Öz
Diğer halklarda olduğu gibi Türklerde de
toprak dişilik ve doğurganlıkla ilişkilendirilmiş, yerleşik yaşama geçildikten
sonra ürün elde etmenin kaynağı olarak toprakla ilişkili birtakım uygulamalar
geliştirilmiştir. Bu uygulamaların temelinde ürünlerin bolluk ve veriminin
artırılması amaçlanmış olmakla birlikte ritüellerde ve büyüsel işlemlerde ilkel
düşüncenin çalışma mekanizmasına da rastlanmaktadır. Bu, aslında doğa ile insan
arasında bir çeşit pragmatik ilişki formunun kutsal alanda ortaya çıkmasıdır.
Doğal süreçleri kontrol etmek için yapılan büyüsel davranış ve işlemler,
istenilen sonucu elde edebilmek için bazı hareketleri içermek zorundadır ve tüm
bunlar semantik olarak mitolojik kökenlere gönderme yapmakta ve toplumun
geleneksel dünya görüşünü simgeleştirmektedir. Bu çalışmada konuyla ilgili
veriler, yazılı kaynaklardan taranarak ritüel ve büyü bağlamında yorumlanmış,
Türk geleneksel dünya görüşü çerçevesinde anlamlandırılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Bolluk-bereket ritüelleri büyü tarımsal ürünler halk kültürü geleneksel dünya görüşü
Kaynakça
- AYDOĞAN, Hatice Aycan (2012). Türk Kültüründe Bereketi Arttırmaya Yönelik İnanış ve Uygulamalar. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
- BORATAV, Pertev Naili (1994). 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar). İstanbul. Gerçek Yayınevi.
- ERGİNER, Gürbüz (1997). Kurban: Kurbanın Kökenleri ve Anadolu’da Kanlı Kurban Ritüelleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- FRAZER, James George (2015). İnsan, Tanrı ve Ölümsüzlük: İnsan Gelişimi Üzerine Düşünceler. (Çev. O. Aydın, İ. Demirel). İstanbul: Altın Bilek Yayınları.
- FREUD, Sigmund (1999). Dinin Kökenleri. (Çev: Selçuk Budak). Ankara: Öteki Yayınevi.
- KALAFAT, Yaşar (2006). Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları. Ankara: Berikan Yayınları. KALAFAT, Yaşar (2007). Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları II. Ankara: Berikan Yayınları.
- KALAFAT, Yaşar (2010). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Berikan Yayınları.
- LVOVA, E. L. ve diğerleri (2013). Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri: Kainat ve Zaman, Nesneler Dünyası. (Çev. M. Ergun). Konya: Kömen Yayınları.
- ÖRNEK, Sedat Veyis (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki. Ankara: AÜ DTCF Yayınları. ÖZEN, Kutlu (1987). Divriği Köylerinde Ekin Selavatlama ve Kaba Yele Karşı Gitme Törenleri. III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri IV. (ss. 277-290). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı MFAD Yayınları.
- ÖZKAN, Ali Rafet (2003). Dinlerde Kurban Kültü. Ankara: Akçağ Yayınları.
- SEZEN, Yümni (2004). Antropolojiden Psikanalize Kurban ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık.
- TUĞRUL, Saime (2010). Ebedi Kutsal Ezeli Kurban: Çok Tanrılılıktan Tek Tanrılılığa Kutsal ve Kurbanlık Mekanizmaları. İstanbul. İletişim Yayınları.
- YOLCU, Mehmet Ali (2011). Balıkesir Yöresi Manileri. Balıkesir: Balıkesir Kent Arşivi Yayınları.
Öz
As
in other peoples, the soil is also associated with femininity and fertility in
Turks, a number of ritual practices related to the soil have been developed as
a source of product acquisition after settled living. At the basis of these
practices, it is aimed to increase the abundance and productivity of the
products, but also the working mechanism of primitive thinking in rituals and
magical processes is encountered. This is in fact a form of pragmatic
relationship between nature and man emerging in the holy place. The magical
behaviors and actions to control natural processes must involve certain
movements in order to achieve the desired result and all these refer to
mythological origins semantically and symbolize the traditional world view of society.
In this study, data related to the subject were scanned from written sources
and interpreted in the context of ritual and magic, it is understood in the
context of Turkish traditional world view.
Anahtar Kelimeler
Fertility rituals magic agricultural products folk culture traditional world view
Kaynakça
- AYDOĞAN, Hatice Aycan (2012). Türk Kültüründe Bereketi Arttırmaya Yönelik İnanış ve Uygulamalar. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
- BORATAV, Pertev Naili (1994). 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar). İstanbul. Gerçek Yayınevi.
- ERGİNER, Gürbüz (1997). Kurban: Kurbanın Kökenleri ve Anadolu’da Kanlı Kurban Ritüelleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- FRAZER, James George (2015). İnsan, Tanrı ve Ölümsüzlük: İnsan Gelişimi Üzerine Düşünceler. (Çev. O. Aydın, İ. Demirel). İstanbul: Altın Bilek Yayınları.
- FREUD, Sigmund (1999). Dinin Kökenleri. (Çev: Selçuk Budak). Ankara: Öteki Yayınevi.
- KALAFAT, Yaşar (2006). Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları. Ankara: Berikan Yayınları. KALAFAT, Yaşar (2007). Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları II. Ankara: Berikan Yayınları.
- KALAFAT, Yaşar (2010). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Berikan Yayınları.
- LVOVA, E. L. ve diğerleri (2013). Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri: Kainat ve Zaman, Nesneler Dünyası. (Çev. M. Ergun). Konya: Kömen Yayınları.
- ÖRNEK, Sedat Veyis (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki. Ankara: AÜ DTCF Yayınları. ÖZEN, Kutlu (1987). Divriği Köylerinde Ekin Selavatlama ve Kaba Yele Karşı Gitme Törenleri. III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri IV. (ss. 277-290). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı MFAD Yayınları.
- ÖZKAN, Ali Rafet (2003). Dinlerde Kurban Kültü. Ankara: Akçağ Yayınları.
- SEZEN, Yümni (2004). Antropolojiden Psikanalize Kurban ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık.
- TUĞRUL, Saime (2010). Ebedi Kutsal Ezeli Kurban: Çok Tanrılılıktan Tek Tanrılılığa Kutsal ve Kurbanlık Mekanizmaları. İstanbul. İletişim Yayınları.
- YOLCU, Mehmet Ali (2011). Balıkesir Yöresi Manileri. Balıkesir: Balıkesir Kent Arşivi Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Eylül 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Temmuz 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 11 Sayı: 23 |
