OKUL KÜLTÜRÜNÜN MESLEKİ KİMLİK VE UZAKTAN EĞİTİM BAĞLAMINDA YORDANMASI: COVID-19 PANDEMİSİ SÜRECİNDE ÖĞRETMEN ALGILARI

Yıl 2023, Sayı: 66, 544 - 568, 29.04.2023

Mustafa Karagöl , Seyithan Demirdağ

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1147740

Öz

Bu araştırmanın amacı COVID-19 pandemisi döneminde öğretmen algılarına göre mesleki kimlik algıları, uzaktan eğitime karşı tutumları ve okul kültürleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Nicel olarak yürütülen bu çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın evreni 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Zonguldak ili ve bağlı ilçelerde görev yapmakta olan anasınıfı, ilkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerinden oluşmaktadır. Katılımcı olarak 504 öğretmenin katılım gösterdiği bu çalışmada, öğretmenler seçkisiz olmayan (non-random) yöntemlerden uygun örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Veriler üç farklı ölçme aracı kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analiz edilmesinde korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda öğretmenlerin, mesleki kimliği sıklıkla, uzaktan eğitimi katılmıyorum düzeyinde, okul kültürünü çoğunlukla düzeyinde algıladıkları saptanmıştır. Bununla birlikte uzaktan eğitim ve mesleki kimlik algıları ile uzaktan eğitim ve okul kültürü arasında anlamlı olmayan bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ancak okul kültürü ile mesleki kimlik algıları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Aynı zamanda öğretmenlerin uzaktan eğitim tutumlarının okul kültürü algıları üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen kimliği, uzaktan eğitim, COVID-19, okul kültürü

PREDICTING SCHOOL CULTURE IN THE CONTEXT OF PROFESSIONAL IDENTITY AND DISTANCE EDUCATION: TEACHER PERCEPTIONS IN THE COVID-19 PANDEMIC PROCESS

Öz

The purpose of this research is to examine the relationship between perceptions of professional identity, attitudes towards distance education and school cultures according to teacher perceptions during the COVID-19 pandemic period. In this quantitative study, the relational model was used. The universe of the study consists of kindergarten, primary, secondary and high school teachers working in Zonguldak province and its districts in the 2021-2022 academic year. In this study, in which 504 teachers participated as participants, the teachers were determined by convenient sampling approach from non-random methods. Data were collected using three different measurement tools. Correlation analysis and multiple regression analysis were used to analyze the data. The findings show that teachers often perceive their professional identity at the level of “I disagree” with distance education, and the school culture at the level of “mostly”. However, it has been determined that there is a non-significant relationship between distance education and professional identity perceptions and distance education and school culture. However, it is determined that there is a positive and significant relationship between school culture and professional identity perceptions. At the same time, it has been determined that teachers' distance education attitudes have a significant effect on their perceptions of school culture.

Anahtar Kelimeler

Teachers, distance learning, COVID-19, school culture

Kaynakça

• Ağır, F. (2007). Özel okullarda ve devlet okullarında çalışan ilköğretim öğretmenlerinin uzaktan eğitime karşı tutumlarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Ağır, F., Gür, H., and Okçu, A. (2007). Uzaktan eğitime karşı tutum ölçeği geliştirmeye yönelik geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Education Sciences, 3(2), 128-139.
• Akman, A. (2021). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin uzaktan eğitime yönelik tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Akyol, A. K., and Aslan, D. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve mesleki benlik saygılarının incelenmesi. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 51-60.
• Ankaralıoğlu, S. (2020). Farklı okul kademelerinde görev yapan öğretmen algılarına göre yöneticilerin ruhsal liderlik stilinin okul kültürüne etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ayık, A., and Ada, Ş. (2009). İlköğretim okullarında oluşturulan okul kültürü ile okulların etkililiği arasındaki ilişki. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilgiler Dergisi, 8(2), 429-446.
• Aykar, A. N., and Yurdakal, İ. H. (2021). Erken çocukluk öğretmenlerinin acil uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Temel Eğitim Dergisi, 3(2), 6-14.
• Aytek, M. E. (2020). Öğretmenlerin işe ilişkin duyuşsal iyilik algıları ile okul kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Ballı, A. (2019). Örgüt kültürünün öğretmenlerin yaratıcı düşünme eğitimlerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Barney, J. 1991. Firm resources and sustained competitive advantage. J. Management, 17, 99-120.
• Başdal, M. (2021). Öğretmen adaylarının mesleki kimlikleri, öğretmen özyeterlik inançları ve öğretme motivasyonları arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu.
• Berk, N. (2020). Öğretmen algılarına göre mesleki ve teknik liselerin okul kültürü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Cansoy, R., and Parlar, H. (2017). Okul gelişiminin bir yordayıcısı olarak öğretmen profesyonelizmi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 269-289.
• Cevar, M. (2021). Okul kültürü ve kolektif öğretmen yeterliği arasındaki ilişki (Zonguldak İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Çeltek, F. M. (2021). Temel eğitim kademesindeki öğretmenlerin okul kültürü algıları ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Demir, G. (2019). Okul yöneticilerinin değişimi uygulama yeterlilikleri ile okul kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Demir, T. (2021). Mesleki ve teknik anadolu lisesi öğretmenlerinin ve öğrencilerinin uzaktan eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Dursun, İ. E. (2019). Okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarının okul kültürü oluşturmadaki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabaattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Elitaş, T. (2017). Uzaktan eğitim lisans sürecinde yeni iletişim teknolojileri: atatürk üniversitesi uzaktan eğitim merkezi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Glušac, D., Tasic, I., Nikolic, M., and Gligorovic, B. (2015). A study of ımpact of school culture on the teaching and learning process in Serbia based on school Evaluation. International Journal of Leadership in Education, 12(2), 255-268.
• Göçmenler, G. (2014). Uzaktan eğitim teknolojileri ve çağdaş yönelimler. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, 164-175.
• Hofstede, G. (1980). Cultures and organizations. International Studies of Management and Organization, 10(4), 15-41.
• İnceağaç, S. (2020). Öğretmen algılarına göre mesleki tükenmişlik, liderlik tarzları ve örgüt kültürü ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
• Karsantık, İ. (2019). Yükseköğretimde akademik liderlik, yükseköğretim kültürü ve akademik kimlik arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kavrayıcı, C. (2019). Öğretmenlerin mesleki kimlik algıları ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kılınç, A. Ç. (2014). Öğretmen profesyonelizmin bir yordayıcısı olarak okul kültürü. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(174), 105-118.
• Kıncal, Y. R. (2004). Öğretmenlik mesleğine giriş (1.Baskı). Nobel Yayınları.
• Kırık, M. A. (2014). Uzaktan eğitimin tarihsel gelişimi ve Türkiye’deki durumu. Marmara İletişim Dergisi, 21, 73-94.
• Koca, M. F. (2021). Pandemi sürecinde ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin uzaktan eğitime karşı tutumları: Osmaniye ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Osmaniye.
• Köysüren, D. A. (2016). Eğitimdeki değişimlerin bilişim öğretmenlerinin mesleki kimlik yapıları ve duyguları üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kuzgun, Y., Sevim, S. A., and Hamamcı, Z. (1999). Mesleki doyum ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(11), 14-18.
• Kütükcü, G. (2020). İlköğretim kademesindeki öğretmenlerin öğretme motivasyonları ile uzaktan eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Lahiri, S., Sarkar, B., and Ghosh, R. (2021). Teachers’ attitudes towards emergency remote teaching: Challenges in Indian academe. International Teaching Online Symposium.
• Omenyi, A. S., and Emengini, B. (2020). Organizational culture as correlate of teachers’ attitude to work in secondary schools in Anambra State. Nnadiebube Journal of Education, 5(1), 17-33.
• Özarslan, M., Kubat, B., and Bay, Ö. F. (2007). Uzaktan eğitim için entegre ofis dersi’nin web tabanlı içeriğinin geliştirilmesi ve üretilmesi. Akademik Bilişim, 31, 159-166. Özmen, H., and Karamustafaoğlu, O. (2019). Eğitimde araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Rozati, F. (2017). Relating EFL teachers' professional and ınstitutional ıdentity to their teaching efficacy. Issues in Educational Research, 27(4), 859-873.
• Ruane, S. G. (2013). Coaching the self: Identity work (ing) and the self-employed professional. Unpublished Dissertation, The University of Massachusetts, Isenberg School of Management, Massachusetts.
• Seabra, F., Teixeira, A., Abelha, M., and Aires, L. (2021). Emergency remote teaching and learning in Portugal: Preschool to secondary school teachers’ perceptions. Educ. Sci. 11, 349.
• Soydaş, M. (2020). Öğretmenlerin mesleki kimlik ve mesleki gelişimine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şen, G. (2019). Kültürel zeka ve kültürel adaptasyonun akademik performans üzerine etkisi: üniversitelerdeki yabancı uyruklu öğrencilerle yapılan bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şimşek, S. (2002). Günümüz kimlik sorunu ve bu sorunun yaşandığı temel çatışma eksenleri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 29-39.
• Talidong, K. J. B. (2020). Implementation of emergency remote teaching (ert) among Philippine teachers in Xi'an, China. Asian Journal of Distance Education, 15(1), 196-201.
• Taner, D. (2008). Öğretmenlerin umutsuzluk düzeyi ile okul kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43(43), 423-442.
• Timurkan, A. İ. (2021). Biyoloji eğitimi veren öğretmenlerin COVID-19 Pandemi sürecinde kullandıkları uzaktan eğitime yönelik görüş ve tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Uçar, B. (2020). Spor eğitimi alan öğrencilerin mesleki kimlik durumları, girişimcilik niyetleri ve kariyer planlama tutumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Uluçay, G. A. (2016). Uzaktan eğitim yönetimi ve türkiye’deki vakıf üniversitesi uygulamaları (İKÜ E-MBA Yüksek Lisans Program Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• UNESCO (2020). UNESCO’s education response to COVID-19. Eylül 29, 2021 tarihinde https//en.unesco.org/covid19/educationresponse adresinden alındı.
• UNICEF (2021). Class attendance: Absent 168 million children. Eylül 29, 2021 tarihinde https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/unicef-diyor-ki-COVID-19-nedeniyle-d%C3%BCnya-genelinde-168-milyondan-fazla-%C3%A7ocu%C4%9Fun adresinden alındı.
• Ülkü, S. (2018). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Ünal, B. B. (2017). Web tabanlı uzaktan eğitimin fen bilimleri konularında öğrenci başarısına etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2017(9), 481-490. Wordometers (2021). Coronavirus cases: Turkey. Ekim 3, 2021 tarihinde https://www.worldometers.info/coronavirus/country/turkey/ adresinden alındı.
• World Health Organizations [WHO] (2020). United action for better health. Eylül 29, 2021 tarihinde https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-COVID-19/novel-coronavirus-2019-ncov adresinden alındı.
• Yadigar, G. (2010). Uzaktan eğitim programlarının etkililiğinin değerlendirilmesi (G.Ü. bilişim distemleri uzaktan eğitim tezsiz yüksek lisans programı örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yalçın, G. (2020). Özel okullarda yöneticilerin liyakat düzeyleri ile okul kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Yavuz, R. (2016). Eğitim fakültesi 1.sınıf öğrencilerinin uzaktan eğitime ilişkin tutumları ile ingilizce dersine ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Yıldız, V. (2020). Öğretmenlerin mesleki kimlik algısı, örgütsel bağlılık düzeyi ve sınıf yönetimi yeterliği arasındaki ilişkiler örüntüsünün incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yolcu, M. A., and Kıngır, S. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının mesleki kimlik algılarının incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 778-812.
• Yumbul, E. (2021). Liselerde görev yapan öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun.
• Yüzer, B. (2019). Okul müdürlerinin karizmatik liderlik özellikleri ile okul öncesi öğretmenlerinin okul kültürü algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Zivkovic, P. (2016). The nexus between teacher professional identity and some socio-demographic and psychological variables. European Scientific Journal, 19-31.