ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN OKULDAKİ TEMEL PSİKOLOJİK İHTİYAÇLARI İLE OKULA BAĞLANMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 64, 220 - 241, 28.10.2022

Mahmut Sami Uzun , Fuad Bakioğlu

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1071963

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada taşımalı eğitim kapsamında olan ve olmayan öğrencilerin okuldaki temel psikolojik ihtiyaçları ile okula bağlanmaları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Betimsel bir araştırma olan bu çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında öğrenimlerine devam eden 467 (%61,3)‘si kız ve 295 (%38,7)’i erkek, toplamda 762 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Ergen Öğrencilerin Okulda Temel Psikolojik Gereksinimleri Ölçeği ve Çocuk ve Ergenler için Okula Bağlanma Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde Pearson korelasyon analizi, bağımsız gruplar için iki yönlü ANOVA ve çoklu Regresyon analizi uygulanmıştır. Bulgulara göre taşımalı eğitim kapsamında olan öğrencilerin okuldaki temel psikolojik ihtiyaç düzeyleri taşımalı eğitim kapsamında olmayan öğrencilerinkinden anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Dahası okuldaki temel psikolojik ihtiyaçlar öğrencilerin cinsiyetine göre kızların lehine anlamlı düzeyde bulgular elde edilmiştir. Taşımalı eğitim kapsamında olan öğrencilerin okula bağlanma düzeyleri taşımalı eğitim kapsamında olmayan öğrencilerin okula bağlanma düzeylerinden anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Öğrencilerin okula bağlanma düzeyleri cinsiyetine göre kızların lehine anlamlı düzeyde bulgular elde edilmiştir. Öğrencilerin okuldaki temel psikolojik ihtiyaçları, okul türü ve okula bağlanmaları arasında pozitif yönde anlamlı düzeyde ilişkiler bulunmuştur. Son olarak öğrencilerin okuldaki temel psikolojik ihtiyaçları ve okul türü okula bağlanmalarının toplam varyansının yaklaşık %20’sini açıklamıştır. Sonuçlara göre öğrencilerin taşımalı eğitim kapsamında olmaması ve okuldaki temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanması okula bağlılıklarını arttıracak etmenler arasında sayılabilir.

Anahtar Kelimeler

Taşımalı eğitim, eğitimde fırsat eşitliği, temel psikolojik ihtiyaçlar, okula bağlanma

Kaynakça

• Ağırkaya, A. (2010). Taşımalı eğitim uygulamasında öğretmenler ve öğrencilerin karşılaştıkları güçlükler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Altuntaş, S., & Sezer, Ö. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okula bağlanmalarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 83-97.
• Argon, T., & İsmetoğlu, M. (2016). Öğrencilerin lise yaşam kalitesi algıları ile okula bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 238-249.
• Bearman, P., & Burns, J. (1998). Adolescents, health and schools: early analyses from the national longitudinal study of adolescent health. NASSP Bulletin, 82, 1-12.
• Bilek, E., & Kale, M. (2012). Taşıma Merkezi Okullarda Görev Yapan Öğretmenlerin Görüşlerine Göre, Taşımalı Eğitim Uygulaması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 609-632.
• Bowlby, J. (1988). A secure base: Clinical applications of attachment theory. London: Routledge.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayınları.
• Catalano, R. F., Haggerty, K. P., Oesterle, S., Fleming, C. B., & Hawkins, J. D. (2004). The importance of bonding to school for healthy development: Findings from the Social Development Research Group. Journal of School Health, 74, 252–261.
• Cernkovich, S. A., & Giordano, P. C. (1992). School bonding, race and delinquency. Criminology, 30(2), 261-291.
• Çalık, M., & Bal, F. (2021). Ergenlerde duygusal özerklik, arkadaşa bağlanma ve temel psikolojik ihtiyaçlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Metinleri, 2020 (2) , 1-12.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Press.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2002). Handbook of self-determination research. Rochester, NY, US: University of Rochester Press.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1991). A motivational approach to self: Integration in personality. In R. A. Dienstbier (Ed.), Current theory and research in motivation, Vol. 38. Nebraska Symposium on Motivation, 1990: Perspectives on motivation (pp. 237-288). Lincoln, NE, US: University of Nebraska Press.
• Diaz, J. D. (2005). School attachment among Latino youth in rural Minnesota. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 27(3), 300-318.
• Dönmez, Ş., & Taylı, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinde okul iklimi, okula bağlılık ve okul yaşam kalitesi algısının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 1-17.
• Fidan, N., & Baykul, Y. (1994). İlköğretimde temel öğrenme ihtiyaçları. Hacettepe Üniversitesi Egitim Fakiiltesi Dergisi, 10, 7-20.
• Finn, J. D. (1993). Student engagement and student at risk. Washington, DC: National Center For Education Statistics.
• Fredricks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School engagement: Potential of the concept, state of the evidence. Review of Educational Research, 74(1), 59-109.
• Goodenow, C., & Grady, K. E. (1993). The relationship of school belonging and friends’ values to academic motivation among urban adolescent students. The Journal of Experimental Education, 62(1), 60-71.
• Hill, L. G., & Werner, N. E. (2006). Affiliative motivation, school attachment, and aggression in school. Psychology in The Schools. 43(2), 231-246.
• Hirschi, T. (2002). Causes of delinquency. Transaction Publishers.
• İnan, M., & Demir, M. (2018). Eğitimde fırsat eşitliği ve kamu politikaları: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 337-35
• Karaşar, B., & Kapçı, G. (2016). Examining school attachment and academic success in terms of different variables. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 49 (1), 21-42.
• Karatepe, H. (2019). Lise öğrencilerinin güdülenme, okula bağlanma ve okuldaki temel psikolojik ihtiyaçları ve arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kaya, A. & Aksu Bilgin, M. (2009). Fırsat ve olanak eşitliğinin sağlanmasında bir adım olarak taşımalı eğitim. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 178-179.
• Kaya, D. (2018). Ortaokul öğrencilerinin matematiğe yönelik temel psikolojik ihtiyaçlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 15-30.
• Kaya, N. Ç. (2017). Taşımalı eğitim programındaki ilköğretim öğrencilerinin durumları: Silopi köyleri örneğinde bir sosyal değerlendirme. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46(2), 105-116.
• Kowal, J., & Fortier, M. S. (1999). Motivational determinants of flow: Contributions from self-determination theory. The Journal of Social Psychology, 139(3), 355-368.
• Leithwood. K., & Jantzi, D. (2000). Principal and teacher leadership effects: A replication. School Leadership and Management. 20, (4), 415-434.
• Lemma, P., Borraccino, A., Berchialla, P., Dalmasso, P., Charrier, L., Vieno, A., Lazzeri, V., & Cavallo, F. (2014). Well-being in 15-year-old adolescents: A matter of relationship with school. Journal of Public Health, 37(4), 573-580.
• MEB (2020). Milli eğitim istatistikleri örgün eğitim 2019-2020. [Çevrim-içi: http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=396] Erişim tarihi: 04.09.2020
• Milyavskaya, M., & Koestner, R. (2011). Psychological needs, motivation, and well-Being: A test of self- determination theory across multiple domains. Personality and Individual Differences, 3(50), 387-391.
• Murdock, T. B., Hale, N. M., & Weber, M. J. (2001). Predictors of cheating among early adolescents: Academic and social motivations. Contemporary Educational Psychology, 26(1), 96-115.
• Osterman, K. F. (2000). Students’ need for belonging in the school community. Review of Educational Research, 70(3), 323–367.
• Özdemir, M., & Kalaycı, H. (2013). Okul bağlılığı ve metaforik okul algısı üzerine bir inceleme: Çankırı İli Örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2125-2137.
• Özdemir, Y., Tunçer, İ., Yavuz, G., & Özdemir, M. (2015). Ergen öğrencilerin okulda temel psikolojik gereksinimleri ölçeğinin psikometrik özellikleri: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 441-458.
• Penner, C., & Wallin, D. (2012). School attachment theory and restitution processes: Promoting positive behaviors in middle years’ schools. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 137, 1-36.
• Ryan, R. M., Deci, E. L., & Grolnick, W. S. (1995). Autonomy, relatedness, and the self: Their relation to development and psychopathology. In D. Cicchetti and D. J. Cohen (Eds.), Wiley series on personality processes. Developmental psychopathology, Vol. 1. Theory and methods (pp. 618-655). Oxford, England: John Wiley and Sons.
• Sarıkaya, A. (2015). 14-18 yaş arası ergenlerin benlik saygısı ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Savi, F. (2011). Çocuk ve ergenler için okula bağlanma ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 10(1), 80-90.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
• Taşımalı İlköğretim Yönetmeliği (2005). Resmi Gazete No: 25796
• Tian, L., Han, M., & Huebner, E. S. (2014). Preliminary development of the adolescent students' basic psychological needs at school scale. Journal of adolescence, 37(3), 257-267.
• Turan, S. (2011). Taşımalı ilköğretim uygulamasında karşılaşılan güçlükler (Zonguldak İli Örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yaşar, D. E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin okula bağlanma düzeyleri ile akran ilişkileri ve okul motivasyonu arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.