SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE FARKLILAŞTIRILMIŞ ÖĞRETİM UYGULAMALARINA İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Sayı: 72, 571 - 601, 31.10.2024

Ahmet Ulusoy , Seyit Taşer

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1495720

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, sosyal bilgiler dersi öğretmenlerinin farklılaştırılmış öğretim yaklaşımına ilişkin algılarını belirlemek ve sosyal bilgiler dersinde bir yaklaşım olarak farklılaştırılmış öğretimin kullanılabilirliğini incelemektir. Bu bağlamda araştırma hem teorik hem de saha çalışması boyutunda yürütülmüştür. Çalışmanın teorik aşamasında öncelikle farklılaştırılmış öğretim metodolojisi incelenmiş, yaklaşımın sosyal bilgiler dersindeki uygulama boyutu, ilgili alanyazında ele alınmıştır. Çalışmanın saha araştırması boyutunda ise, sosyal bilgiler öğretmenleri ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma geleneğine dayalı bir durum çalışması deseni olan bütüncül çoklu durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu ise, nitel araştırma geleneğine dayalı amaçlı örnekleme yönteminin bir türü olan maksimum çeşitlilik örneklemesi ile oluşturulmuştur. Çalışmada veriler ilk olarak doküman incelemesi ile analiz edilmiştir. Farklılaştırılmış öğretimin mevcut uygulama boyutlarının değerlendirilmesi ise, yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen veriler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri nitel veri analiz programlarından Maxqda 2022 Creative Data Analysis paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular, sosyal bilgiler dersinde farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının etkin bir şekilde kullanılabileceğini, öğretmenlerin farklılaştırılmış öğretime yönelik yüksek farkındalığa ve olumlu tutumlara sahip olduklarını, ancak farklılaştırılmış öğretimin uygulanmasında müfredat, zaman ve fiziksel koşullar açısından çeşitli engellerle karşılaştıklarını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Farklılaştırılmış Öğretim, Müfredat, Sosyal Bilgiler

Etik Beyan

“Sosyal Bilgiler Dersinde Farklılaştırılmış Öğretim Uygulamalarına İlişkin Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi” başlıklı çalışmanın veri toplama ve yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuştur. Bu araştırma, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu Başkanlığı’nın 09/10/2021 tarih ve 2021/452 sayılı kararı doğrultusunda alınan izinle yürütülmüştür. Karşılaşılacak tüm etik ihlallerde “Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yayın Kurulunun” hiçbir sorumluluğunun olmadığı, tüm sorumluluğun Sorumlu Yazara ait olduğu ve bu çalışmanın herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiş olduğunu taahhüt ederim.

Destekleyen Kurum

Bu makale, “Sosyal Bilgiler Eğitiminde Farklılaştırılmış Öğretim Uygulamalarının Tarihsel Analizi ve Günümüzde Uygulanma Sürecinin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi” isimli doktora tezinden üretilmiştir.

INVESTIGATION OF TEACHERS' OPINIONS ON DIFFERENTIATED INSTRUCTION PRACTICES IN SOCIAL STUDIES COURSE

Öz

The main purpose of this study is to determine the perceptions of social studies teachers about the differentiated instruction approach and to examine the usability of differentiated instruction as an approach in social studies courses. In this context, the research was conducted both in theoretical and field study dimensions. In the theoretical phase of the study, firstly, differentiated instruction methodology was examined and the application dimension of the approach in social studies course was discussed in the related literature. In the field research dimension of the study, semi-structured interviews were conducted with social studies teachers. In the study, a holistic multiple case study design, which is a case study design based on qualitative research tradition, was used. The study group of the research was formed by maximum diversity sampling, which is a type of purposeful sampling method based on qualitative research tradition. The data were first analysed through document analysis. The evaluation of the current implementation dimensions of differentiated instruction was carried out using the data obtained from semi-structured interviews. The research data were analysed using Maxqda 2022 Creative Data Analysis package program, one of the qualitative data analysis programs. The findings of the study revealed that differentiated instruction approach can be used effectively in social studies courses, teachers have high awareness and positive attitudes towards differentiated instruction, but they face various obstacles in terms of curriculum, time and physical conditions in the implementation of differentiated instruction.

Anahtar Kelimeler

Differentiated Instruction, Curriculum, Social Studies

Kaynakça

• Akdemir, Z. (2019). Sosyal bilgiler dersinde farklılaştırılmış öğretim yönteminin öğretmen ve öğrencilere etkisi: Bir eylem araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri., Kayseri, Türkiye.
• Akgündüz, H. (1997). Osmanlı medrese sistemi (amaç, yapı, işleyiş). İstanbul: Ulusal Yayınları.
• Akpınar, B., Yapıcı, Ş. ve Çoban, A. (2017). Eğitimde program geliştirmenin kuramsal temelleri. B. Akpınar, Ş. Yapıcı, A. Çoban, A. Adıgüzel, M. Cinoğlu, B. Erişti, … A. Pesen (Ed.), Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme içinde (ss. 43–171). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Aşiroğlu, S. (2016). Okulöncesi öğretmen adaylarının farklılaştırılmış öğretim konusundaki öz -yeterliklerine ilişkin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 948–960.
• Atalay, Z. Ö. (2014). Farklılaştırılmış sosyal bilgiler öğretiminin üstün zekâlı öğrencilerin akademik başarı, tutum, eleştirel düşünme ve yaratıcılıklarına etkisi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Balaban Salı, J. (2016). Verilerin toplanması. M. Ataizi, A. Şimşek, J. Balaban Salı ve Y. Akbulut (Ed.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (ss. 135–161). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Balantekin, M. ve Pilav, S. (2017). Okuma çemberi yönteminin okuduğunu anlama becerisine etkisi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 149–170.
• Beler, Y. ve Avcı, S. (2015). Öğretimin farklılaştırılmasında etkili bir strateji: Katlı öğretim. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 109–126.
• Bergstrom, T. M. (2015). Gatekeepers for gifted social studies: Case studies of middle school teachers. United States: Doctoral Dissertation. University of South Florida.
• Büyüköztürtk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetintaş, E. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde farklılaştırılmış çalışma yapraklarının kullanımı: Bir eylem araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erciyes.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry & research design: Choosing among fiveapproaches. SAGE Publications.
• Daşcan, Ö. (2020). Ortaokul programı Türkçe, sosyal bilgiler 5-8. sınıflar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demir, S. ve Gürol, M. (2015). Farklılaştırılmış öğretim yöntemlerinin derin ve yüzeysel öğrenen öğrencilerin kalıcılık puanları üzerindeki etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(2), 187–206. doi:10.14527/pegegog.2015.010
• Dülger, Z. ve Kabapınar, Y. (2019). Din Kültürü Ahlâk Bilgisi (Dkab) Derslerine Kanıt Temelli Öğrenmeyi Eklemlemek Ne derece Olanaklıdır: "Kurban” ve "Oruç” Temelinde Uygulamalar. A. Şimşek, B. Çulha Özbaş, F. Yazıcı, Y. Yabansu, Z. Dülger, Ç. Baki Pala, … S. Kaymakçı (Ed.), Kimlik Belirleyen Derslerde Kanıt Temelli Öğrenme içinde (ss. 129–163). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Ekinci, O. (2016). Farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının ilkokul üçüncü sınıf öğrencilerinin matematik dersindeki başarısına ve tutumuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Firmender, J. M., Reis, S. M., Sweeny, S. M., Firmender, J. M. ve Sweeny, S. M. (2013). Reading comprehension and fluency levels ranges across diverse classrooms: The need for differentiated reading instruction and content. Gifted Child Quarterly, 57(1), 3–14. doi:10.1177/0016986212460084
• Flick, U. (2022). An introduction to qualitative research (7. bs.). London: SAGE Publications.
• Förster, N., Kawohl, E. ve Souvignier, E. (2018). Short- and long-term effects of assessment-based differentiated reading instruction in general education on reading fluency and reading comprehension. Learning and Instruction, 56, 98–109. doi:10.1016/j.learninstruc.2018.04.009
• Hackenberg, A. J., Creager, M., Eker, A. ve Lee, M. Y. (2016). Understanding how to differentiate instruction for middle school students. Nctm Research Conference, 1–28.
• Heacox, D. (2002). Differentiating instruction in the regular classroom: How to reach and teach all learners, grades 3-12. Free Spirit Publishing.
• Karadağ, R. (2014). Dünyada ve Türkiye’de farklılaştırılmış öğretimle ilgili yapılmış çalışmalarının değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi (22), 1301–1322.
• Karasar, N. (2019). Bilimsel irade algı çerçevesi ile bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler (34. bs.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karch, R. R. ve Estabroke, E. C. (1963). 250 Öğretim tekniği. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Korkut, Ş. (2017). Üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde bütünleştirilmiş müfredat modeline göre farklılaştırılmış sosyal bilgiler öğretimi. Malatya: Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kozikoğlu, İ. ve Bekler, Ö. (2018). Öğretmenlerin farklılaştırılmış öğretim yaklaşımına ilişkin uygulama ve yeterlik düzeylerinin belirlenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(4), 60–74.
• Kronberg, R., York-Barr, J., Arnold, K., Gombos, S., Truex, S., Vallejo, B. ve Stevenson, J. (1997). Differentiated teaching and learning in heterogeneous classrooms: strategies for meeting the needs of all students. Institute on Community Integration, Universiyt of Minnosota.
• Landrum, T. J. ve McDuffie, K. A. (2010). Learning styles in the age of differentiated instruction. Exceptionality, 18(1), 6–17. doi:10.1080/09362830903462441
• Marone, D. A. (2013). Integrating choice in a differentiated history class. Boston, Massachusetts.: Doctoral Dissertation. Northeastern University.
• Martin, M. ve Pickett, M. (2013). The effects of differentiated instruction on motivation and engagement in fifth-grade gifted math and music students. Master Thesis. Teaching and Leadership Program Saint Xavier University, Chicago.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mutlu, N. ve Öztürk, M. (2017). Sosyal bilgiler ve tarih derslerinde farklılaştırılmış öğretime yönelik öğretmen algıları ve uygulamaları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 379–379. doi:10.24315/trkefd.301189
• Nunley, K. F. ve Evin Gencel, İ. (2019). Katmanlı program: İlkeler, planlama, uygulama ve değerlendirme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 349–362. doi:10.17860/mersinefd.554724
• Özbal, A. F. (2016). Beden eğitimi ve spor dersinde farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının uygulanması: Bir eylem araştırması. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Piggot, A. (2002). Putting differentiation into practice in secondary science lessons. School science review, 83(305), 65–71.
• Rafoth, M. A. (1997). Learning strategies. K. M. Minke ve A. Thomas (Ed.), Children’s needs II : Development, problems, and alternatives içinde (ss. 419–429). Bethesda, Maryland: The National Association of School Psychologists.
• Rogers, J. M. (1995). Perceptions of staff of the Lincoln Public Schools concerning the implementation of differentiated social studies classes for gifted students in a middle school setting: A case study. Nebraska, United States: Doctoral Dissertation. The University of Nebraska.
• Saban, A. (2004). Öğrenme öğretme süreci yeni teori ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Scigliano, D. ve Hipsky, S. (2010). 3 ring circus of differentiated instruction. Kappa Delta Pi Record, 46(2), 82–86. doi:10.1080/00228958.2010.10516699
• Shareefa, M., Moosa, V., Zin, R. M., Abdullah, N. Z. M. ve Jawawi, R. (2019). Teachers’ perceptions on differentiated instruction: Do experience, qualification and challenges matter? International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 18(8), 214–226. doi:10.26803/ijlter.18.8.13
• Sims, C. (2014). From differentiated use to differentiating practices: negotiating legitimate participation and the production of privileged identities. Information Communication and Society, 17(6), 670–682. doi:10.1080/1369118X.2013.808363
• Stewart, O. S. (2016). Teachers’ perceptions of differentiated instruction in elementary reading. Doctoral Thesis. College of Education Walden University.
• Tanyel, H. H. (2022). Sosyal bilgiler dersinde finansal okuryazarlık becerisinin kazandırılmasında farklılaştırılmış öğretim etkinliklerinin etkisi. Konya: Doktora Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Taylor, B. K. (2015). Content, process, and product: Modeling differentiated instruction. Kappa Delta Pi Record, 51(1), 13–17. doi:10.1080/00228958.2015.988559
• Theisen, T. ve Co, L. (2002). Differentiated instruction in the foreign language classroom: Meeting the diverse needs of all learners. Comminuque, (6).
• Tomlinson, C. A. (1995). Deciding to differentiate instruction in middle school: One school’s journey. Gifted Child Quarterly, 39(2), 77–87. doi:doi:10.1177/001698629503900204
• Tomlinson, C. A. (2001). Standards and the art of teaching: Crafting high-quality classrooms. NASSP Bulletin, 38–47.
• Tomlinson, C. A. (2005). Travelling the road to differentiation in staff development. Journal of Staff Development, 26(4), 8–12.
• Tomlinson, C. A., Brighton, C., Hertberg, H., Callahan, C. M., Moon, T. R., Brimijoin, K., … Reynolds, T. (2003). Differentiating instruction in response to student readiness, interest, and learning profile in ccademically diverse classrooms: A review of literature. Journal for the Education of the Gifted, 27(2), 119–145. doi:10.1177/016235320302700203
• Tomlinson, C. A. ve Imbeau, M. B. (2010). Leading and managing a differentiated classroom. Virginia, USA: ASCD.
• Üçarkuş, E. (2020). Sosyal bilgiler dersinde farklılaştırılmış öğretimin öğrencilerin akademik başarı ile beceri erişilerine etkisinin ve görüşlerinin incelenmesi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uzun, A. (2022). Özel yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersinde farklılaştırılmış öğretim etkinliklerine yönelik görüşleri. Ankara: Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Valiandes, S. (2015). Evaluating the impact of differentiated instruction on literacy and reading in mixed ability classrooms: Quality and equity dimensions of education effectiveness. Studies in Educational Evaluation, 45, 17–26. doi:10.1016/j.stueduc.2015.02.005
• Valiandes, S. ve Neophytou, L. (2018). Teachers’ professional development for differentiated instruction in mixed-ability classrooms: investigating the impact of a development program on teachers’ professional learning and on students’ achievement. Teacher Development, 22(1), 123–138. doi:10.1080/13664530.2017.1338196
• Vaughn, S. ve Schumm, J. S. (1995). Responsible inclusion for students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilites, 28(5), 264–270.
• Waid, N. (2016). Social studies teachers’ use of differentiated instruction to help struggling learners. United States: Doctoral Dissetation.Walden University.
• Woo, Y. S. (1991). A differentiated social studies curriculum model for gifted students on the junior high school level in Korea. New York: Doctoral Dissertation. Columbia University.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.