GİYİM SANATI AÇISINDAN KIRŞEHİR MÜZESİ İŞLİK VE CEPKENLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 42, 712 - 727, 12.06.2023

Nurhan Özkan , Derya Çelik , Nurgul Kılınç

https://doi.org/10.12981/mahder.1205690

Öz

Kültür; bilgiyi, sanatı, ahlâkı, örf ve âdetleri, insanın içinde yaşadığı toplumdan kazandığı bütün kabiliyet ve alışkanlıkları kapsayan, atalarından kendilerine miras bırakılan maddi-manevi değerler bütünü olarak tanımlanabilir. Maddi kültür ürünü olan giyimin alt başlığında ele alınan, kültürünün önemli ögesi işlik ve cepkenler araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Kültürümüzün önemli göstergelerinden işlik ve cepkenlerin korunması, gelecek nesillere aktarılması, tanıtılması ve yaşatılması amaçlar arasındadır. Zaman içerisinde yıpranan, unutulmaya yüz tutmuş, yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalan işlik ve cepkenlerin dönem özelliklerini yansıtması açısından incelenerek belgelenmesi önem arz etmektedir.
Çalışma kapsamına, Kırşehir Müzesi’nde bulunan geleneksel giysilerden bir işlik ve iki cepken olmak üzere üç örnek alınmıştır. Giysiler, oluşturulan gözlem fişleri doğrultusunda, kullanılan malzeme, renk, model, kesim, dikim, astar, süsleme ve boyut özellikleri açısından incelenmiştir. Ayrıntılı fotoğrafları çekilmiştir. Edinilen bilgiler ile günümüz trendleri birleştirilerek 1 adet cepken dikilmiştir. Bu çalışmanın Türk giyim kültürünün önemli bir parçası olan geleneksel giysilerin tanıtılmasına ve yaşatılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Giyim Kültürü, Sanat, Cepken, İşlik, Kırşehir

Destekleyen Kurum

Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

17401108

Teşekkür

“Orta Anadolu Geleneksel Giyim Kültürü Araştırması” başlıklı araştırma projesinden MAKALE üretilmiştir. Yazarlar, Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğüne finansal desteği için teşekkür eder.

INVESTIGATION OF ISLIKS AND CEPKENS IN TERMS OF CLOTHING ART FROM KIRŞEHİR MUSEUM

Öz

Culture; It can be defined as the whole of material and moral values that are inherited from their ancestors, covering knowledge, art, morals, customs and traditions, all abilities and habits acquired by people from the society in which they live. Islik and cepkens, which are important elements of the culture, which are considered under the sub-title of clothing, which is a product of material culture, are the subject of the research. One of the most important indicators of our culture, the protection of islik and cepkens, transferring them to future generations, promoting them and keeping them alive are among the objectives. It is important to examine and document the islik and cepkens, which are worn out over time and face the danger of extinction, in terms of reflecting the characteristics of the period. The content of the study was taken from the traditional clothes islik and cepken samples in the Kırşehir Museum. The clothes were examined in terms of the material used, color, model, cut, sewing, lining, ornamentation and size properties in accordance with the observation slips created. Detailed photos were taken. By combining the information obtained with today's trends, one cepken was sewn. It is thought that this study will contribute to the promotion and survival of traditional clothing, which is an important part of Turkish clothing culture.

Anahtar Kelimeler

Turkish Clothing Culture, Art, Cepken, Islik, Kırsehir

Proje Numarası

17401108

Kaynakça

• Aktan, C. C.- Tutar H. (2007). Bir sosyal sabit sermaye olarak kültür. Pazarlama ve İletişim Kültürü Dergisi, 20, 1-11.
• Anonim. (1973). Mahalli özellikler. Kırşehir İl Yıllığı, 132-135, Kırşehir.
• Arığ, A. S. (2006). Türklerdeki giysinin kısa tarihi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXII (64-65-66), 141-159
• Avşar, C. (1990). Kırşehir ve ilçeleri. Ankara
• Can, M. (2018). Osmanlı imparatorluğu dönemi işlemelerinde kordonla yapılan kenar süslemelerinin incelenmesi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 4, 33-43.
• Ceranoğlu, M.- Güler, F. (2018). Giresun müzesinde bulunan geleneksel kadın cepken özelliklerinin Kore jeogori’sine uyarlanması. İdil, 7, 881-889.
• Demir, H. (2012). Ortaçağ dönemine ait iki kaynakta (İbn Bîbî-Selçuk Nâme ve İbn Batuta Seyahatnamesi) ismi geçen kumaş ve kıyafet tasvirleri. I. Uluslararası Moda ve Tekstil Tasarımı Sempozyumu, 91-194, Antalya.
• Erden, A. (1999). Anadolu giysileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Erden, F.- vd. (2014). Denizli Tavas ilçesi geleneksel kadın kıyafetleri. İnternational Journal of Science Culture and Sport, 1, 469-486.
• Eronç, P. (1984). Giyim süsleme teknikleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Ertürk, N.-vd. (2013). Moda tarihi. Moda Tasarım, 3-33, Eskişehir.
• Gündüz Onat, F.- Gülcü, Ş. (2003). Osmanlı dönemi kaftanlarına yeni yorumlar. Konya. Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Kartal, Z.- Ölmez, F. N. (2014). Isparta yöresel kadın giysileri. Isparta: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları
• Kılınç, N. (2008). Geleneksel Konya giysileri. Konya: Kültür Yayınları.
• Koç, F., vd. (2010). 17-18. yüzyıl Türk minyatürlerindeki kadın giysilerinde yaka ve kol formu özellikleri. Orhon Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl Konulu 3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu 26-29 Mayıs 2010 Bildiriler Kitabı, (ed.: Ü. Ç. Şavk), 479-495, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Koçu, R. E. (1967). Türk giyim kuşam ve süsleme sözlüğü. Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları.
• Ögel, B. (1978). Türk kültür tarihine giriş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Poçanoğlu, L. A. (2020). Konya müzelerinde bulunan kadın cepkenlerindeki kordon tutturma örnekleri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(31), 1156-1174.
• Salman, F. (2011). Türk kumaş sanatı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Süslü, Ö. (2007). Tasvirlere göre Anadolu Selçuklu kıyafetleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Tümer, Ş. (2011). Ege Üniversitesi Etnografya Müzesindeki geleneksel Balkan giysilerinin incelenmesi, gömlek yelek örneklerine alternatif tasarımlar. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Türkoğlu, S. (2002). Tarih boyunca Anadolu’da giyim kuşam. İstanbul.