SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNDEN DİN OKURYAZARLIĞINA BİR BAKIŞ

Yıl 2023, Sayı: 65, 71 - 94, 31.01.2023

Sibel Oğuz Haçat , Mehmet Topal

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1067846

Öz

Sosyal bilgiler dersi içerisinde din okuryazarlığı önemli bir rol oynar. Özellikle günümüzde yaşanan güncel olaylar nedeniyle din okuryazarlığı uluslar tarafından göz ardı edilmemesi gereken bir olgudur. Din okuryazarlığı uluslara küresel vatandaşlar yetiştirme konusunda yardımcı olur. Küreselleşen dünya toplumlarında bireyler sadece kendi dinlerinin temel inançlarını, ritüellerini ve tarihini değil, diğer dinlerin esaslarını bilmeleri ve anlamaları gruplar arası çatışma yerine pozitif bir sosyal grubun oluşmasına ve bireylerde kültürel duyarlılığın gelişmesini sağlar. Bu çalışmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda sosyal bilgiler dersi içinde din okuryazarlığının etkisi ve verimliliği ile ilgili uygulamaya dönük fikirler elde etmektir. Çalışma grubu, Kastamonu il ve ilçe merkezinde görev yapan 20 sosyal bilgiler öğretmenidir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması modeli ile gerçekleşmiştir. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Çalışmada elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, din okuryazarlığını sosyal bilgiler öğretmenleri farklı dinlere karşı farkındalık oluşturma, çeşitli dinleri tanıma ve anlamlandırabilme, farklı dinlere ait sembolleri ve uygulamaları bilme, çok dinli toplumlarda birey ve toplum arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi, dini bilgiyi anlama ve hayata geçirebilme, farklılıklara saygı duyma, farklı dinden bireylerin birlik ve beraberlik içinde yaşaması ve kalıp yargıları ortadan kaldırma şeklinde ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Din okuryazarlığı, Sosyal bilgiler, Vatandaşlık, Değer

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2010). Sosyal bilgiler eğitiminde yeni yaklaşımlar: Çok kültürlü ve küresel eğitim. İlköğretim online, 9(3), 1226-1237.
• Ashraf, M., A. (2019). Exploring the potential of religious literacy in Pakistani education. Religions (MDPI), 10(429), 1-15.
• Bilecik, S. (2015). Din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinin din okuryazarlık becerisine etkisi. (üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma). NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• Bogdan, R.C., Biklen, S. K. (2003). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods (3rd edition). Boston: Allyn ve Bacon. 1-276.
• Büyüköztürk,Ş., Kılıç Çakmak,E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. (10.baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları . Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 27-40.
• Clough, N., Holden, C. (2002). Education for citizenship: Ideas into Action: Apractical Guide for teachers of Pupils Aged. Florence, KY; USA: Routledge. 7-14.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. (Genişletilmiş 3. Baskı), Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Demircioğlu, E., Özdemir, M. (2014). Pedagojik formasyon öğrencilerinin çok kültürlü eğitime yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, (15)1, 211-232.
• Dinham, A., Francis, M. eds. (2015). Religious literacy in policy and practice. Bristol: Policy Press. 256.
• Geel, M.V., Vedder, P. (2011). The role of family obligations and school adjustment in explaining the ımmigrant paradox. J Youth Adolescence, 40, 187–196.
• Hookway, S. (2000). Citizenship education and religious literacy. JE&CB, (4)1, 23-35.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Araştırma Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kapıtzke, C. (1995) Literacy and religion: the textual politics and practice of seventh day adventism, John Benjamins Publishing Company. Amsterdam. 2(2), 1-22.
• Kaya, İ. (2005). Identity and space: The case of Turkish Americans. Geographical review. 95(3), 425-440.
• Kaymakcan, R., Meydan, H. (2010). Demokratik vatandaşlık ve din öğretimi: yeni yaklaşımlar ve Türkiye’de DKAB dersleri bağlamında bir değerlendirme. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 29-53.
• Leganger, K, H. (2003). Dialogue among young citizens in a pluralistic religious educatin, ınternational perspectives on citizenship, education and religious diversity. Edit: Robert Jackson, London: Routledge Falmer. 169–190.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Moore, D. L. (2007). Overcoming religious ılliteracy a cultural studies approach to the study of religion in secondary education. New York: Palgra ve Macmillan.
• NCSS, (2014). Study about religions in the social studies curriculum. [https://www.socialstudies.org/position-statements/study-about-religions-social-studies-curriculum 27.01.2021] tarihinde erişilmiştir.
• Oğuz Haçat, S. ve Topal, M. (2021). Geleneksel çocuk oyunlarının değerler eğitimindeki rolünün sınıf öğretmenlerinin görüşleri açısından değerlendirilmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 558-575.
• Okumuşlar, M. (2007). Çok kültürlü toplumlarda din hakkında öğrenme ve dinden öğrenme modeli. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, (2), 251-264.
• Özodaşık, M. (2009). Kişilerarası iletişim sürecinde algı, ikna ve empatik ilişkiler (1. Baskı), Tablet Yayınları: Konya.
• Öztürk, C. (2006). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Ed.). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi: yapılandırmacı bir yaklaşım içinde. Ankara: Pegem Yayıncılık. 21-50.
• Öztürk, C. ve Deveci, H. (2011). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programlarının değerlendirilmesi. C. Öztürk (Ed.) Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programları içinde. Ankara: Pegem Yayıncılık. 1-41.
• Parker, W. C., Jarolimek, J.(1997). Social studies in elementary education. New Jersey: Prentice Hall Random House.
• Parker, S. (2020) Religious literacy: spaces of teaching and learning about religion and belief, Journal of Beliefs ve Values. 41(2), 129-131.
• Prothero, St, (2007). Religious Literacy: What Every American Needs to Know –and Doesn’t. San Francisco, Calif.: Harper Collins.
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitive methods in evaluation. California: Sage Publications.
• Tavşancıl, E., Aslan E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları: İstanbul.
• Turan, E, Meydan, A. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının din kültürü görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29 (1), 79-89.
• Wright, A. (1993). Religious education in the secondary schools. Prospects for Religious Literacy. London: David Fulton Publishers.
• Wıllıams, K. (2008) Religion and Citizenship Education in Europe. Londra: Cice Group.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.