GELENEKSEL TÜRK GELİNİNİN BÜYÜSEL ERGİNLENME YOLCULUĞU

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 41, 270 - 289, 16.03.2023

Turan Demir

https://doi.org/10.12981/mahder.1250363

Öz

Toplumsal ve bireysel yaşamda kendine yer edinmeye çalışan insan, dünyadaki varlığı boyunca çeşitli evrelerden geçmektedir. Bireyin dünyaya hem psikolojik hem de sosyolojik bir uyum sağlaması için gerçekleşen bu evreler doğumla başlayıp evlilikle devam eder ve de ölümle sonlanır. Söz konusu bu evreler genel bağlamda geçiş dönemleri/ritleri olarak adlandırılır. Birey, bu geçiş dönemlerine ilkel zamanlardan beri büyüsel ve mitolojik özellikler taşıyan törenlerle/ritüellerle hazırlanır. Geçiş dönemleri krizlerle dolu bir süreçtir ve birey, biyolojik yeterliliğinin yanında psikolojik olarak da erginlenme süreçlerini atlatarak toplum içindeki yeni statüsüne bir kabul töreni ile kavuşur.
Evlilik, geçiş dönemleri içerisinde doğumu ve ölümü hazırlayan önemli bir süreçtir. Soyun devamı kültürel kodlarla örülmüş evlilik ile sağlanırken yaşayan her varlığın ölümü gerçekleşeceğinden bu süreç geçiş dönemlerini bütünleştiren bir işleve sahiptir. Evlilik bağlamında gerçekleşen geçiş döneminde kadının erginlenme süreci büyüsel pek çok anlam ve ritüel içermektedir. Evlilik, geleneksel Türk gelininin genç kızlığa veda etme törenidir. Evlilik süreçlerinde krizin merkezi gelin adayı kızdır ve gelin olacak kız, doğup büyüdüğü yerden ayrılıp doğurduğu çocuğu büyüteceği yeni bir alana öteki bireye dönüşerek geçer. Bu kriz döneminin rahat atlatılması için de birçok büyüsel ritüel sergilenir. Ortaya konan bu çalışmada da geleneksel Türk gelinin büyüsel erginlenme yolculuğu ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geçiş Dönemleri, Büyü, Sempatik Büyü, Evlilik, Türk Gelini, Transition Periods, Magic, Sympathetic Magic, Marriage, Turkish Bride

THE MAGICAL INITIATION JOURNEY OF THE TRADITIONAL TURKISH BRIDE

Öz

Human who is trying to find a place for himself/herself in social and individual life, passes through various stages throughout his/her existence in the world. These stages, that take place to adapt to the world both psychologically and sociologically, start with birth, continue with marriage and end with death for human. These phases are generally named as transitional periods/rites. The human is prepared for these transition periods with ceremonies/rituals that have magical and mythological characteristics since primitive times. Transition periods are a process full of crises and in addition to his/her biological competence, the human overcomes the psychological initiation processes and attains his/her new status in society with an acceptance ceremony.
Marriage is an important process that prepares birth and death in transitional periods. While the continuation of the lineage is ensured by marriage knitted with cultural codes, this process has a function that integrates the transition periods, since the death of every living being will occur. In the transition period that takes place in the context of marriage, the initiation process of women includes many magical meanings and rituals. Marriage is the farewell ceremony of traditional Turkish bride's to the virginity. The bride candidate is the center of the crisis in the marriage process and the bride-to-be girl leaves the place where she was born and grew up and then passes into a new area where she will raise her child, by transforming into another individual. Many magical rituals are performed to get through this crisis period easily. In this study, the magical initiation journey of the traditional Turkish bride is discussed.

Anahtar Kelimeler

Geçiş Dönemleri, Büyü, Sempatik Büyü, Evlilik, Türk Gelini, Transition Periods, Magic, Sympathetic Magic, Marriage, Turkish Bride

Kaynakça

• Artun, E. (1998). Tekirdağ halk kültüründe geçiş dönemleri doğum-evlenme-ölüm. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 9(10), 85-107.
• Çeribaş, M. (2021). Türk kültüründe kut inancı ve kut aktarma yolları. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(36), 1185-1206. Çetin, C. (2006). Antik Çağ’da Hieros Gamos ritüeli. Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi. 6, 99-110.
• Çetindağ, G. (2007). Kazak Türklerinde evlenme geleneğine bağlı olarak gerçekleştirilen hediye alışverişi üzerine bir inceleme. Milli Folklor, 19 (76), 218-231.
• Ekici, M. (2016). Türk kültüründe “al” renk. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16(2), 103-107.
• Eliade, M. (1991). Kutsal ve dindışı. (çev: Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara: Gece Yayınları.
• Eliade, M. (2003). Dinler tarihine giriş. (çev.: Lale Aslan), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Eliade, M. (2015), Doğuş ve yeniden doğuş. (çev.: Fuat Aydın), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Ergin, M. (2018). Dede Korkut Kitabı 1-2. Ankara: TDK Yayınları.
• Eroğlu, E. - Özkanat, Z. (2014). Unutulmaya yüz tutmuş bir gelenek “duvak töreni”. Türük Dergisi, 2 (3), 272-278.
• Eröz, M. - Güler, A. (1998). Türk ailesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Ergun, P. (2010). Türk gelininin mitolojik göçü. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), 275-290.
• Frazer, J. G. (2004). Altın dal. (çev.: Mehmet H. Doğan), İstanbul: YKY.
• İnan, A. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İnan, R. A. (2010). Türk halk inanışlarında kadın algılamaları. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kırzıoğlu, N. G. (1992), Anadolu’da geleneksel kadın başlıkları. 4. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Bildirileri-Maddi-Kültür, 133-139, Ankara: Kültür Bakanlığı HKAG Yayınları.
• Koşay, H. Z. (1944). Türkiye Türk düğünleri üzerine mukayeseli malzeme. Ankara: Maarif Matbaası.