DUATE IN TURKISH MUSIC VIOLIN PERFORMANCE WITH THE COMMENT OF BAKİ VIOLINCI

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 45, 412 - 430, 18.03.2024

Atalay Durmaz

https://doi.org/10.12981/mahder.1378654

Öz

Öz: Keman hakkında yapılan araştırmalarda ilk defa XVI. yüzyılın başında Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri İbrahim Paşa tarafından kemanın kullanıldığından bahsedilir. Batı müziğinde kullanılıp daha sonra müziğimize dahil olan keman Rebab, Kemençe ve Sinekemanın yerine kullanılmıştır. Elimize ulaşan sesli kaynaklardan anlaşıldığı üzere ve keman icracılarının verdikleri bilgiler ile kemanın Türk müziğinde ilk olarak Sol Re La Re akorduyla kullanıldığı bilinmektedir. Bu akordun kullanılmasıyla ilgili birçok farklı görüş bulunmaktadır. Mikrotonal seslerin rahat icra edilmesi, rebab ve İstanbul kemençesi gibi Türk müziğinde kullanılan diğer yaylı sazlar ile akort benzerliği bunların başında gelir. Parmaklandırma olarakta isimlendirilen duate, enstrüman icrası sırasında parmak kullanım tercihine verilen isimdir. Türk müziği keman icrasında pozisyonlardan ve mikrotonal seslerden dolayı bir takım parmaklandırma tercihlerinin yanı sıra, akort farklılığından dolayı da birçok duate farklılıkları ortaya çıkmaktadır. Türk müziği keman icrasında kullanılmış olan “Sol Re La Re” akordunda, kimi zaman 2 numaralı la telindeki re sesi 3 numaralı parmakla, kim zaman ise aynı re sesi boş tel ile icra edilir. Bu çalışmada Sol Re La Re akordunun günümüz son temsilcilerinden Baki Kemancı’nın Göksel Baktagir’e ait olan Hicaz saz semaisi yorumu, kullanmış olduğu akort üzerinden incelenecektir. Eser içerisinde mikrotonal sesler, süslemeler pozisyon tercihleri ve kaliteli ses elde etmek için kullanmış olduğu duateler eser üzerinde tespit edilecektir.

Anahtar Kelime: Duate, Parmaklandırma, Türk müziği, Keman, Baki Kemancı

Abstract: Research on the violin was made for the first time in the 16th century. It is mentioned that the violin was used by İbrahim Pasha, the vizier of Suleiman the Magnificent, at the beginning of the century. The violin Rebab, which was used in Western music and was later included in our music, was used instead of Kemençe and Sinekema. As understood from the audio sources available to us and the information given by violin players, it is known that the violin was first used with the Sol Re La Re tuning in Turkish music. There are many different opinions about the use of this tuning. The most important of these are the comfortable performance of microtonal sounds and the similarity in tuning with other string instruments used in Turkish music, such as rebab and Istanbul kemenche. Duate, also called fingering, is the name given to the preference of using fingers during instrument performance. In Turkish music violin performance, in addition to some fingering preferences due to positions and microtonal sounds, many duet differences emerge due to tuning differences. In the "Sol Re La Re" tuning used in Turkish music violin performance, sometimes the re sound on the number 2 la string is performed with the number 3 finger, and sometimes the same re sound is performed with the empty string. In this study, Baki Kemancı's interpretation of Göksel Baktagir's Hijaz saz semai, one of the last representatives of the Sol Re La Re tuning, will be examined through the tuning he used. Microtonal sounds, ornaments, position preferences and the duates used to obtain quality sound will be determined on the work.

Anahtar Kelimeler

Duate, Fingering, Turkish music, Violin, Baki Violinist

BAKİ KEMANCI YORUMUYLA TÜRK MÜZİĞİ KEMAN İCRASINDA DUATE

Öz

Öz: Keman hakkında yapılan araştırmalarda ilk defa XVI. yüzyılın başında Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri İbrahim Paşa tarafından kemanın kullanıldığından bahsedilir. Batı müziğinde kullanılıp daha sonra müziğimize dahil olan keman Rebab, Kemençe ve Sinekemanın yerine kullanılmıştır. Elimize ulaşan sesli kaynaklardan anlaşıldığı üzere ve keman icracılarının verdikleri bilgiler ile kemanın Türk müziğinde ilk olarak Sol Re La Re akorduyla kullanıldığı bilinmektedir. Bu akordun kullanılmasıyla ilgili birçok farklı görüş bulunmaktadır. Mikrotonal seslerin rahat icra edilmesi, rebab ve İstanbul kemençesi gibi Türk müziğinde kullanılan diğer yaylı sazlar ile akort benzerliği bunların başında gelir. Parmaklandırma olarakta isimlendirilen duate, enstrüman icrası sırasında parmak kullanım tercihine verilen isimdir. Türk müziği keman icrasında pozisyonlardan ve mikrotonal seslerden dolayı bir takım parmaklandırma tercihlerinin yanı sıra, akort farklılığından dolayı da birçok duate farklılıkları ortaya çıkmaktadır. Türk müziği keman icrasında kullanılmış olan “Sol Re La Re” akordunda, kimi zaman 2 numaralı la telindeki re sesi 3 numaralı parmakla, kim zaman ise aynı re sesi boş tel ile icra edilir. Bu çalışmada Sol Re La Re akordunun günümüz son temsilcilerinden Baki Kemancı’nın Göksel Baktagir’e ait olan Hicaz saz semaisi yorumu, kullanmış olduğu akort üzerinden incelenecektir. Eser içerisinde mikrotonal sesler, süslemeler pozisyon tercihleri ve kaliteli ses elde etmek için kullanmış olduğu duateler eser üzerinde tespit edilecektir.

Anahtar Kelime: Duate, Parmaklandırma, Türk müziği, Keman, Baki Kemancı

Abstract: Research on the violin was made for the first time in the 16th century. It is mentioned that the violin was used by İbrahim Pasha, the vizier of Suleiman the Magnificent, at the beginning of the century. The violin Rebab, which was used in Western music and was later included in our music, was used instead of Kemençe and Sinekema. As understood from the audio sources available to us and the information given by violin players, it is known that the violin was first used with the Sol Re La Re tuning in Turkish music. There are many different opinions about the use of this tuning. The most important of these are the comfortable performance of microtonal sounds and the similarity in tuning with other string instruments used in Turkish music, such as rebab and Istanbul kemenche. Duate, also called fingering, is the name given to the preference of using fingers during instrument performance. In Turkish music violin performance, in addition to some fingering preferences due to positions and microtonal sounds, many duet differences emerge due to tuning differences. In the "Sol Re La Re" tuning used in Turkish music violin performance, sometimes the re sound on the number 2 la string is performed with the number 3 finger, and sometimes the same re sound is performed with the empty string. In this study, Baki Kemancı's interpretation of Göksel Baktagir's Hijaz saz semai, one of the last representatives of the Sol Re La Re tuning, will be examined through the tuning he used. Microtonal sounds, ornaments, position preferences and the duates used to obtain quality sound will be determined on the work.

Key Words: Duate, Fingering, Turkish music, Violin, Baki Violinist

Anahtar Kelimeler

Duate, Parmaklandırma, Türk müziği, Keman, Baki Kemancı

Kaynakça

• Aksoy, B. (2003). Avrupalı gezginlerin gözüyle Osmanlılarda musiki. 2. Baskı, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Angı, Ç. E. -Hamzaoğlu Birer, A. R. (2013). Keman öğretiminde karşılaşılan entonasyon problemleri ve çözüm önerileri. Sanat Eğitimi Dergisi, 1(2), 48-69.
• Baillot, P. (1834). L’art du violon: nouvelle methode. (trans.: Louise Goldberg: The Art of he Violin (1991), Northwestern: University Press.
• Charles LE, -Burchfiel CM, -Fekedulegn (2006). Occupational and other risk factors for hand-grip strength: The Honolulu-Asia aging study. Occup Environ Med, 63 (12), 820-827.
• Flesch, C. (1960). Alta scuola di diteggiatura violinistica. (trans.: Boris Schwarz), London: Barrie&Rockliff.
• Fonton, C. (1987). 18. yüzyılda Türk müziği. (çev.: C. Behar), İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Gazimihal, M.R. (1939). Türkiye-Avrupa musiki münasebetleri. C. 1, İstanbul: Numune Matbaası.
• Gazimihal, M. R. (1958). Asya ve Anadolu kaynaklarında ıklığ. Ankara: Ses ve Tel Yayınları.
• Göbelez, C. (1996). Çalgılar dünyasında keman. İstanbul
• Gürbüz, H. (2003). El parmak eklemlerinin hareket kapasitelerinin inklinometrik yöntemle ölçümü. Edirne: Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Günther, C. M. at al. (2006). Key pinch in healthy adults: Normative values. J Hand Surg Eur, 33 (2), 144-148.
• Karakaya, F. (2007). Rebab. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 34, İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi.
• Käppel, H. (2016). The Bible of classical guitar tecnique. Berlin: Verlag Neue Musik. Mozart, Leopold. (1756) Versuch einer gründlichen violinschule. (trans.: Editha Knocker. (1948) Oxford: Oxford University Press
• Narin, S. vd. (2009). Dominant el kavrama ve parmak kavrama kuvvetinin önkol antropometrik ölçümlerle ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 23(2), 81-85.
• Özkanoğlu, R. U. (2006). Heitor Villa Lobos Gitar konçertosu’nun analizi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Öztutgan, Z. (2015). Klasik gitar eğitiminde tını. VI. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu, 28- 30 Mayıs 2015, 493- 507, Kütahya.
• Öztutgan, Z. - Öztutgan, K. (2018). Klasik gitar eğitiminde parmaklandırma (fingering) yaklaşımları. Süleyman Demirel Üniversitesi Art-e Sanat Dergisi, 21,115-133.
• Sherrod, R. J. (1981) A guide to the fingering of music for the guitar. Arizona: The University of Arizona (Doctoral Thesis in Art)