The Concept of Satan in Turkish Folk Culture

Yıl 2009, Cilt: 2 Sayı: 3-4, 269 - 282, 01.12.2009

Özkul Çobanoğlu

Öz

This paper will discuss the universal and culturally specifıc aspects of Satan in Turkish folk beliefs and culture. Although this case study only covers the Republic of Turkey, l argue that Satan is common to almost ali cultures as the embodimenı of evil in the world. Certainly both religion and modern mediums have played a role in standardizing how Satan appears. A s my study relaıes, ıhe acceptance of lslam eventually replaced the shamanistic evi/ nature spirits with a more standard Jinn and Satan that one sees in the Koran. Jndeed, the Islamic Satan bears a great resemblance to its Christian and Jewish counterparts, as Satan is depicted as a fallen angel, who tempts humans until Judgment Day. Hollywood pictures, Western cartoons and print culture have alsa had an effect, as many people would describe Satan as a winged jigure, with horns, a stubble beard, and a trident in his hands. Nevertheless, my study, based on narratives and folk beliefs collected within the pası fifteen years from regions ali throughout Turkey show that unique Turkic aspects have survived until today. Most of my presentation will discuss how Satan could appear in universal forms, such as a human, one who gradually gains weight, as one ıvho can be recogni=ed by his legs, horns and tail, one who deceitfully leads his victims to death, one who appears as an ani mal or bird, snake and frog, one who can be seen by ehi/dren or dogs, one who disguises himseif as a lifeless object, and one who frightens his victims. While many C<f these mot{fs are alsa mentioned in Thompson 's Motif­ Index, and thus are universal, 1 ıvill stress particular Turkic variations. This includes the persistence of natura! spirits ıvith male names and identities, the belief that /ambs resist Satan and that dogs sense him, the idea that ehi/dren can see Satan in vessels of water, and that Satan appears in midnight wedding eremonies. Throughout my discussion I will relate.

numerous stories and anecdotes to illustrate these arguments.

Anahtar Kelimeler

Devil, consept of satan, Turkish Folk Believes

Türk Halk Kültüründe Şeytan Telakkisi Üzerine Tespitler

Öz

Bu çalışmada "şeytan konsept"inin evrensel ve Türk halk kültürüne özel özellikleri ele alınacaktır. Bu durum çalışması esas itibariyle Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşayan Türklerin konuyla ilgili inançları üzerinde yoğunlaşmakla birlikte bütün kültürlerde yaygın bir konu olan şeytanın bazı genel özelliklerini de ele alıp tartışmaktadır. Şeytan konusundaki inançların şekillenmesinde dinler ve modem kitle iletişim araçlarının son derece önemli bir rol oynaması kesin bir tespit konumundadır. Çalışmamızda ortaya koyduğumuz vechile Türk kültürünün erken döneminde ortaya çıkan şamanistik dünya görüşünün ürünü olan olağanüstü varlıklar daha sonraki dönemlerde "Cin" ve "Şeytan" gibi daha yaygın ve evrensel kabullere sahip varlıklar tarafından asimile edilerek ortadan kaldırılma süreci -en az bin yıldır devam etmektedir- büyük bir hızla devam etmekte, İslami anlayış yerel ve ulusal geçmişten gelen anlayış ve izleri süratle silmektedir. Bu asimilasyon sürecinde önemli bir rol oynayan diğer bir aktörse "Cennet'ten kovulan eski melek Şeytan" anlayışı bağlamında İslami anlayışla benzeşen Hristiyan ve Musevi şeytan konseptlerinden hareketle Batı medyasının özellikle de Holywood filmleri ve karikatürlerin de, Türk kültürünün mitolojik döneminden itibaren oluşmuş ve Türk dünyasının dört bir tarafında günümüze kadar taşınmış olan yerel ve ulusal hatta kültüre özel olağanüstü varlıkların genç kuşaklar tarafından algılanışını bozarak "anlam boşalması"na uğramasına ve böylece İslami anlayış tarafından daha kolayca asimile edilmesine yol açmasıdır. Bu bağlamda, araştırmamızda Türk halk kültürü ve inançlarındaki "şeytan konsept"inin taşıdığı özellikler Türkiye'nin hemen her yerinden derlenen memoratlardan ve halk inançlarından yola çıkılarak örneklenip belirlenmekte ve elde edilen motiflerin evrensel olarak paralellerinin olup olmadığı ise Amerikalı halkbilimci Stith Thompson'un meşhur MotifIndex'inden hareketle kontrol edilerek irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şeytan, Şeytan konsepti, Türk halk inançları

Kaynakça

• KELLY, H . A. (1987). "The Devil at Large." The Journal of Religion, Yol. 67, No 4, pp. 518-528.
• LATTIMORE, Richard. (1962). "Why the Devil Is the Devil." Proceedings of American Philological Society, S. ! 06, ss. 427-429.
• MERCATANTE, A. S. (1978). Mythology and Folklore: Good and Evil. New York: Harper&Row Publishers.