NORMAL GELİŞİM GÖSTEREN İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ÖZEL GEREKSİNİMLİ AKRANLARINI SOSYAL KABULÜNE YÖNELİK ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI

Yıl 2024, Sayı: 72, 433 - 463, 31.10.2024

Erdinc Arslan , Zeynep Karataş

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1457678

Öz

Bu çalışmanın amacı bütünleştirme eğitimine katılan özel gereksinimli ilkokul öğrencilerinin normal gelişim gösteren akranları tarafından sosyal kabul düzeylerinin belirlenmesine yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Çalışma grubu Burdur İl merkezinde bütünleştirme uygulaması yapılan 7 ilkokulun 3. ve 4. sınıflarında eğitim gören 610 normal gelişim gösteren öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında geliştirilen sosyal kabul öleceğinin KMO değeri .906 bulunmuştur. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçekte 20 madde ve bu maddeleri kapsayan 4 faktör bulunmuştur. Sosyal kabul ölçeğinin toplam varyans açıklama yüzdesi %46,860 olarak bulunmuştur. Sosyal kabul ölçeğinin toplam alt boyutları arasında ayırt edicilik endeksi .80 altında bulunmuş ayırt edicilik sağladığı görülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen modele ilişkin uyum indeksleri Ki-kare/sd = 1,91 GFI=,92, CFI=,95 NNFI =,94, RMSEA =.051, SRMR=.056, olarak bulunmuştur. Bu sonuçlarla sosyal kabul ölçeğinin dört faktörlü yapısı doğrulanmıştır. Sosyal kabul ölçeğinin güvenirliğini belirlemek için yapılan madde toplam korelasyonu. 288-668 olarak ve Cronbach Alpha değeri ,85 bulunmuş, güvenirliği sağladığı görüşmüştür. Araştırma sonucunda geliştirilen sosyal kabul ölçeğinin geçerli ve güvenilir olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özel Eğitim, Bütünleştirme, Sosyal Kabul, İlkokul öğrencisi

SCALE DEVELOPMENT STUDY ON THE SOCIAL ACCEPTANCE OF NORMALLY DEVELOPING PRIMARY SCHOOL STUDENTS' PEERS WITH SPECIAL NEEDS

Öz

The aim of this study is to develop a valid and reliable scale to determine the social acceptance levels of primary school students with special needs participating in inclusive education by their typically developing peers. İn this research, scale development study group consists of 610 students who have a normal development and who study at the 3. and 4. grades of seven primary schools in which inclusive education was conducted in the center of Burdur district. The KMO value of the registration social acceptance scale within the scope of the research is .906. As a result of the exploratory factor analysis, 20 item in the scale an 4 factor that encompass these items were found. The total variance percentage of the social acceptance scale was found %46,860. Social Acceptance Scale, index of distinctiveness were found below .80, and were found to satisfy the distinctiveness value. Fit indices that were obtained as a result of confirmatory factor analysis were found as Chi-square/sd=1,91, GFI=,92, CFI=,95 NNFI =,94, RMSEA =.051, SRMR=.056. With these results, the four factor structure of the social acceptance scale was validated. The total item correlation that was carried out in order to determine the reliability of the Social Acceptance Scale ,221-668, Cronbach Alpha internal consistency coefficient was found as ,85 and it was found out that it satisfies reliability As a result of the research, it was found the socially acceptable study was valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

Special Education, İnclusion, Social Acceptance, Primary school student

Kaynakça

• Alves, S. R. G. (2015). Avaliação das atitudes de alunos do ensino básico face aos pares com incapacidades e ensaio exploratório de um programa de intervenção (Doctoral dissertation). Universidade do Porto, Faculdade de Psicologia e de Ciências da Educação.
• Aktaş, C., & Küçüker, S. (2002). Bilişsel duyuşsal odaklı bir programın ilköğretim öğrencilerinin fiziksel engelli yaşıtlarına yönelik sosyal kabul düzeylerine etkisinin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 3(2), 15-25.
• Aktan, O., Budak, Y., & Botabekovna, A. B. (2019). İlkokul öğrencilerinin kaynaştırma öğrencilerine yönelik sosyal kabul düzeylerinin belirlenmesi: Bir karma yöntem çalışması. İlköğretim Online, 18(4), 1957-1975.
• Aktan, O. (2021). Özel gereksinimli bireylere yönelik öğretmen sosyal kabul ölçeğinin geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 315-332.
• Arslan, E. (2010). Kaynaştırma uygulamalarına katılan engelli öğrencilerin sosyal kabul düzeylerinin belirlenmesine yönelik ölçek geliştirme çalışması (Master's thesis). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Arslan, E. (2020). Normal gelişim gösteren ilkokul öğrencilerinin bütünleştirme eğitimine katılan özel gereksinimli akranlarını sosyal kabullerinde cinsiyet benlik algısı ve empatik eğilimin rolü (Doctoral dissertation). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Ayral, M., Özcan, Ş., Can, R., Ünlü, A., Bedel, H., Şengün, G., & Çağlar, K. (2013). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal kabul düzeyleri. In ELMIS Uluslararası Özel Eğitim Kongresi (pp. 19-21).
• Bryman, A. (2016). Social Research Methods (5th ed.). Oxford University Press.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Şekercioğlu, G. (2011). Sosyal bilimler için istatistik (7th ed.). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (19th ed.). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21st ed.). Pegem Akademi.
• Ciechalski, J. C., & Schmidt, M. W. (1995). The effects of social skills training on students with exceptionalities. Elementary School Guidance & Counseling, 29(3), 217-222.
• Civelek, A. H. (1990). Eğitilebilir zihinsel özürlü çocukların sosyal kabul görmelerinde normal çocukların bilgilendirilmelerinin ve iki grubun resim-iş ile beden eğitimi derslerinde bütünleştirilmelerinin etkileri (Doctoral dissertation). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Garrote, A., Felder, F., Krahenmann, H., Schnepel, S., Dessemontet, S. R., & Opitz, M. E. (2020). Social acceptance in inclusive classrooms: The role of teacher attitudes toward inclusion and classroom management. Frontiers in Education, 5, Article 582873. https://doi.org/10.3389/feduc.2020.582873
• Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics. Sage Publications.
• Finney, S. J., & DiStefano, C. (2006). Non-normal and categorical data in structural equation modeling. In G. R. Hancock & R. O. Mueller (Eds.), Structural equation modeling: A second course (pp. 269-314). Information Age Publishing.
• Gujarati, D. N. (1995). Basic econometrics (3rd ed.). McGraw-Hill.
• Hallahan, D. P., Kauffman, J. M., & Pullen, P. C. (2014). Special education: Means specially designed instruction (12th ed.). Pearson Education.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Hutcheson, G., & Sofroniou, N. (1999). The multivariate social scientist: Introductory statistics using generalized linear models. Sage Publications.
• Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1996). LISREL 8 user’s reference guide; PRELIS 2 user’s reference guide. Scientific Software International.
• Kline, R. B. (2010). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). Guilford Press. Karataş, Z., & Arslan, E. (2018). Ortaokulda öğrenim gören zihin engelli kaynaştırma öğrencilerinin normal gelişim gösteren akranları tarafından sosyal kabullerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 495-513.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2014). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. MEB Yayınları.
• Mu, K. (1998). Peer interactions and social relationships of high school students with moderate or severe disabilities in inclusive classrooms: A comparative study (Doctoral dissertation). The University of Nebraska-Lincoln.
• Nunnally, J. C. (1978). An overview of psychological measurement. In M. Rosenberg (Ed.), Clinical diagnosis of mental disorders: A handbook (pp. 97-146). John Wiley & Sons.
• Odom, S. L., Zercher, C., Li, S., Marquart, J. M., Sandall, S., & Brown, W. H. (2006). Social acceptance and rejection of preschool children with disabilities: A mixed-method analysis. Journal of Educational Psychology, 98(4), 807-823.
• Özçelik, D. A. (1989). Test hazırlama kılavuzu. ÖSYM Yayınları.
• Satterfield, M. E. L. (1987). A comparison of social status and cognitive deficits of learning-disabled boys (Doctoral dissertation). University of South Dakota.
• Sebba, J., & Ainscow, M. (1996). International developments in inclusive education: Mapping the issues. Cambridge Journal of Education, 26(1), 5-18.
• Senemoğlu, N. (2003). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya (8th ed.). Gazi Kitapevi. Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (1996). A beginner’s guide to structural equation modeling. Lawrence Erlbaum Associates.
• Sucuoğlu, B., & Kargın, T. (2006). Kaynaştırma uygulamaları. Morpa Yayınları.
• Şahbaz, Ü. (2004). Kaynaştırma sınıflarına devam eden zihin engelli öğrencilerin sosyal kabul düzeylerinin belirlenmesi. In 13. Ulusal Özel Eğitim Kongresi. Kök Yayınevi.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik. Seçkin Yayıncılık.
• Şimşek, Ö. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ekinoks.
• Şimşek, H., Dağıstan, A., Şahin, C., Koçyiğit, E., Dağıstan Yalçınkaya, G., Kart, M., & Dağdelen, S. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında Türkiye’de temel eğitim programlarında çok kültürlülüğün izleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 177-197.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Pearson.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2006). Using multivariate statistics (3rd ed.). Pearson.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayınları.
• Tavşancıl, E., & Keser, H. (2002). İnternet kullanımına yönelik Likert tipi bir tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 79-100.
• Tekez, S. (2004). Genel lise öğrencilerinin öğrenme stilleri (Master's thesis). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Williams, B., Onsman, A., & Brown, T. (2010). Exploratory Factor Analysis: A Five-step Guide for Novices. Journal of Emergency Primary Health Care, 8(3)