Investigation of the relationship between the children rights attitudes and reflective thinking tendencies of primary school teachers

Yıl 2025, Sayı: 74, 708 - 726, 30.04.2025

Büşra Kartal , Belgin Arslan Cansever

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1568074

Öz

The aim of this research is to examine the relationship between primary school teachers' attitudes towards children's rights and their reflective thinking tendencies. The research conducted in the relational survey model of quantitative research method. The study sample of the research consisted of 394 primary school teachers working in primary schools in Izmir, which were determined by simple random sampling method. The data were collected using the Questionnaire for Measuring Attitudes towards Children’s Rights (Karaman Kepenekci, 2006) and the Reflective Thinking Tendency Scale (Semerci, 2007). The data were analysed using Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis H tests, as well as Spearman's Rho correlation test. The results of the research revealed that primary school teachers' attitudes towards children's rights and their reflective thinking tendencies were at a very high level. As a result of the research, a positive, moderate relationship was found between primary school teachers' attitudes towards children's rights and their reflective thinking dispositions.

Anahtar Kelimeler

Children's rights, primary school, primary school teacher, reflective thinking, attitude

Proje Numarası

22578

Sınıf öğretmenlerinin çocuk haklarına yönelik tutumları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin çocuk haklarına yönelik tutumları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişki durumunun incelenmesidir. Araştırma, nicel araştırma yönteminin ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile belirlenen İzmir’deki ilkokullarda görev yapan 394 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler, Çocuk Haklarına Yönelik Tutum Ölçeği (Karaman Kepenekçi, 2006) ile Yansıtıcı Düşünme Eğilimleri Ölçeği (Semerci, 2007) kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H testi ile Spearman Rho korelasyon testi kullanılmıştır. Araştırma sonucu, sınıf öğretmenlerinin çocuk haklarına yönelik tutumları ile yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çok yüksek düzeyde olduğunu ortaya koymuştur. Bunun yanı sıra sınıf öğretmenlerinin çocuk haklarına yönelik tutumları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasında pozitif yönde orta düzeyde bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları , ilkokul , sınıf öğretmeni , yansıtıcı düşünme , tutum

Etik Beyan

Yapılan bu çalışmada bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulduğu; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifatın yapılmadığı, karşılaşılacak tüm etik ihlallerde “Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi ve Editörünün” hiçbir sorumluluğunun olmadığı, tüm sorumluluğun Sorumlu Yazara ait olduğu ve bu çalışmanın herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiş olduğu sorumlu yazar tarafından taahhüt edilmiştir.

Destekleyen Kurum

Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

22578

Teşekkür

Bu araştırmayı 22578 proje numarası ile destekleyen Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Abrouq, N. (2024). Reflective thinking: From opacity to clarity. British Journal of Teacher Education and Pedagogy, 3(1), 87–96.
• Akar, D. (2019). Tecrübeli ve göreve yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri ve karar verme stilleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Alkan, V., & Gözel, E. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerine ilişkin görüşleri. Education Sciences, 8(1), 1-12.
• Al-Waly, M. A. L., & Ma'ala, A. G. I. (2021). Primary schools teachers' knowledge regarding child right at Mosul City. Annals of R.S.C.B., 25(4), 16034-16039.
• Apple, M. W. (2004). Ideology and curriculum (3. baskı). Routledge Falmer.
• Bulut, A. (2020). Okul öncesi eğitim paydaşlarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2067-2078.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı-İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (15. baskı). Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2012). Qualitative inquiry and research design: Choosing among the five traditions (3. baskı). Sage.
• Çoban, A. E., & Kağnıcı, D. Y. (2010). İnsan hakları eğitiminin öğretmen adaylarının insan haklarına yönelik tutumlarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 35(155), 78-89.
• Davranmaz, R. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri ile eğitim inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Değirmenci, T. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi [Bildiri sunumu]. 20. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Demirel, Ö. (2010). Eğitimde program geliştirme. Pegem A Yayınları.
• Demirtaş, Z., & Güneş, H. (2019). Sınıf öğretmenlerinin çocuk haklarına ilişkin farkındalık düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 19(1), 45-62.
• Dewey, J. (1933). How we think: A restatement of the relation of reflective thinking to the educative process.
• Dilekli, Y., & Orakcı, Ş. (2019). Öğretmenlerin yansıtıcı düşünme becerilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1517-1539.
• Dönmez, T. (2015). İlkokul sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi profilleri ile çocuk haklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erdoğan, B. (2018). Sınıf öğretmenlerinin kültürlerarası duyarlılıkları ve çocuk haklarına yönelik tutumlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ergüven, S. (2011). Öğretmenlerin yansıtıcı düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ezer, F., & Ulukaya Öteleş, Ü. (2020). Çocuk haklarına yönelik tutumun belirlenmesi: Nicel bir araştırma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 48-58.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2011). How to design and evaluate research in education (8. baskı). McGraw-Hill.
• Goleman, D. (1995). Duygusal zekâ (B. Seçkin Yüksel, Çev.). Varlık Yayınları.
• Hatton, N., & Smith, D. (1995). Reflection in teacher education: Towards definition and implementation. Teaching and Teacher Education, 11(1), 33–49.
• Kaf Hasırcı, Ö., & Sadık, F. (2011). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 195-210.
• Karadağ, M. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi (Şanlıurfa ili örneği) [Yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karakütük, K., & Özdemir, Y. (2015). Öğretmen adaylarının çocuk hakları konusundaki tutumları. Eğitim ve Bilim, 40(180), 121–132.
• Karaman Kepenekçi, Y. (2006). A study of university students' attitudes towards children's rights in Turkey. The International Journal of Children's Rights, 14, 307-319.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Bilim Kitap Kırtasiye Yayınevi.
• Keskinkılıç Yumuşak, G. (2015). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve mesleğe yönelik tutumları. Bartın University Journal of Faculty of Education, 4(2), 466-481.
• Kılınç, H. H. (2010). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri [Yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korkmazer, İ. (2021). Sınıf öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeyleri ile çocuk haklarına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Larrivee, B. (2000). Transforming teaching practice: Becoming the critically reflective teacher. Reflective Practice, 1(3), 293–307.
• Levent, F., & Uçar, M. E. (2017). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(42), 147-165.
• Lundy, L. (2019). "İfade hakkı" yeterli değil: Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi 12. maddenin kavramsallaştırılması. Medeniyet ve Çocuk Dergisi, 4(8), 87-106.
• Mansuroğlu, C. (2019). Öğretmenlerin eğitim programı okuryazarlıkları ile yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mezirow, J. (1991). Transformative dimensions of adult learning. Jossey-Bass.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• Peker, R. (2012). Sınıf öğretmenlerinin demokratik tutumları ile çocuk haklarına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi (Manisa ili örneği) [Yüksek lisans tezi]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pilatin, G. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rogers, C. R. (1969). Freedom to learn: A view of what education might become. Merrill.
• Schön, D. A. (1983). The reflective practitioner: How professionals think in action.
• Semerci, Ç. (2007). Öğretmen ve öğretmen adayları için yansıtıcı düşünme eğilimi (YANDE) ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(3), 1351-1377.
• Srinivasarao, M. (2020). Awareness of child rights education among primary school teachers. International Journal of Multidisciplinary Educational Research, 9-12(8), 13-17.
• Şener, N. A. (2019). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri ve çevre bilinci arasındaki ilişki: Bursa ili Nilüfer ilçesi örneği [Yüksek lisans tezi]. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taggart, G. L., & Wilson, A. P. (2005). Promoting reflective thinking in teachers. Corwin Press.
• Temel, Ş. (2017). Sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Üstün, G. (2011). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri ile demokratik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Verhellen, E. (1994). Children's rights and education. İçinde B. Franklin (Ed.), The new handbook of children's rights (ss. 43–60). Routledge.
• Yavuzer, H. (2009). Çocuk ve suç. Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, Ö. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve öğretme öğrenme anlayışlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü