ON A COPY OF SEĞİR-NAME REGISTERED IN LEIPZIG LIBRARY

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 30, 889 - 901, 15.06.2020

Murat Muratoğlu

https://doi.org/10.12981/mahder.716281

Cited By: 2

Öz

Curiosity is an important
sensation for human beings.  To learn about the future events and the
desire to live a step forward directed human beings towards different practices
in the framework of beliefs. One of the practices is the comments related to
twitch of some organs. The texts which became a literary genre and came to be
named as segir-name have been the source to some disciplines such as language,
culture, anatomy, folklore etc. The interpretations made based on these
twitches, which are described as the slight movement of the skin and muscles
under the skin in the body, are called seğir-name (ihtilaç-name/ilm-i ihtilaç).  The
focus of the study is text that can be accessed digitally in the library of
Leipzig University. This text is a prose seğir-name titled as Hâźâ Ta‛bír-est
found in multi-textual manuscript. In the present study, firstly, some
information about twitching and seğir-names will be provided, and then the
content of the above-mentioned prose seğir-name will be analyzed. There is not
any information about the writer and the date when it was scribed. On the basis
of the linguistic peculiarities of the notes which consist of 122 twitch it is
possible that the text belongs to Old Oghuz Turkish.

Anahtar Kelimeler

Twitching, seğir-name, Hâźâ Ta‛bír-est, Old Oghuz Turkish, fortune-telling

LEİPZİG KÜTÜPHANESİNDE KAYITLI BİR SEĞİR-NAME ÜZERİNE

Öz

Merak insanoğlu için önemli
bir duygudur. Gelecekte ne olacağı ile ilgili bilgisinin olması ve bir adım
önde yaşama isteği insanoğlunu, inanç ve inanışlar bağlamında çeşitli
uygulamalara yönlendirmiştir. Vücuttaki bazı organların seğirmesiyle ilgili
olarak yapılan yorumlamalar da bu uygulamalardan biridir. Zamanla edebî bir tür
haline gelen seğir-name olarak adlandırılan metinler dil, kültür, anatomi, halk
bilimi vb. birçok disipline kaynak teşkil etmektedir. Vücuttaki deri ve deri
altındaki kasların hafifçe oynaması Olarak tarif edilen bu seğirmelere
dayanılarak yapılan yorumlamalara ise seğirname (ihtilaçname/ilm-i ihtilaç)
denilmektedir. Çalışmaya konu olan eser; Leipzig Kütüphanesinin dijital erişime
sunduğu Türkçe yazmalar içerisinde çok metinli bir yazmanın Hâźâ Ta‛bír-est başlıklı Türkçe mensur
seğir-name örneğidir. Seğirme ve seğir-nameler hakkında bilgiler verildikten
sonra, mensur seğir-name içeriği hakkında açıklamalar yapılmıştır. Yazarı ve
yazılış tarihi ile ilgili metin içerisinde ve katalog bilgilerinde herhangi bir
açıklama bulunmayan 112 seğirmeden müteşekkil metnin notlar bölümünde dilbilgisi
özelliklerinden hareketle Eski Oğuz Türkçesi döneminde kaleme alınmış olması
muhtemeldir. 

Anahtar Kelimeler

Seğirme, seğir-name, Hâźâ Ta‛bír-est, fal, Eski Oğuz Türkçesi

Kaynakça

• Daşdemir, Ö. (2016). İngiltere Kütüphanelerinde Kayıtlı Dört Seğirname Üzerine. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili Ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi C. 5, S. 11, S. 19-46.
• Derleme Sözlüğü, Cilt X, T. D.K., Yay., Ank., 1993, s. 3566.
• Ergin, M. (2008). Dede Korkut Kitabı I Giriş-Metin-Faksimile, 6. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• EROĞLU, S. (2017). Seğir-Nāme -A Copy in Riccardiana Library, Florence. Uludağ
• University Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences, Vol. 18, Iss. 33; p. 671-695.
• Ersoylu, H. (1985). Seğir-Name. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı (Belleten),Ankara, S. 27–48.
• Kara, İ. (1979). Fal, Falnâme. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, 3, 153-155.
• Karatlı, R . (2003). Türkçe Bir Segirname Üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 47 (1999) , 89-126.
• Karşılaştırmaları Türk Lehçeleri Sözlüğü. Kültür Bak., Yay., Ank., 1991, s. 756-757.
• Kete, A. (2008). Segürname, İnceleme-Metin-Dizin. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Korkmaz, Z. (2005). Eski Anadolu Türkçesinde İmlâ-Fonoloji Bağlantısı Üzerine Notlar. Türk Dili Üzerine Araştırmalar, I. Cilt, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, s.497-508.
• Mengi, M. (1978). Kıyafetnameler Üzerine. TDAY Belleten, 299-309.
• Özergin, M.K. (1967). Eski Bir Seyirme-nâme. Türk Folklor Araştırmaları, S. 211, s. 4331-4332.
• Sertkaya, A. (2011). “Bilinmeyen Bir Seğir-nâme Yazması”, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15.09.2007, Ankara. Bildiriler: Dil Bilimi, Dil Bilgisi ve Dil Eğitimi. Ankara, 1533-1560.
• Süer, F. R. (2011). Bir Seğirname Örneği. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/4Fall 2011, p.287-304.
• Sümbüllü, Y. Z. (2016). Yeni Bir İhtilâcnâme Nüshası Üzerine Değerlendirme. Türk İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 6, s. 174-196.
• Sümbüllü, Y. Z. (2007). Seğir-Nâme ve Segirmek Manaları Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 32, S. 53-69.
• Sümbüllü, Y. Z. ve Gözitok, M. A. (2013). Gaybî Bir İlim Şubesi Olarak İhtilâç-Nâmeler ve Mevlânâ Sevâdî’nin Manzum İhtilâç-Nâmesi. Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3(6), 105-131.
• Tarama Sözlüğü, T. D. K., Yay., Ank., 1989, s. 3366. Türkçe Sözlük, T.D. K. Yay., Ank., 2005, s. 1722
• Yalap, H. (2017). Yeni Bir İhtilâcnâme - Seğirnâme Nüshası. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(3), s.682-695
• Yastı, M.(2015). Yeni Bir Seğir - Nâme Yazması Üzerine. Türkiyat Mecmuası, C. 25/Bahar, s. 273- 311.
• Dijital Kaynaklar
• URL-1: https://islamansiklopedisi.org.tr/yildizname/ (E.T. : 16.03.2020)
• URL-2 https://sozluk.gov.tr/ (E.T. 16.03.2020)