Üör, One of the Demonological Beings of Saha Turks and the Functions Assumed in Social Life

Yıl 2008, Cilt: 1 Sayı: 2, 11 - 22, 01.02.2008

Muvaffak Duranlı

Öz

Saha Turks, of course, may included in Turkish communities having established a rich belief system. However, the fact that they began to use writing in later periods and the geography in which they were found had been opened to outside injluences, mainly to emigrations within the time has caused certain changes to be lived in their belief system. The belief system and culture of Saha Turks living in exile lands of Tsarist Russia have been tried to be examined and understood by Russian exiles, missioners about three centuries ago. As a result of the fact that Saha Turks furnished the cosmos in which they are found with good and bad gods, many beings defined demonologically have existed in their belief systems. One of the bad beings is üör into which man is to transform upon committing suicide. Badness creates badness and that a human being commits suicide is one of the biggest sins for Saha Turks. The belieft and narratives about this evi! being named as üör have been discussed in Saha folk culture and have reached our day. in the article, we are going to try to emphasize on the belieft on üör and the evolution incurred by this belief item within the time.

Anahtar Kelimeler

demonoloji, saha turks, social life

Saha Türklerinin Demonolojik Varlıklarından Üör ve Sosyal Yaşamda Üstlendigi Fonksiyonlar

Öz

Zengin bir inanç sistemi kurmuş Türk toplulukları içinde elbette Saha Türkleri de yer almaktadır. Fakat yazıyı geç kullanmaya başlamaları ve bulundukları coğrafyanın zaman içinde başta göçler olmak üzere dış etkilere açılması, onların inanç sisteminde belirli değişimlerin yaşanmasına neden olmuştur. Çarlık Rusyasının sürgün topraklarında yaşayan Sahaların inanç sistemi ve kültürü; Rus sürgün, misyonerler tarafından yaklaşık üç yüzyıl önce incelenmeye ve anlaşılmaya çalışılmıştır. Saha Türklerinin var oldukları evreni iyi ve kötü ilahlarla donatması sonucunda demonolojik olarak tanımlanan pek çok varlık da inanç sistemleri içinde yer almıştır. Kötü varlıklardan biri, insanın kendi hayatına son vermesi sonucunda dönüşeceği üördür. Kötülük kötülüğü doğurur, insanın kendi hayatına son vermesi Saha Türkleri için en büyük günahlardan biridir. Üör adı verilen bu kötü varlıkla ilgili inanma ve anlatılar Saha halk kültürü içinde işlenmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır. Makalede üörle ilgili inanmalara ve bu inanç öğesinin zaman içinde geçirdiği evrim üzerinde durmaya çalışacağız

Anahtar Kelimeler

demonoloji, saha türkleri, sosyal yaşam

Kaynakça

• E. M. Meletinskiy, "Üör, Uor", Mifologiçeskiy Slovar, Sovetskaya Entsiklopediya, Moskova, 1990, s. 672.
• A. E. Kulakovskiy, Nauçnıe Trudı, Yakutsk, 1 979, s. 26- 27.
• A. Sleptsov, "O verovaniyah yakutov Yakutskoy oblasti'', İzv. Vost. Sib. Ot. İRGO, c. XVII, c. 1 ve 2, 1886, s. 121 , 180- 182.