HISTORY OF CANNIBALISM AND A CANNIBAL SOCIETY IN VAN: MIROVHARS

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 29, 1 - 19, 15.03.2020

İrfan Polat

https://doi.org/10.12981/mahder.678510

Öz

According
to archaeological findings, cannibalism is one of the ancient and deep-rooted
diets. Cannibalism which classified according to the way of perform based on
obligatory diet, ritual and treatment, It’s put forward with scientific datas
that cannibalism of people in their own society or others.  Çatak, which is located in the southwest of
Van and 81 km away from city center. Bahçıvan Village, with its old name
Mirovharan, is 5 km away from Çatak county and separated from other villages
with Çataksuyu stream. In the village, without an exact date, existence of a
cannibal society is narrated and legends are told about them. On the other hand
there are stone buildings which is thought to be owned by cannibals. This study
aims to handle the history of cannibalism and determination of cannibalism in
detail and legends about Mirovxharan complied from the region. Thus history
will be compared with legends.

Anahtar Kelimeler

Cannibalism, Mirovharan, eating human-flesh, legend, oral history

YAMYAMLIĞIN TARİHİ VE VAN’DA İNSAN YİYEN BİR TOPLULUK: MİROVHARLAR

Öz

Arkeolojik bulgulardan elde edilen bilgilere
göre yamyamlık, insanlık için oldukça eski ve köklü beslenme biçimlerinden
biridir. Kendi içinde türlerine ayrılan yamyamlık, bilindiği gibi zorunlu,
ritüele, tedaviye veya lezzete bağlı olmak üzere temel nedenlerden ötürü
gerçekleştirilir. Tarihin birçok döneminde, insanların kendi grupları içinde
veya dışındaki insanların etiyle beslendikleri bilimsel bulgularla ortaya
konulmuştur. Van’ın güneybatısında bulunan Çatak ilçesi, şehir merkezine 81 km
uzaklıktadır. İlçeye bağlı mahallelerden bugünkü bilinen adıyla Bahçıvan, eski
adıyla Mirovharan, Çatak ilçe merkezine 5 km mesafede bulunmaktadır ve mahalle,
diğer köylerden Çataksuyu Çayı ile ayrılmaktadır. Köyde, tarihi tam olarak
bilinmemekle birlikte, insan yiyen bir topluluğun yaşadığı rivayet edilmekte ve
söz konusu toplulukla ilgili birkaç anlatı bulunmaktadır. Öte yandan yörede,
topluluğun yaşadığı düşünülen birtakım taş yapılar da varlığını korumaktadır. Bu
çalışmanın amacı, dünyada yamyamlığın tarihini teferruatlı bir biçimde ortaya
koymak, yamyamlığın tespitiyle alakalı bilimsel verileri bir araya getirmek ve
Mirovharan adlı toplulukla ilgili derlenen metinleri sunmak, böylelikle
anlatılan efsaneler ile tarihsel bulgular arasında bir karşılaştırma yapmaktır. 

Anahtar Kelimeler

Yamyamlık, Mirovharan, insan yeme, efsane, sözlü tarih

Kaynakça

• ARENS, William, (1980), The Man-Eating Myth: Anthropology & Anthropophagy, New York: Oxford University Press.
• ATNUR, Gülhan, (2011), “Anadolu, Tatar (Kazan) ve Başkurt Türklerinin Masallarında İnsan Yeme (Yamyamlık) Motifi, Karadeniz, S. 9: 132-151.
• AVRAMESCU, Cãtãlin, (2003), An Intellectual History of Cannibalism, Oxford: Princeton University Press.
• AYKUT, A. Said, (1999), “İbn Battûta”, TDV İslam Ansiklopedisi 19, Ankara: TDV, 361-368.
• Bağdatlı Abdurrahman Efendi, (2018), Brezilya Seyâhatnâmesi (Rio De Janeiro, Bahia, Pernambuco Müslümanları),İstanbul: Kopernik Kitap.
• BEN-NUN, L., (2014), Attitude Towards Cannibalism, Israel: B.N. Publication House.
• BİERCE, Ambrose, (1911), The Devil’s Dictionary, Cleveland and New York: The World Publishing.
• BLİCK, Jeffrey P., (1988), “The Cannibalism Issue: Structuralist and Materialist Interpretations and Other Concerns”, Lambda Alpha Journal of Man, Vol. XVIII: 1-22.
• BROWN, Paula ve TUZİN, Donald, (1983), The Etnography of Cannibalism, Washington: Society for Psychological Anthropology
• BUDGE, Wallis, Ernest Alfred, (1920), An Egyptian Hieroglyphic Dictionary Vol. 1, London: Hohn Murray.
• CARPİNİ, Plano, (2018), Moğolistan Seyahatnamesi: 13. Yüzyılda Avrupa’dan Orta Asya’ya Yolculuk, (çev. Engin Ayan). İstanbul: Kronik Yayınları.
• CASTRO, Eduardo Viveiros de, (2011), The Inconstancy of the Indian Soul: The Encounter of Catholics and Cannibals in 16th-Century Brazil, (çev. Gregory Duff Morton). Chicago: Pcirkly Paradigm Press.
• CONKLİN, Beth A., (2001), Consuming Grief: Compassionate Cannibalism in an Amazonian Society. Austin: University of Texas Press.
• CREED, Barbara ve Hoorn, Jeanette, (2013), Body Trade: Captivity, Cannibalism and Colonialism in the Pasific, London and New York: Routledge.
• de LAFAYETTE, Maximillien, (2014), Comparative Encyclopedic Dictionary of Mesopotamian Vocabulary, Dead and Ancient Languages: Lexicon and Thesaurus of 15 Languages and Dialect of Ancient Workd (Akkadian, Arabic, Aramic, Assyrian, Babylonian, Canaanite, Chaldean, Farsi, Hebrew, Phoenician, Sumerian, Syriac, Turkish, Ugaritic) Volkume VIII-H, New York, Berlin, Paris, Madrid: Times Square Press.
• Ebû Hâmid Muhammed El-Gırnatî, (2018), Gırnatî Seyahatnâmesi (Tuhfetu’l-Elbâb ve Nuhbetu’l-A’câb), (haz. ve çev. Fatih Sabuncu). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• ELİADE, Mircea, (2017), Kutsal ve Kutsal-Dışı: Dinin Doğası, (çev. Ali Berktay), İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• EYRE, Christopher, (2002), Cannibal Hymn: A Culturan and Literary Study, Liverpool: Liverpool University Press.
• EYÜBOĞLU, İsmet Zeki, (1988), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, İstanbul: Sosyal Yayınları.
• FRAZER, James, (2012), Altın Dal II: Dinin ve Folklorun Kökleri, İstanbul: Payel Yayınevi.
• GÖDE, Burcu, (2011), Amasya Masalları (Araştırma-İnceleme-Metin),(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• HARMAN, Ömer Faruk, (2000), “İrem”, TDV İslam Ansiklopedisi 22, Ankara: TDV, 443.
• HERRMANN, Rachel B., (2019), To Feast on Us as Their Prey: Cannibalism and the Early Modern Atlantic, North Carolina: The University of Arkansas Press.
• HOGG, Garry, (1990), Cannibalism and Human Sacrifice, London: Robert Hale.
• İbn-i Battûta, (y.t.y.), Büyük Dünya Seyahatnamesi (Tufhetûn-Nûzzâr fî Garâibi’l-Emsar ve-l-Acâibi’l-Efsar), İstanbul: Yeni Şafak Yayınları.
• JAMES, Robert, (1747), Pharmacopoeia Universalis or A New English Disoensatory, London: Looking-Glass.
• KARTAL, Numan, (1966), “Fatmacık İle Yusufçuk”, Türk Folklor Araştırmaları. S. 204, Temmuz, 4143-4145.
• LEACH, Maria, (1949), Funk & Wagnalls Standart Dictionary of Folklore Mythology and Legend Volume One: A-I, New York: Funk & Wagnalls Company.
• MONASTERİO, Erik - Prince, Craig, (2011), “Self-Cannibalism in the Absence of Psychosis and Substance Intoxication”, Australian Psychiatry, Nisan 19 (II): 170-172.
• Muhammed Mihrî, (2016), Sudan Seyahatnâmesi, (ed. Ahmet Kavas, haz. M. Tandoğan, A. Özkan ve A. E. Taş). İstanbul: Kitabevi.
• NOBLE, Louise, (2011), Medicinal Cannibalism in Early Modern English Literature and Culture, New York: Palgrave Macmillian.
• OBEYESEKERE, Gananath, (2015), Cannibal Talk: The Man-Eating Myth and Human Sacrifice in South Seas, London: University of California Press.
• PARTRİDGE, Eric, (2006), Origins: A Short Etymological Dictionary of Modern English, London ve New York: Taylor & Francis.
• POLAT, İrfan, (2019), Türkiye Sahası Masal ve Efsanelerinde Korku Kültü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• POLO, Marco, (2019), Dünyanın Hikâye Edilişi: Harikalar Kitabı, (çev. Işık Ergüden ve Z. Zühre İlkgelen), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• PRICE, Llewelyn Merrall ,(2003), Consuming Passions: The Uses of Cannibalism in Late Medieval and Early Modern Europe, New York and London: Routledge.
• de MONTE CRUCİS, Ricoldus (2018), Doğu Seyahatnamesi: Bir Dominikan Keşinin Anadolu ve Ortadoğu Yolculuğu, (çev. Ahmet Deniz Altunbaş). İstanbul: Kronik Kitap.
• Sâdık El-Müeyyed, (1999), Habeş Seyahatnamesi, (haz. Mustafa Baydemir). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• SARPKAYA, Seçkin, (2017), Türklerin Şeytani Masalları: Türk Masal ve Efsanelerinde Demonik Varlıklar, Ankara: Karakum Yayınevi.
• SCHUTT, Bill, (2017a), Eat Me: A Natural and Unnatural History of Cannibalism, London: Profile Books.
• SCHUTT, Bill, (2017b), Cannibalism: A Perfectly Natural History, North Carolina: Algonquin Books.
• ŞAKİROĞLU, Mahmut H., (2003), “Marco Polo”, TDV İslam Ansiklopedisi 28, Ankara: TDV, 41-43.
• ŞEN, Ramazan, (haz.), (1975), Onuncu Asırda Türkistan’da Bir İslâm Seyyahı: İbn Fazlan Seyahatnâmesi ve Tercümesi, İstanbul: Bedir Yayınevi.
• TAŞPINAR, İsmail, (2009), “Sâm”, TDV İslam Ansiklopedisi 36, Ankara: TDV, 60-61.
• TOGAN, Zeki Velidi, (1982), Oğuz Destanı, Reşideddin Oğuznâmesi, Tercüme ve Tahlili, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• TRAVİS-HENİKOFF, Carole A., (2008), Dinner With A Cannibal: The Complete History of Mankind’s Oldest Taboo, Santa Monica: Santa Monica Press.
• TUNÇ, Talha, (2008), Manisa Masalları Üzerine Bir İnceleme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TURNER, Christy G. ve Turner, Jacqualine A., (1999), Man Corn: Cannibalism and Violence in the Prehistory American Southwest, Utah: University of Utah Press.
• WALENS, Stanley, (1981), Feasting with Cannibals: An Essay on Kwakiutl Cosmology, New Jersey: Princeton University Press. Yazıcızâde Ali, (2009), Tevârih-i Âl-i Selçuk, (haz. Nedim Bakır), İstanbul: Çamlıca Basım-Yayın.
• YILMAZ, Tuğrul Oğuzhan, (2017), “Sudan Seyahatnâmesi”, Tarih Kritik, (III) I: 115-122. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/ [E.T. 21.06.2019)
• K.K-1. Abdülhadi Babur, Van/Çatak 1949, Ortaokul Mezunu, Emekli Memur, (Karşıyaka Köyü Eski Muhtarı). (Görüşme: 26.08.2019)
• K.K-2. Adnan Babur, Van/Çatak 1986, Lise Mezunu, Özel Sektör. (Görüşme: 26.08.2019)
• K.K-3. Halime Babur, Van/Çatak 1950, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı. (Görüşme: 26.08.2019)
• K.K-4. Orhan Bayer, Van/Çatak 1995, Ortaokul Terk, Çiftçi. (Görüşme: 26.08.2019)
• K.K-5. Salih Bayer, Van/Çatak 1959, Okur-Yazar Değil, Çiftçi. (Görüşme: 26.08.2019)
• K.K-6. Sehernaz Ankay, Van/Çatak 1947, Eğitim Durumu: Okur-Yazar Değil. (Görüşme: 26.08.2019)
• K.K-7. Selim Ankay, Van 1995, Üniversite Öğrencisi. (Görüşme: 26.08.2019)
• K.K-8. Tayyip Babur, Van/Çatak 1955, Okur-Yazar Değil (Âmâ). (Görüşme: 26.08.2019)
• K.K-9. Esma Baran, Van/Çatak 2001, Lise Mezunu. (Görüşme: 10.12.2019)
• K.K-10. Halime Çakı, Van/Çatak 1938, Okur-Yazar, Ev Hanımı (Görüşme: 26.08.2019)
• K.K-11. Eren Çakı, Van/Çatak 1993, Üniversite Mezunu, Öğretmen. (Görüşme: 29.08.2019)
• K.K-12. Bilgilerini Vermek İstemedi. (Görüşme: 29.08.2019)