Öz
Din ve inanç kavramını bir kurum olarak ele alan antropoloji, dini etkinlikleri (ritüelleri, ayinleri) kurumsallaşmanın göstergesi olarak kabul eder. Antropolojiye göre, din ve inanç bağlam merkezli ele alınması gereken konulardır. Bağlamın merkezini, teolojik yön değil, toplumsal ve kültürel boyut oluşturur. Bu bakımdan antropolojinin din konusunu, bir kültür sistemi olarak incelediği ifade edilebilir. Bu çalışma ile, antropolojinin din ve ritüel ilişkisini hangi boyutlarıyla ele aldığı araştırılmıştır. Araştırma için antropologların konuyla ilgili eserleri incelenmiş ve bunlar etrafında geliştirilen literatürden de yararlanılmıştır. Çalışmanın amacı, antropolojinin din ve ritüel olgularını yorumlama biçiminin, bu konuda araştırma yapan diğer bilim alanlarından farkını ortaya koymaktır. Sonuçta antropolojinin din ve ritüel ilişkisini, sosyolojiden ve din bilimlerinden farklı bir bağlamda değerlendirdiği anlaşılmıştır. Zira antropoloji inceleme sahasına giren diğer konular gibi, merkezi olgu olarak insandan hareket etmektedir. İnsanın coğrafya ve kültür ile farklılaşan durumunun din ve ritüel incelemelerinde de esas alınması gerektiği hususunun antropolojinin merkezi bakış olduğu, antropologların tanımlarından da anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Antropoloji, insan, kültür sistemi, antropolojide ritüel, antropoloji ve din.
Kaynakça
- Aktay Y. - E. Köktaş (1998). Din sosyolojisi. Ankara: Vadi.
- Aron, R. (1989). Sosyolojik düşüncenin evreleri. (Çev.: Korkmaz Alemdar), Ankara: Bilgi.
- Atay, T. (2009). Din hayattan çıkar. İstanbul: İletişim.
- Brown, R. (1965). Structure and function in primitive society-essays and adresses, (Der.: E. E. Evans -Pritchard - F. Eggan), New York, 117-132.
- Eliade, M. (1991). Kutsal ve dindışı. (Çev.: M.A. Kılıçbay). Ankara: Gece.
- Geertz, C. (1957). Ritual and social change a Java example. American Anthropologist, New Series, 59 (1).
- Geertz, C. (2010). Kültürlerin yorumlanması. Ankara: Dost Kitabevi.
- Gennep, V. (2000). Halk edebiyatı dersleri, (Çev.: P. Naili Boratav), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
- Glazier, S. (1998). Anthropology of religion. Encyclopedia of Religion and Society, (Ed.: William H. Swatos, Jr.), CA, London–New Delhi: Altamira Press, p. 23-27.
- Huntington, R. - Metcalf, P. (1981). Celebrations of death. Cambridge: Cambridge University Press.
- Kutlu, S. (2001). İslam düşüncesinde tarihsel din söylemleri olgusu. İslâmiyât. Dergisi, S. IV, 15-36.
- Malinowski, B. (1992). Bilimsel bir kültür teorisi. (Çev.: S. Özkal), İstanbul: Kabalcı.
- Mardin, Ş. (2010). Din ve ideoloji. İstanbul: İletişim.
- McGee R. J. – Warms, R. (1996). Anthropological theory: An introductory history.
- Morris, B. (2004). Din üzerine antropolojik incelemeler. (Çev.: Tayfun Atay), Ankara: İmge Kitabevi.
- Örnek, S. V. (1977). Türk halkbilimi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.
- Örnek, S. V. (1988). İlkellerde din, büyü, sanat, efsane. İstanbul: Gerçek.
- Özbudun, S. – Şafak, B. – Altuntek, S. (2007). Kuram ve kuramcılar, Ankara: Dipnot.
- Özmen, N. (2015). Edirne Romanlarında geçiş ritüelleri ve din. İstanbul: Rağbet.
- Pritchard, E. (1998). İlkellerde din. (Çev.: Hüsen Portakal), Ankara: Öteki.
- Pertierra, R. (2009). Ritual and constitution of social structure. Mankind, 17(3), 211.
- Smith, P. (2005). Kültürel kuram. İstanbul: Babil.
- Weber, M. (1993). Sosyoloji yazıları. (Çev.: Taha Parla), İstanbul: Hürriyet Vakfı.
Öz
Anthropology, which deals with the concept of religion and belief as an institution, recognizes religious activities (rituals, religious ceremony) as an indicator of institutionalization. In terms of anthropology, religion and belief are areas that should be considered context-centered. The center of the context is the social and cultural dimension, not the theological aspect. In this respect, it may be argued that anthropology examines the subject of religion as a cultural system.
This study investigates the dimensions of anthropology's relationship between religion and ritual. For the research, the works of anthropologists on the subject were examined and the literature developed around them was also used. The aim of the study is to reveal the difference between anthropology's interpretation of religion and ritual phenomena from other scientific fields that research on this subject. In conclusion, it is understood that anthropology evaluates the relationship between religion and ritual in a different context from sociology and religious sciences. The reason for this, anthropology, like other subjects within its scope, starts from the human as the central phenomenon. It is understood from the definitions of anthropologists that anthropology's central point of view is that the situation of man, which differs with geography and culture, should be taken as a basis in religion and ritual studies.
Anahtar Kelimeler
Anthropology, human, cultural system, ritual in anthropology, anthropology and religion.
Kaynakça
- Aktay Y. - E. Köktaş (1998). Din sosyolojisi. Ankara: Vadi.
- Aron, R. (1989). Sosyolojik düşüncenin evreleri. (Çev.: Korkmaz Alemdar), Ankara: Bilgi.
- Atay, T. (2009). Din hayattan çıkar. İstanbul: İletişim.
- Brown, R. (1965). Structure and function in primitive society-essays and adresses, (Der.: E. E. Evans -Pritchard - F. Eggan), New York, 117-132.
- Eliade, M. (1991). Kutsal ve dindışı. (Çev.: M.A. Kılıçbay). Ankara: Gece.
- Geertz, C. (1957). Ritual and social change a Java example. American Anthropologist, New Series, 59 (1).
- Geertz, C. (2010). Kültürlerin yorumlanması. Ankara: Dost Kitabevi.
- Gennep, V. (2000). Halk edebiyatı dersleri, (Çev.: P. Naili Boratav), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
- Glazier, S. (1998). Anthropology of religion. Encyclopedia of Religion and Society, (Ed.: William H. Swatos, Jr.), CA, London–New Delhi: Altamira Press, p. 23-27.
- Huntington, R. - Metcalf, P. (1981). Celebrations of death. Cambridge: Cambridge University Press.
- Kutlu, S. (2001). İslam düşüncesinde tarihsel din söylemleri olgusu. İslâmiyât. Dergisi, S. IV, 15-36.
- Malinowski, B. (1992). Bilimsel bir kültür teorisi. (Çev.: S. Özkal), İstanbul: Kabalcı.
- Mardin, Ş. (2010). Din ve ideoloji. İstanbul: İletişim.
- McGee R. J. – Warms, R. (1996). Anthropological theory: An introductory history.
- Morris, B. (2004). Din üzerine antropolojik incelemeler. (Çev.: Tayfun Atay), Ankara: İmge Kitabevi.
- Örnek, S. V. (1977). Türk halkbilimi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.
- Örnek, S. V. (1988). İlkellerde din, büyü, sanat, efsane. İstanbul: Gerçek.
- Özbudun, S. – Şafak, B. – Altuntek, S. (2007). Kuram ve kuramcılar, Ankara: Dipnot.
- Özmen, N. (2015). Edirne Romanlarında geçiş ritüelleri ve din. İstanbul: Rağbet.
- Pritchard, E. (1998). İlkellerde din. (Çev.: Hüsen Portakal), Ankara: Öteki.
- Pertierra, R. (2009). Ritual and constitution of social structure. Mankind, 17(3), 211.
- Smith, P. (2005). Kültürel kuram. İstanbul: Babil.
- Weber, M. (1993). Sosyoloji yazıları. (Çev.: Taha Parla), İstanbul: Hürriyet Vakfı.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Antropoloji |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 17 Aralık 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Kasım 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 14 Sayı: 36 |
