARKLI ZEKÂ ALANLARINA SAHİP ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AŞILAMAYA İLİŞKİN KARAR VERME SÜREÇLERİ

Yıl 2022, Sayı: 61, 266 - 295, 09.02.2022

Fatma Kütük , Hatice Belge Can

Öz

Bu araştırmanın amacı, farklı zekâ alanlarına sahip 8. sınıf öğrencilerinin biyoteknoloji uygulamalarından birisi olan aşılama konusuna ilişkin karar verme süreçlerini incelemektir. Ölçüt örnekleme yöntemine göre belirlenen çalışma grubu, 2020-2021 öğretim yılı bahar döneminde Isparta ilinin bir merkez devlet ortaokulunun sekizinci sınıfında öğrenim görmekte olan sekiz öğrenciden oluşmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımına uygun olarak gerçekleştirilen bu çalışmada, iç içe geçmiş tek durum araştırma deseni benimsenmiştir. Araştırmanın ilk aşamasında çoklu zekâ envanteri ve kişisel bilgiler formu ile öğrencilerin baskın zekâ alanları tespit edilmiştir. Belirlenen zekâ alanlarına göre sekiz zekâ alanını temsil eden öğrencilerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılarak öğrencilerin aşılama konusunda nasıl karar verdikleri ile ilgili veriler toplanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formunda yer alan senaryo sorularına öğrencilerin verdiği cevaplar Chang-Rundgren ve Rundgren (2010) tarafından geliştirilen SEE-SEP modeli ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin aşılamaya ilişkin verdikleri kararlar zekâ alanlarına göre değişkenlik göstermezken, bu kararları gerekçelendirme şekilleri zekâ alanlarına göre değişkenlik göstermektedir. Gelecekte bu alanda çalışma yapacak olan araştırmacılara ve fen bilimleri öğretmenlerine önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çoklu Zekâ Kuramı, Sosyobilimsel konular, Biyoteknoloji, SEE-SEP Modeli, Karar Verme

Kaynakça

• Akkaş, B. (2018). Investigating middle school students' supporting reasons throughout written argumentation in the context of socio-scientific issue-based instruction (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Atasoy, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının yaşam alanlarına göre yerel sosyobilimsel konularla ilgili informal muhakemeleri. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 6(1), 60-72.
• Aygün, E. & Tortop, S. H. (2020). Ebeveynlerin aşı tereddüt düzeylerinin karşıtlık nedenlerinin incelenmesi. Güncel Pediatri, 18(3), 300-16.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 26. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cebesoy, Ü. B. & Dönmez-Şahin, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37, 100-117.
• Cebesoy, Ü. B. (2020). Sosyobilimsel Konuların Öğretiminde SEE-SEP Modeli. M. Genç (Eds.), Kuramdan Uygulamaya Sosyobilimsel Konular (ss. 156-180). Ankara: Nobel Yayınları.
• Chang-Rundgren, S, N. & Rundgren, C. J. (2010). SEE-SEP: From a separate to a holistic view of socioscientific issues. Asia-Pacific Forum on Science Learning & Teaching, 11(1), 1-24.
• Christenson, N., Rundgren, S. N. C., & Höglund, H. O. (2012). Using the SEE-SEP model to analyze upper secondary students’ use of supporting reasons in arguing socioscientific issues. Journal of Science Education and Technology, 21(3), 342-352.
• Çepni, S. (2018). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık Yayın ve Dağıtım.
• Eggert, S. & Bögeholz, S. (2010). Students’ use of decision-making strategies with regard to socioscientific issues: An application of the Rasch partial credit model. Science Education, 94(2), 230-258.
• Eriksson, M., & Rundgren, C. J. (2012). The Wolf Issue-Upper Secondary Students’ Argumentation about a Socio-Scientific Issue. Nordic Studies in Science Education, 8(1), 43-58.
• Eş, H. & Öztürk, N. (2019). An activity for transferring the multidimensional structure of SSI to middle school science courses: I discover myself in the decision-making process with SEE-STEP. Research in Science Education, 51, 889-910.
• Evren-Yapıcıoğlu, A. E. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımı uygulamalarına yönelik görüşleri ve çalışmalarına yansıtmaları. Hacettepe Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 132-151.
• Gardner, H. (1993). Multiple intelligence: The theory in practice. New York: Basic Books.
• Goloğlu, S. (2009). Fen eğitiminde sosyo-bilimsel aktivitelerle karar verme becerilerinin geliştirilmesi: dengeli beslenme. (Yüksek lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Görgün, S., Cindoruk, Ş., Özgen, E., Yadigaroğlu, M., Demir, M. T., Yücel, M., ... & Güzel, M. (2021). Diagnostic and Prognostic Value of Serum Endocan Levels in Patients With COVID-19. Angiology, 1-5.
• İşbilir, E., Ertepınar, H. ve Çakıroğlu, J. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konular hakkındaki bilimsel tartışmalarının epistemik inanışları açısından incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27-30 Haziran 2012, Niğde.
• Kahraman, S. (2020). Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Biyoteknoloji, Genetik Mühendisliği ve Klonlama Kavramlarına ilişkin Algılarının İncelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 57-83.
• Karışan, D. & Türksever, F. (2017). Bilim Uygulamaları Dersinin Sosyobilimsel Konular Bağlamında Öğretilmesinin Öğrencilerin Bilim-Toplum Sorunlarına Duyarlılıklarına Etkisinin İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (ERTE Özel Sayısı), 363-387.
• Karışan, D. & Cebesoy, B. Ü (2021). Use of the SEE-SEP model in preservice science teacher education; The case of genetic dilemma. IGI Global.
• Kılınç, A., Boyes, E. & Stanisstreet, M. (2011). Turkish school students and global warming: Beliefs and willingness to act. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 7(2), 121-134.
• Kutluca, A. Y. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının klonlamaya ilişkin bilimsel ve sosyobilimsel argümantasyon kalitelerinin alan bilgisi yönünden incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Oral, B. (2001). Branşlarına göre üniversite öğrencilerinin zekâ alanlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 26(122), 19-31.
• Öcal, E., Şad, S. N. & Kahraman, S. (2014). 8. sınıf öğrencilerinin genetik mühendisliği ve uygulamaları ile ilgili görüşleri. 11. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 643-644.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Jourmal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536.
• Sadler, T. D. & Zeidler, D. L. (2004). The morality of socioscientific issues construal and resolution of genetic engineering dilemmas. Science Education, 88(1), 4-7.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005a) Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112-138.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005b). The significance of content knowledge for informal reasoning regarding socioscientific issues: Applying genetics knowledge to genetic engineering issues. Science Education, 89(1), 71-93.
• Sadler, T. D. & Donnelly, L. A., (2006). Socioscientific argumentation: The effects of content knowledge and morality. International Journal of Science Education, 28(12), 1463-1488.
• Sorgo, A., Ambrozic-Dolinsek, J., Usak, M. & Özel, M. (2011). Knowledge about and acceptance of genetically modified organisms among pre-service teachers: A comparative study of Turkey and Slovenia. Electronic Journal of Biotechnology, 14(4), 1-16.
• Sönmez, A. & Kılınç, A. (2012). Preservice science teachers’ self-efficacy beliefs about teaching GM Foods: The potential effects of some psychometric factors. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 6(2), 49-76.
• Sürmeli, H. & Şahin, F. (2010). Üniversite öğrencilerinin genetik mühendisliği ile ilgili biyoetik görüşleri: Genetik testler ve genetik tanı. Journal of Turkish Science Education, 7(2), 119-132.
• Sürmeli, H. & Şahin, F. (2012). Preservice teachers’ opinions and ethical perceptions in relation to cloning studies. Çukurova University Faculty of Education Journal, 41(2), 76-86.
• Topçu, M. S. (2011). Turkish elementary student teachers’ epistemological beliefs and moral reasoning. European Journal of Teacher Education, 34(1), 99-125.
• Topçu, M. S. (2019). Sosyobilimsel Konular ve Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Türköz, G. & Öztürk, N. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bazı sosyo-bilimsel konularla ilgili kararlarının çok boyutlu bakış açısı ile incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(1), 175-197.
• Zohar, A., & Nemet, F. (2002). Fostering students' knowledge and argumentation skills through dilemmas in human genetics. Journal of Research in Science Teaching, 39(1), 35-62.