ÖRGÜTSEL SİNERJİ ÖLÇEĞİ: ÖLÇEK GELİŞTİRME, GEÇERLİK ve GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2025, Sayı: 73, 206 - 235, 31.01.2025

Şenay Sezgin Nartgün , Sevgi Taşkın

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1415079

Öz

Araştırmanın amacı örgütsel sinerjiyi ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçme aracının geliştirilmesidir. Araştırma, Türkiye’nin farklı illerindeki ilkokul, ortaokul ve liselerde görevli öğretmenlerden oluşan üç farklı grupla yürütülmüştür. Ölçeğin yapı geçerliği için açımlayıcı faktör analizi (AFA) uygulanmış, faktör yüklerinin ,909-,524 arasında değiştiği, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) sonucunda ise (x2/sd=4,12, RMSEA=.061, NFI=.90, IFI=.92, CFI=.92, RFI=.89, PNFI=.82, AGFI=,80, GFI=.89, SRMR=.06) modelin mükemmel ve kabul edilebilir düzeyde uyum indekslerine sahip olduğu görülmüştür. Cronbach’s alpha iç tutarlılık kat sayıları (α=.972-α=.792) ve madde-toplam korelasyonları (r=.87-.96) ile ölçeğin güvenilir olduğu belirlenmiştir. Örgütsel Sinerji Ölçeği 5’li Likert tipinde, ortak vizyon, süreç, inovasyon ve bütünleşme alt boyutları ve 30 madde ile son şeklini almıştır. Bolu ilinde görev yapan (N=787) öğretmenlerin örgütsel sinerjiye ilişkin betimsel analizi görüşleri toplam ölçek ve tüm boyutlarında “katılıyorum” düzeyinde olduğu görülmüştür. Araştırmada örgütsel sinerjinin eğitim örgütlerinde; değişen eğitsel koşullara karşı okulu başarıya ulaştırma, rakiplerine üstünlük sağlama ve mevcut örgüt yapısını geliştirmek için okulun örgütsel sinerji yönünde yapılandırılmasının gerekliliği ortaya konmuştur. Ayrıca sinerjik okul ikliminin, okul başarısında katma değer kazandırdığı, öğretmenler arasında güçlü bir anlayış geliştirerek, ortak değerler ve normlar etrafında bütünleştirici bir değişken olduğu vurgulanmaktadır. Bu açıdan hizmet içi eğitimlerde örgütsel sinerjinin, öğretmenleri etkileyebilme gücü sayesinde eğitsel prosedürler ve süreçler zincirlerini çok iyi uygulayabildikleri anlatılabilir.

Anahtar Kelimeler

Teacher, organizational synergy, scale development.

Etik Beyan

“Örgütsel sinerji ölçeği: Ölçek geliştirme, geçerlik ve güvenirlik çalışması” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamıştır ve veriler toplanmadan önce Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimlerde İnsan Araştırmaları Etik Kurulunun 29/04/2021 tarih ve 2021/04 toplantısında değerlendirilerek 2020/183 protokol no ile etik olarak uygun bulunmuştur. Araştırmada veri toplama araçları, Bolu Valiliğinin 03/09/2021 tarih ve E39307281 sayılı onayı ile uygulanmıştır. Karşılaşılacak tüm etik ihlallerde “Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yayın Kurulunun” hiçbir sorumluluğunun olmadığı, tüm sorumluluğun Sorumlu Yazara ait olduğu ve bu çalışmanın herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiş olduğunu taahhüt ederim.

Teşekkür

Değerli Hocam, Her daim bilgi ve tecrübenizle çalışmalarımda destek oldunuz, emeğinizi esirgemediniz. Akademik anlamda aşama kaydetmem için yol oldunuz, yön oldunuz. Emek ve destekleriniz çok teşekkür eder, saygılar sunarım.

ORGANIZATIONAL SYNERGIES SCALE: A STUDY of SCALE DEVELOPMENT, RELIABILITY and VALIDITY

Öz

The aim of the research is to develop a valid and reliable measuring instrument that measures organizational synergy. The research was conducted with three different groups of teachers in primary, secondary and high schools in different provinces of Turkey. Descriptive factor analysis (AFA) applied for the structure validity of the scale, where the factor loads vary between ,909-,524, as a result of confirmatory factor analysis (DFA) (x2/sd=4,12, RMSE=,0, IFI=.92, CFI=.92, RFI=.89, PNFI=.82, AGFI=,80, GFI=.89, SRMR=.06) model has been shown to have excellent and acceptable levels of compliance indexes. Cronbachs alpha is determined to be reliable in the scale with internal consistency multiples (972-972-=.792) and substance-total correlations (r=.87-.96). The Organizational Synergy Scale is of the 5’ Likert type and has taken the final form with the sub-dimensions of common vision, process, innovation and integration and 30 items. The descriptive analysis views of the teachers working in Bolu province (N=787) on organizational synergy were seen at the level of “agree on the total scale and all dimensions. In educational organizations of organizational synergy in research; the necessity of structuring the school in the direction of organizational synergy has been put forward in order to achieve success in the school against the changing educational conditions, to give superiority to its competitors and to improve the existing organizational structure. It is also emphasized that the synergistic school climate gives added value to school success, develops a strong understanding among teachers, and is an integrative variable around common values and norms. In this respect, it can be explained that organizational synergy in service trainings can be applied very well to educational procedures and processes chains thanks to the power of influencing the teachers.

Anahtar Kelimeler

Teacher, organizational synergy, scale development.

Kaynakça

• Acar, A. Z. (2013). Farklı örgüt kültürü tipleri ve liderlik tarzları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Lojistik işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2),5-31.
• Acar, N. (2019). Hemşirelerin yöneticilerinde algıladıkları liderlik davranışları ile kendi performansları arasındaki ilişki (Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Akpolat, T. & Levent, A. F. (2018). Öğretmenlere yönelik örgütsel sinerji ölçeği’nin geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 728-744
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2007). Sakarya Yayıncılık, 226.
• Amabile, T.M. (1983) The social psychology of creativity: A componential conceptualization. Journal of Personality and Social Psychology, 45, 357–376.
• Andersen, J. C. & Gerbing, D. W. (1984). On the meaning of within-factor correlated measurement errors. Journal of Consumer Research, 11, 572–580.
• Aydın, T. (2010). İlköğretim okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ile ilgili öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Benecke, G. (2008). Synergy in a globally diversified organisation (Doctoral Dissertation). University of Johannesburg, South Africa.
• Benecke, G., Schurink, W. & Roodt, G. (2007). Towards a substantive theory of synergy. SA Journal of Human Resource Management, 5(2), 9-19.
• Bennis, W. & Biederman, P.W. (1997). Organizing genius: The secrets of creative collaboration. Perseus Books, Cambridge.
• Bıyık, Y. & Aydoğan, E. (2014). Duygusal emek ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: Bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 159-180.
• Brown, A.D. (2006). A narrative approach to collective identities. Journal of Management Studies, 43, 731-753.
• Burke, J. B. (1983). Synergistic management: The task of the flight nurse. Aviation, Space, and Environmental Medicine, 54(3), 261-262.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 133-151.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi, 1-360.
• Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Chen, F. F. (2007). Sensitivity of goodness of fit indexes to lack of measurement invariance. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 14(3), 464-504
• Clark, L. A. & Watson, D. (1995). Constructing validity: Basic issues in objective scale development. Psychological Assessment, 7(3), 309-319.
• Climer, A. E. (2016). The development of the creative synergy scale (Doctoral Dissertation). Antioch University.USA
• Cole, G. E., Tucker, L. A. & Friedman, G. M. (1987). Absenteeism data as a measure of cost effectiveness of stress management programs. American Journal of Health Promotion, 1(4), 12-15.
• Csikszentmıhalyi & Moneta, G. B., M. (1996). Algılanan zorlukların ve becerilerin öznel deneyim kalitesi üzerindeki etkisi. Kişilik Dergisi, 64(2), 275-310.
• Çağlar, İ. (2001). Yönetim-kültür bağlamında Türk yönetim modelinin saptanmasına yönelik kavramsal bir çalışma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(3), 125-148.
• Çelik, V. (1997). Eğitim yönetiminde kuramsal gelişmeler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 9(9), 31-44.
• Çetin, R. B. & Döş, İ. (2014). Örgüt DNA’sı Ölçeği’nin geliştirilmesi ve MEB üzerine bir tarama çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), 560-575.
• Çetin, S. (2009). Vizyon yönetimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 95-103.
• Çokluk, Ö. Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik (2. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• DeVellis, R. F. (2016). Scale development: Theory and applications. London, Sage publications, 26.
• Döş, İ. (2013). School DNA and its transfer. American Journal of Human Ecology, 2(1), 7-15.
• Duman N. (2021). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel sinerji arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Ensign, P. C. (1998). Interrelationships and horizontal strategy to achieve synergy and competitive advantage in the diversified firm. Management Decision, 13-24.
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I: Temel kavramlar ve işlemler. (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ersoy, E. (2019). Öğretmenlerin örgütsel güç mesafesi ile örgütsel sinerji düzeyi arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Fındıkçı, İ. (1999). İnsan kaynakları yönetimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Geschka, H. (1996). Creativity techniques in Germany. Creativity and Innovation Management, 5(2), 87-92.
• Gharajedaghi, J. (2011). Systems thinking: Managing chaos and complexity: A platform for designing business architecture. Elsevier.
• Goleman, D. (2021). İşbaşında duygusal zekâ (20. Baskı). (H. Balkara, Çev.) Ankara:Varlık Yayınları.
• Gruber, H. E. & Wallace, D. B. (1999). Anlamak için vaka çalışması yöntemi ve gelişen sistemler yaklaşımı. Yaratıcılık El Kitabı, 93.
• Güngör, A. (2016). Utangaçlık ölçeğinin geliştirilmesi geçerlik ve güvenilirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(15), 17-22.
• Gürlek, Y. (2010). Yatılı ilköğretim bölge okullarındaki yöneticilerin, öğretmenlerin ve diğer çalışanların sinerjik yönetime ilişkin görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eskişehir.
• Hinkin, T. R., Tracey, J. B. & Enz, C. A. (1997). Scale construction: Developing reliable and valid measurement instruments. Journal of Hospitality & Tourism Research, 21(1), 100-120.
• Janssen, O. (2000). Job demands, perceptions of effort‐reward fairness and innovative work behaviour. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 73(3), 287-302.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaynak, İ. (2020). Örgüt kültürünün kurumsal imaja etkisi. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 5(2), 136-148.
• Keleş, S. & Cömert, M. (2023). Turkish Adaptation of the Resonant Leadership Scale for Principals: The Validity and Reliability Study. E-International Journal of Educational Research, 14(2).
• Kılıç S. (2016). Cronbach’ın alfa güvenilirlik katsayısı. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48.
• Koçak, D. (2019). Örgütsel adalet ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1001-1024.
• Koestler, A. (1989). The act of creation. London: The Penguin Group.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575.
• Lee, S. (1993). Organizational change in research libraries. Journal of Library Administration, 18(3-4), 129-143.
• Lencioni, P. M. (2002). Make your values mean something. Harvard Business Review, 80(7), 113-117.
• Lin, N. (2000). Inequality in social capital. Contemporary Sociology, 29(6), 785-795
• Manning, S. (2005). Young leaders: Growing through mentoring. Gifted Child Today, 28(1), 14- 20.
• Marsh, H. W., Balla, J. R. & McDonald, R. P. (1988). Goodness-of-fit indexes in confirmatory factor analysis: The effect of sample size. Psychological Bulletin, 103(3), 391.
• McKibben, B. (2008). The bill mckibben reader: Pieces from an active life. St. Martin's Griffin.
• Mcmillan, J. H. & Schumacher, S. (2010). Research in education: Evidence-based inquiry, myeducationlab series. Pearson, Sage Publications.
• Mintzberg, H. (2014). Örgütler ve yapıları. ( Çev. Ed. A. Aypay ). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Motowidlo, S. J. (2000). Some basic issues related to contextual performance and organizational citizenship behavior in human resource management. Human Resource Management Review, 10(1), 115-126.
• Müjdeci, N. (2020). Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki bazı üniversitelerde görev yapan öğretim elemanlarının sinerjik yönetim algıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Nartgün, S. S. & Taşkın, S. (2017). Relationship between teacher views on levels of organizational support-organizational identification and climate of initiative. Universal Journal of Educational Research, 5(11), 1940-1954.
• Otrar, M. & Argın, F. S. (2015). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 391-403.
• Papatya, G. (1997). İşletmelerin örgütsel verimliliğe ulaşmada yetki devri sorunu ve yönetici engeli. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 127-146.
• Pink, D. (2009). Drive: The surprising truth about what motivates us. new york, ny: Riverhead Books
• Polat, S. & Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 307-331.
• Robinson, G. (2009). A tragedy of democracy. Columbia University Press.
• Sawyer, R. K. & Dezutter, S. (2009). Distributed creativity: How collective creations emerge from collaboration. Psychology of Aesthetics, Creativity and the Arts, 3(2), 81.
• Scott, S. G. & Bruce, R. A. (1994). Determinants of innovative behavior: A path model of individual innovation in the workplace. Academy of Management Journal, 37(3), 580-607.
• Seçer, İ. (2015). Spss ve lisrel ile pratik veri analizi. (2. Baskı).Ankara: Anı Yayıncılık.
• Steinfeld, R. J. (2001). Coercion, contract, and free labor in the nineteenth century. Cambridge University Press.
• Şahin, Z. G. & Gürbüz, R. (2016). Kaynaştırma öğrencilerini eğiten ortaokul öğretmenlerinin yeterlikleri üzerine. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 6(1), 138-160.
• Şeker, H. & Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme (2. Basım). Ankara: Nobel Yayınları.
• Şencan, H. (2005). Güvenilirlik ve geçerlilik. Hüner Şencan, Ankara.
• Şimşek, N. (2007). Sosyal bilgiler dersinde alternatif ölçme değerlendirme araçlarının kullanılması: Nitel bir çalışma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 149-168.
• Şişman, M. (2012). Eğitimde mükemmellik arayışı (Etkili Okullar). Ankara, Pegem A Yayıncılık.
• Tabachnick, B. & Fidell, L. (2007). Using Multivariate Statistics. Boston, MA: Pearson Education, Inc.
• Tosun, A. & Bostancı, A.B. (2019). Okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık düzeyleri arasındaki ilişki. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1115-1127.
• Töremen, F. & Karakuş, M. (2007). Okullarda sinerjinin engelleri: Takım çalışması üzerine nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(1), 617-645.
• Töremen, F. (2001). Okul yönetiminde bir tür yaratıcılık: Sinerji. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 201-212. Türk Dil Kurumu, (2021). Büyük Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: 18.06.2021, (http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts).
• Wageman, R. (2008). Senior leadership teams: What it takes to make them great. Harvard Business Review Press.
• Wymer, W. & Alves, H. M. B. (2012). A review of scale development practices in nonprofit management and marketing. Economics & Sociology, 5(2), 143-151.
• Yıldırım, (2021). Etkili lider sinerjik okul: Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel sinerji arasindaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.