THE ROLE OF WOMEN İN TRANSİTİONAL PERİODS: THE EXAMPLE OF THE SAVUR

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 33, 71 - 93, 15.03.2021

Tuğrul Balaban , Cemre Çınar

https://doi.org/10.12981/mahder.844594

Cited By: 1

Öz

There are important stages that make human life different from other days and give rise to blessing. These stages, which are called transition periods, give the person a new status. This status initiates an acceptance by the society. Transition periods in the study were prepared centered on birth, marriage and death. Practices for childbirth, birth of the child in a healthy way, protection of mother and child; practices in marriage, legitimization of togetherness by couples, transformation of marriage into an institution; practices for death are to prepare the person for the other world and to accept the absence of the person. The common element in applications made in transition periods is protection against external threats. While the celebrations and ceremonies have the characteristics of an announcement, the accepted blessing is a result of the critical period in human life and the necessity to be done in that process. In this study, the province of Mardin, which has cultural richness in terms of language and religion, was discussed and the narratives obtained from women in Savur district and the practices made were examined. In the light of this information, it has been tried to reveal the beliefs and some rituals women have in their transition periods.

Anahtar Kelimeler

Savur, transition periods, birth, marriage, death, woman

GEÇİŞ DÖNEMLERİNDE KADININ ROLÜ: SAVUR ÖRNEĞİ

Öz

İnsan hayatında diğer günlerden farklı ve beraberinde kutsanmayı getiren önemli evreler vardır. Geçiş dönemleri olarak adlandırılan bu evreler kişiye yeni bir statü kazandırır. Bu statü toplum tarafından bir kabullenmeyi başlatır. Bireyin ve toplumun beklentileri gerçekleştirilir. Çalışmada, geçiş dönemleri doğum, evlilik ve ölüm merkezli olarak ele alınmıştır. Doğum için yapılan uygulamalar, çocuğun sağlıklı bir şekilde dünyaya gelmesi, anne ve çocuğun korunması; evlenmede yapılan uygulamalar, çiftlerin beraberliklerini meşrulaştırması, evliliğin bir kurum haline dönüştürülmesi; ölüm için yapılan uygulamalar ise kişiyi öteki âleme hazırlamak ve kişinin yokluğunu kabullenebilmek içindir. Geçiş dönemlerinde yapılan uygulamalarda ortak unsurlardan biri de dış tehditlere karşı korunmaktır. Yapılan kutlama ve törenler bir duyuru niteliği taşırken, kabul edilen kutsama bu durumun insan hayatında kritik dönem olduğunu ve o süreçte yapılma gerekliliğinin bir sonucudur. Bu çalışmada, dil ve din bakımından kültürel zenginliğe sahip olan Mardin ili ele alınmış, Savur ilçesinde kadınlardan derlenen anlatmalar ve yapılan uygulamalar incelenmiştir. Bu bilgiler ışığında kadınların geçiş dönemlerinde sahip oldukları inanmalar ve birtakım ritüeller Türk kültürü merkezinde ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Savur, Geçiş Dönemleri, Doğum, Evlilik, Ölüm, Kadın, Folklor

Kaynakça

• Ayan, A. Ü. (2012) Mardin folkloru. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Demir, Z. (2019) Mardin ili Midyat ilçesinde yaşayan Mahalmilerin folklor ve etnografyası. Ardahan: Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• İnan, A. (1986) Tarihte ve bugün Şamanizm - Materyaller ve araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kalafat, Y. (2010) Doğu Anadolu’da eski Türk inançlarının izleri. Ankara: Berikan.
• Kolot, B. (2017) Geçiş dönemi âdetlerinde mitolojik unsurlar/Demirci. (Trabzon-Akçaabat) Köyü örneği. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Köse, S. (2019a) Alevi inanç sisteminde kurban ritüeli. İstanbul: Kesit.
• Köse, S. (2019b) Türk kültüründe baykuş. Kültür Araştırmaları Dergisi. 1. (3), 288-301.
• Örnek, S. V. (2000) Türk halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Uygur, H. K. (2008) Midyat halk kültürü monografisi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Uygur, H. K. (2014) Mardin’in geleneksel eğlencesi: Leyli Gecesi. Milli Folklor, 13. (102), 86-98.
• Yılmaz, A. (2004) Türk kültüründe kadın. Milli Folklor, S. 1, 111-123.
• Yolcu, M. A. (2017) Giriş: Kadın folkloru üzerine, Kadın folkloru: Kuram ve yöntem üzerine yazılar. Konya: Kömen.
• KK-1: Harbiye Bostancı: 68 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı
• KK-2: Arzu Bostancı: 43 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Kızı
• KK-3: Adile Çınar: 43 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-4: Merve Çınar: 25 Yaşında, Ortaokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-5: Nergis Akyol: 28 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı
• KK-6: Emine Turnacı: 55 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı
• KK-7: Behiye Turnacı: 70 Yaşında, Okur-Yazar değil, Ev Hanımı
• KK-8: Müjde Turnacı: 29 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-9: Fatma Türk: 48 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-10: Aycan Değirmencioğlu: 25 Yaşında, Ortaokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-11: Halime Değirmencioğlu: 68 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı
• KK-12: Hamide Aktaş: 52 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-13: Rabia Bulut: 39 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-14: Fatma Turnacı: 30 Yaşında, Ortaokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-15: Gurbet Ayaz: 46 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı
• KK-16: Asya Garan: 22 Yaşında, Üniversite Öğrencisi, Ev Kızı
• KK-17: Emine Ermiş: 37 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-18: Zeynep Salman: 30 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-19: Ayşe Bozkurt: 30 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-20: Meryem Artuç: 26 Yaşında, Ortaokul Mezunu, Ev Kızı
• KK-21: Emine Oğuz: 38 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-22: Gazale Oğuz: 30 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-23: Gazale Oğuz: 70 Yaşında, Okur-yazar değil, Ev Hanımı
• KK-24: Sakine Oğuz: 80 Yaşında, Okur-yazar değil, Ev Hanımı
• KK-25: Nurcan Salman: 45 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-26: Makbule Aykal: 39 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-27: Zübeyde Filiz: 46 Yaşında, İlkokul Mezunu, Ev Hanımı
• KK-28: Beşire Utlu: 45 Yaşında, Okur-yazar değil, Ev Hanımı
• KK-29: Türkan Öztürk: 35 Yaşında, Okur-yazar değil, Ev Hanımı
• KK-30: Latife Askay: 55 Yaşında, Okur-yazar değil, Ev Hanımı