Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın Yumurta Bırakma Davranışına Farklı Uçucu Yağların Etkisi

Yıl 2021, , 121 - 126, 23.05.2021

Ali Kemal Birgücü , Alime Bayındır Erol , Yakup Çelikpençe

https://doi.org/10.29048/makufebed.894676

Öz

Domates (Solanum lycopersicum L.) üretim potansiyeli çok yüksek olan en önemli sebzelerden biridir. Bununla birlikte içerdiği çeşitli vitaminler, organik maddeler ve mineraller ile insan sağlığı ve beslenmesi açısından oldukça önemlidir. Üretimi sırasında üretimi doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebilecek önemli zararlılar kaydedilmiştir. Bu zararlılar içerisinden domates yaprak galeri güvesi Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae) günümüzde domatesin ana zararlısı olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada biberiye, yayla kekiği, okaliptüs ve zencefil uçucu yağlarının T. absoluta’nın yumurta bırakma davranışı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda uçucu yağların zararlıya karşı uzaklaştırıcı etki indeksleri sırasıyla 22.11, 52.54, 21.61, 59.09 olarak kaydedilmiştir. Uçucu yağlardan biberiye, yayla kekiği, okaliptüs ve zencefil yağlarının uygulandığı domates bitkilerinde, kontrol bitkilerine oranla daha az yumurtanın bırakıldığı görülmüştür. Bu çalışma sonucunda biberiye, yayla kekiği, okaliptüs ve zencefil uçucu yağların T. absoluta’nın ergin bireyleri üzerinde uzaklaştırıcı etkisinin olması sebebiyle alternatif mücadele yöntemleri içerisinde kullanılabileceği öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Biberiye, okaliptüs, uzaklaştırıcı indeksi, yayla kekiği, zencefil

Effects of Different Essential Oils on Oviposition Behavior of Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)

Öz

Tomato (Solanum lycopersicum L.) is one of the most important vegetables with a very high production potential. However, with its various vitamins, organic substances and minerals, it is very important in human health and nutrition. Significant pests have been recorded during production, which may affect production directly or indirectly. Among these pests, tomato leaf miner Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae) has been identified as the main pest of tomato today. In this study, the effect of rosemary, upland thyme, eucalyptus and ginger essential oils on the egg laying behavior of T. absoluta was investigated. As a result of the study, the repellent index (RI) of essential oils against pests were recorded as 22.11, 52.54, 21.61, 59.09, respectively. It was observed that fewer eggs were released in tomato plants in which essential oils of rosemary, higland thyme, eucalyptus and ginger were applied compared to control plants. As a result of this study, it is predicted that the essential oils of rosemary, highland thyme, eucalyptus and ginger can be used to control T. absoluta due to the repellent effect of on adults in terms of alternative management methods.

Anahtar Kelimeler

Rosemary, eucalyptus, repellent index, highland thyme, ginger

Kaynakça

• Anonim (2020). Domates hastalık ve zararlıları ile mücadele. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Bitki Sağlığı ve Karantina Daire Başkanlığı, 68s. https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/Uretici_Bilgi_Kosesi/Dokumanlar/domates.pdf (Erişim Tarihi: 13.02.2021).
• Boyer, S., Zhang, H., Lempérière, G. (2012). A review of control methods and resistance mechanisms in stored-productinsects. Bulletin of Entomological Research, 102(2): 213-229.
• Brito, E.F., Baldin, E.L.L., Silva, R.C.M., Prado Ribeiro, L.P., Vendramim, J.D. (2015). Bioactivity of piper extracts on Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) in tomato. Pesquisa Agropecuaria Brasileira, 50(3): 196-202.
• Erdoğan, P. (2019). Oviposition deterrent activities of some plant extracts against tomato leafminer, Tuta absoluta Meyrick (Lepidoptera: Gelehiidae). Journal of Bacteriol Mycol Open Access, 7(6): 139‒142.
• FAO (2020). Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü. http://www.fao.org/faostat/en/#data. (Erişim Tarihi: 13.02.2021).
• Gacemi, A., Guenaoui, Y. (2012). Efficacy of emamectin benzoate on Tuta absoluta Meyrick (Lepidoptera: Gelechiidae) infesting a protected tomato crop in Algeria. Academic Journal of Entomology 5(1): 37-40.
• Gahramanova, G., Mamay, M. (2020). Population development and infestation rate of Tomato Leafminer [Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)] in tomato and eggplant greenhouses in Absheron region of Azerbaijan. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24(4): 372-380.
• Gharsan, F.N. (2019). A review of the bioactivity of plant products against Aedes aegypti (Diptera: Culicidae). Journal of Entomological Science, 54(3): 256-274.
• Goudarzv, S., Chegini, Abbasipour, H. (2017). Chemical composition and insecticidal effects of the essential oil of cardamom, Elettaria cardamomum on the tomato leafminer, Tuta absoluta. Toxin Reviews, 36(1): 12–17.
• Gökçe, A., Isaacs, R., Whalon, M.E. (2011). Ovicidal, larvicidal and antiovipositional activities of Bifora radians and other plant extracts on the grape berry moth Paralobesia viteana (Clemens). Journal of Pest Science, 84: 487-493.
• Karakoç, Ö.C., Gökçe, A., Telci, İ. (2006). Fumigant activity of some plant essential oils against Sitophilus oryzae L., Sitophilus granarius L.(Col.: Curculionidae) and Acanthoscelides obtectus Say.(Col.: Bruchidae). Türkiye Entomoloji Dergisi, 30(2): 123-135.
• Kılıç, T. (2010). First record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica, 38(3): 243-244.
• Lietti, M.M.M., Botto, E., Alzogaray, R.A. (2005). Insecticide resistance in Argentine populations of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Neotropical Entomology, 34(1): 113-119.
• Mamay, M., Yanık, E. (2012). Şanlıurfa’da domates alanlarında Domates Güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin ergin populasyon gelişiminin belirlenmesi. Türkiye Entomoloji Bülteni, 2(3): 189-198.
• Moawad, S.S., Ebadah, M.A., Mahmoud, Y.A. (2013). Biological and histological studies on the efficacy of some botanical and commercial oils on Tuta absoluta Meyrick (Lepidoptera: Gelechiidae). Egyptian Journal of Biological Pest Control, 23 (2): 301-308.
• Ndereyimana, A., Nyalala, S., Murerwa, P., Gaidashova, S. (2019). Bioactivity of plant extracts against tomato leafminer, Tuta absoluta(Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Journal of Applied Horticulture, 21(2): 146-150. Pascual-Villalobos, M.J., Robledo, A. (1998). Screening for anti-insect activity in Mediterranean plants. Industrial Crops and Products, 8: 183–194.
• Petrakis, P.V., Roussis V., Papadimitriou, D., Vagias, C. (2005). The effect of terpenoid extracts from 15 pine species on the feding. behavioural sequence of the late instars of the pine processionary caterpillar Thaumetopoea pityocampa. Behavioural Processes, 69(3): 303-322.
• Pereyra, P.C., Sanchez, N.E. (2006). Effect of two solanaceous plants on developmental and population parameters of the tomato leafminer, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Neotropical Entomology, 35(5): 671-676.
• Sammour, E.A., Hady Kandil, M.A., Abdel-Aziz, N.F., Maguied Agamy, E.A.E., El-Bakry, A.M., Abdelmaksoud, N.M. (2018). Field evaluation of new formulation types of essential oils against Tuta absoluta and their side effects on tomato plants. Acta Scientific Agriculture, 2(6): 15-22.
• Shiberu, T., Getu, E. (2017). Effects of crude extracts of medicinal plants in the management of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) under laboratory and glasshouse conditions in Ethiopia. Journal of Entomology and Nematology, 9(2): 9-13.
• Şenel, M. (2013). Bazı bitki ekstraktların Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın farklı biyolojik dönemlerine etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 53s.
• Tiryaki, O., Canhilal, R., Horuz, S. (2010). Tarım ilaçları kullanımı ve riskleri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 26(2): 154-169.
• Tunç, I., Erler, F. (2003). Repellency and repellentst ability of essential oil constituents against Tribolium confusum. Journal of Plant Diseases and Protection, 110(4): 394-400.
• TURKTOB. (2020). Türkiye’de domatesin dünü, bugünü ve yarını https://www.turktob.org.tr/dergi/makaleler/dergi17/TTOB_Dergi17_WEB-8_13.pdf (Erişim Tarihi: 03.03.2021).
• Uygun, N., Ulusoy M.R., Başpınar, H. (1998). Sebze Zararlıları, I. Baskı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın No: 213. Ders Kitapları No: A- 68, Adana, 168s.
• Yano, K., Kamimura, H. (1993). Antifeedant activity toward larvae of Pieris rapae crucivora of phenolethers related to methyleugenol isolated from Artemisia capillaris. Bioscience, Biotechnology and Biochemistry, 57(1): 129-130.
• Yarou, B.B., Bawin,T., Boullis, A., Heukin, S., Lognay, G., Verheggen, F.J., Francis, F. (2018). Oviposition deterrent activity of basil plants and their essentials oils against Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae). Environmental Science and Pollution Research, 25: 29880–29888.
• Yıldırım, E., Kesdek, M., Aslan, İ., Calmasur, O., Şahin, F. (2005). The effects of essential oils from eight plant species on two pests of stored product insects. Fresenius Environmental Bulletin, 14(1): 23-27.