A JOURNEY TOWARDS THE SEMANTIC AND FUNCTIONAL REALM OF THE CULTURAL AND SOCIAL BEHAVIORS BEHAVIORAL FOLKLORE

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 32, 1253 - 1277, 15.12.2020

Mustafa Aça Buse Asena Demir

https://doi.org/10.12981/mahder.806709

Cited By: 1

Öz

From the first quarter of the 20th century onwards, in Western Europe and North America folklore studies, the new folkloric production, transference environments and forms created by the changing social and cultural structures of societies began to be examined. Current research areas and topics for folklore have emerged. The diversity of topics and perspectives that started earlier in the fields of cultural or social anthropology has started to be seen as autonomous titles in folklore studies. This situation has started to attract attention in Turkish folklore studies since the early 2000s, but due to reasons such as insufficient awareness of the need for interdisciplinary studies, not being able to add new research methods and techniques that have been used for a long time, women's folklore, occupational folklore, family folklore, group folklore, children's folklore, the tendency to research titled and content such as body folklore/bodylore has only increased in the last few years.
In Turkish folklore studies, the concept of "body folklore" or direct "bodylore" has come to the fore with a limited number of original academic studies as well as translations from some researchers such as Katharine Young. The "body" that mediates the display of behavior has become the main argument in naming folklore studies on cultural behavior.
In this study, which emphasizes the necessity of using the title of "behavioral folklore" in folkloric approaches to cultural behavior, in addition to issues such as the character and characteristics of cultural behavior, the relationship between body and behavior, suggestions are made for the components of behavior folklore and research methods.

Anahtar Kelimeler

Human, culture, behavioral folklore, body folklore/bodylore, cultural behavior

KÜLTÜREL VE SOSYAL DAVRANIŞLARIN ANLAM VE İŞLEV DÜNYASINA BİR YOLCULUK: DAVRANIŞ FOLKLORU

Öz

20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Batı Avrupa ve Kuzey Amerika folklor araştırmalarında toplumların değişen sosyal ve kültürel yapılarının ortaya çıkardığı yeni folklorik üretim, aktarım ortamları ve biçimleri irdelenmeye başlamış; folklora dönük güncel araştırma alan ve konuları ortaya çıkmıştır. Kültürel veya sosyal antropoloji alanlarında daha önce başlayan konu ve bakış açısı çeşitliliği, folklor araştırmalarında da özerk başlıklar halinde görülmeye başlanmıştır. Bu durum, Türk folklor araştırmalarında 2000’lerin başlarından itibaren dikkat çekmeye başlamış ancak disiplinlerarası çalışmalara duyulan ihtiyacın yeterli ölçüde fark edilememesi, uzun süredir kullanılagelen araştırma yöntem ve tekniklerine yenilerinin eklenememesi gibi sebeplerle kadın folkloru, meslek folkloru, aile folkloru, grup folkloru, çocuk folkloru, beden folkloru gibi başlıklı ve içerikli araştırmalara yöneliş ancak son birkaç yılda nispi bir artış göstermiştir.
Türk folklor araştırmalarında “beden folkloru” veya doğrudan “bodylore” kavramı, Katharine Young gibi kimi araştırmacılardan yapılan çevirilerin yanı sıra sınırlı birkaç özgün akademik çalışmayla gündeme gelmiştir. Davranışın sergilenmesine aracılık eden “beden”, kültürel davranışlar üzerine yapılan halkbilimsel çalışmaların adlandırılmasında temel argüman halini almıştır.
Kültürel davranışlara halkbilimsel yaklaşımlarda “davranış folkloru” başlığının kullanılması gerekliliğini vurgulayan bu çalışmada, kültürel davranışın karakteri ve özellikleri, beden ve davranış ilişkisi gibi konulara ek olarak davranış folklorunun bileşenlerine ve araştırma yöntemlerine dönük öneriler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İnsan, kültür, davranış folkloru, beden folkloru, kültürel davranış

Kaynakça

• Aça, M. (2017). Kültür ve dayatma: Türk kültüründe sol el tabusu. International Conference: The West of The East, The East of The West Proceedings, 205-2012, Prague/Czechia.
• Aça, M. (2018). Geleneksel Türk dünya görüşünde suret/sima algısı. Doğu Batı Konferansı III. International Conference; The West of The East, The East of The West, Proceedings, 17-21, Ohrid-Macedonia.
• Aça, M. (2018). Geniş aile folklorunda kuşaklar arası rekabetin geleneksel görünümlerine Balıkesir’den bir örnek: babamın yanında çocuğumu sevmem. Sosyal Bilimlerde Yeni Yönelimler, (Ed.: Abidin Temizer - Yaşar Baytal), 69-80, Montenegro: Insitut za Geografiju.
• Aça, M. (2019). Balıkesir yöresi kadın folklorunda simgesel ifade biçimleri. Uluslararası Toplum ve Kültür Araştırmaları Sempozyumu Tam Metin Bildiriler Kitabı, (Ed.: Mustafa Aça), 854-869, Çanakkale: Toplum ve Kültür Araştırmaları Derneği.
• Aslantürk, Z. – Amman, M. T. (2001). Sosyoloji. İstanbul: Çamlıca.
• Aydoğan, H. A. (2019). Türk mitolojisi ve Türk tasavvufi düşüncesinde el sembolü. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Bilen, M. – Yasa, S. (2014). Duygudan eyleme iletişim. Ankara: Yargı.
• Bock, P. K. (2001). İnsan davranışının kültürel temelleri (psikolojik antropoloji). (Çev.: N. Serpil Altuntek), Ankara: İmge Kitabevi.
• Büyükokutan, A. (2007). Dalaman (Muğla) yöresi kadınlarının bedensel özelliklerle ilgili yorumları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (18), 168-193.
• Cevizci, A. (1996). Felsefe sözlüğü. Ankara: Ekin.
• Collin, C. – Grand, V. – Benson, N. C. – Lazyan, M. – Ginsburg, J. – Weeks, M. (2012). Psikoloji Kitabı. (Çev.: Emel Lakşe), İstanbul: Alfa.
• Cronk, L. (1991). Human behavioral ecology. Annual Review Anthropology. Vol. 20, 25-53.
• Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve davranışı. 2. b., İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Davis, R. – Campbell, R. – Hildon, Z. – Hobbs, L. (2015). Theories of behaviour and behaviour change across the social and behavioural sciences: a scoping review. Health Psychology Review, 9 (3), 323-344.
• Dundes, A. (1998). Halk kimdir?. (Çev.: Metin Ekici), Milli Folklor, 37, 139-157.
• Dundes, A. (2005). Folklor nedir?. (Çev.: Gülay Aydın), Milli Folklor, 65, 127-129.
• El-Shamy, H. M. (1967). Folkloric behavior: A theory for the study of dynamics of traditional culture. Indiana: Indiana University Department of Folklore.
• Frank, A. W. (1991). For a sociology of the body: an analytical review. The Body: Social Process and Cultural Theory. (Ed.: Mike Featherstone - Mike Hepworth - Bryan S. Turner), 36-102, London: Sage.
• Göka, E. (2006). Türk grup davranışı. Ankara: Aşina Kitaplar.
• Gültekin, M. (2014). Yerelleşme, performans ve beden folkloru bağlamında Balıkesirli masal anlatıcısı Kezban Karakoç. Milli Folklor, 104, 46-59.
• Gürçayır, S. (2007). Çağdaş kentte beden folkloru. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Gürsoy Naskali, E. – Koç, A. (ed.) (2009). Beden kitabı. İstanbul: Kitabevi.
• Habermas, J. (2001). İletişimsel eylem kuramı. (Çev.: Mustafa Tüzel), C. 2, İstanbul: Kabalcı.
• Haviland, W. A. – Prins, H. E. L. – Walrath, D. – Mcbride, B. (2008). Kültürel Antropoloji. (Çev.: İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu), İstanbul: Kaknüs.
• Ingold, T. (1994). Introduction To Culture. Companion Encyclopedia of Anthropology, (Ed.: Tim Ingold), 329-349, London and New York: Routledge.
• Işık, İ. E. (1998). Beden ve toplum kuramı. İstanbul: Bağlam.
• İnceoğlu, Y. – Kar, A. (2010). Dişilik, güzellik ve şiddet sarmalında kadın ve bedeni. İstanbul: Ayrıntı.
• Kaderli, Z. (2017). Tarihsel ve sosyo-kültürel bağlamı içinde beden ve bedenleşme deneyiminin teorik çerçevesi. Ankara: Grafiker.
• Kaderli, Z. (2018). Kültürel söylemlerin biçimlendirme yerleşimi olarak beden ve çağdaş beden modifikasyonlarının fenomenolojik boyutları. Folklor/Edebiyat, 94, 161-182.
• Kara, Z. (2016). Beden sosyolojisinden ölüm sosyolojisine: interdisipliner bir yaklaşım. Beden Sosyolojisi, (Ed.: Kadir Canatan), 23-44, İstanbul: Açılım Kitap.
• LeCron Foster, M. (1994). Symbolism: the foundation of culture. Companion Encyclopedia of Anthropology, (Ed.: Tim Ingold), 366-395, London and New York: Routledge.
• Malott, R. W. (1988). Rule-governed behavior and behavioral anthropology. The Behavior Analyst, 11, 181-203.
• Marshall, G. (2005). Sosyoloji sözlüğü. (Çev.: Osman Akınhay ve Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat.
• Mauss, M. (2011). Sosyoloji ve antropoloji. (Çev.: Özcan Doğan), İstanbul: Doğubatı.
• Nisbett, R. E. (2105). Düşüncenin coğrafyası. (Çev.: Gül Çağalı Güven), İstanbul: Varlık.
• Ören, Ş. (1999). Kültür ve davranış ilişkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 307-314.
• Örnek, S. V. (2000). Türk halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Özkalp, E. – Arıcı, H. – Bayraktar, R. – Aydın, O. – Erkal, B. – Uzunöz, A. (2004b). Davranış bilimlerine giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Özkalp, E. – Kasapoğlu, M. A. – Kırel, Ç. – Sungur, Z. (2004a). Davranış bilimleri-1. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Roane, H. S. – Betz, A. M. (2002). Behavior analysis. Encyclopedia of Human Behavior, (Ed.: V. S. Ramachandran) Volume 1, 267-273, USA: Elsevier.
• Schaefer, R. T. (2010). Sociology. McGraw-Hill Medical Publishing.
• Şimşek, M. Ş. – Akgemici, T. – Çelik A. (2014). Davranış bilimleri. Konya Eğitim.
• Turner, B. S. (1996). The body & society -explorations in social theory, culture & society. London: Sage.
• Watts, L. S. (2007). Bodylore. Encyclopedia of American Folklore, New York: Facts on File.
• Weber, M. (2002). Sosyolojinin temel kavramları. (Çev.: Medeni Beyaztaş), İstanbul: Bakış.
• White, L. A. (1949). The science of culture. New York: Grove Press.
• Yılmaz, A. M. (2019). Beden folkloru bağlamında kutsal ziyaret geleneği. International Journal of Language Academy, Vol. 7/2, 582-594.
• Yolcu, M. A. (2018). Türk folklorunda saçların saklanmasına yönelik uygulamalar üzerine. Sosyal Bilimlerde Yeni Yönelimler, (Ed.: Abidin Temizer - Yaşar Baytal), 39-44, Montenegro: Insitut za Geografiju. Young, K. (1998). Beden folkloru. (Çev.: Serpil Cengiz), Milli Folklor, 38, 136-139.