Sivas Arkeoloji Müzesinde Bulunan El İşleme Peşkirler

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 41, 367 - 378, 16.03.2023

Şirin Karaman Mehmet Fatih Çakmaktepe

https://doi.org/10.12981/mahder.1162786

Öz

Türklerin Orta Asya’dan itibaren takip ettiğimiz süsleme meraklarını Anadolu topraklarında da arttırarak sürdürdüklerini görmekteyiz. Bu çalışmamamızda geleneksel el sanatları içinde zengin çeşitlemelerinden olan işleme örneklerinin yer aldığı peşkirler incelenmiştir. Önceleri ihtiyaçtan doğan fakat zamanla farklı anlamlar yüklenen çok değerli işleme örnekleri mevcuttur. Peşkir, günümüz peçetesinin geçmişteki görkemli temsilcisidir. Öyle ki sofraya oturanlarda hayranlık oluşturan ve ağzı silmekte tereddüt edilen işlemeli kumaşlardır. Bir kumaş üzerine birkaç renkli iplikle oluşturulan zarif bezlerdir. Sivas sahip olduğu köklü kültürel geçmişin izlerini halen taşımaya devam etmektedir. El sanatları varlığıyla onlarca müze oluşturabilecek eser kapasitesi bulunmaktadır. Buradaki peşkirlerde şu anda Sivas Arkeoloji müzesi depolarında sergilenecekleri günü beklemektedirler. Eskiden sergilenirken günümüzde henüz bir etnografya müzesi yapılmadığı için depolarda bekleyen peşkirleri günümüz insanlarına göstermek ve tanıtmak amaçlanmıştır. Bu nedenle peşkirler incelenmiş ve kumaş türleri, ebatları, işleme teknikleri, renk, motif ve desen kompozisyonları tespit edilmiştir. Motiflerin çizimleri yapılarak daha sonraki kullanımlar için hazır hale getirilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

El Sanatları, Geleneksel, Müze, İşleme, Peşkir, Sivas

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Sivas Arkeoloji Müzesi çalışanları

Kaynakça

• 1- Abdülaziz B. (1995). Osmanlı Adet, merasim ve tabirleri. İstanbul: Tarih Vakfıyurt Yayınları. Belgesel: 4. Yayına Hazırlayanlar: Prof.Dr. Kazım Arısan, Duygu Arısan Güney. Numune Matbaacılık.
• 2- Barışta, H. Ö. (1984). Türk işleme sanatı tarihi. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayın No:45. Gazi Eğitim Fakültesi Yayın No:4.
• 3- Barışta, H. Ö. (1997). Türk işlemelerinde teknikler. Ankara: Gazi Üniversitesi Mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi Yayın No:2.
• 4- Barışta, H. Ö. (2001). Cumhuriyet dönemi Türk halk İşlemeciliği desen ve terminolojisinden örnekler. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları: 2566. Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları: 311. Maddi Kültür Dizisi: 29.
• 5- Berker, N. (1980). Türk İşlemelerinde Semboller. Sanat Dünyamız, Yapı Kredi Bankası yıl.7,sayı:20.32-36.
• 6- Kademoğlu, O. (1999). Çeyiz Sandığı. İstanbul: Haz. Ali Pasiner. Unilever Tük.Ürünleri & Duran Ofset.
• 7- M. de M. DOhhson (tarihsiz). XVIII. Yüzyıl Türkiyesinde örf ve adetler. Çeviren: Zehran Yüksel, İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• 8- Köklü, H.(2004). İç Anadolu bölgesindeki el işlemeli peşkirler, Ankara; Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• 9- Özbel, K. (tarihsiz). El sanatları III eski Türk kumaşları. C.H.P. Halkevleri Bürosu. Kılavuz Kitapları: XI.
• 10- Özer, S. Ç. (2004). 16. Yüzyıl Osmanlı saray işlemeleri. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı-İSAR.
• 11- Özyalvaç, Ş. P. (2019). Arşiv Belgelerinde Peşkir Ve Peşkir Türleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 12 Sayı: 63 Nisan 2019 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3250
• 12- Şemseddin, S. (2011). Kamus-ı Türki. Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lügat. Hazırlayanlar; Yrd.Doç.Dr. Raşit Gündoğdu, Yrd.Doç.Dr. Niyazi Adıgüzel, Ebul Faruk Önal. İstanbul: Esen Ofset Matbaacılık. İdeal Kültür Yayıncılık.