Denizli Kenti Bazı Rekreasyon Alanlarının Görsel Peyzaj Kalitesi Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2021, , 419 - 433, 31.12.2021

Gülten Ece Turgut Murat Zengin , Veysel Dağ

https://doi.org/10.29048/makufebed.986333

Öz

Bir alanın sunduğu doğal güzelliklerin yanında sahip olduğu görsel etkisi kullanıcıların alan deneyimlerini etkileyebilmektedir. Görsel peyzaj açısından kalitenin belirlenmesi, değerlendirilmesi, korunarak gelecek nesillerin kullanımına aktarılması ve kent ekolojisinin devamlılığının sağlanması günümüzde önem kazanmıştır. Bu kapsamda, peyzaj algısının görsel açıdan ele alındığı çalışmada, Denizli kentinde yoğun kullanılan 4 rekreasyon alanında (Çamlık Kent Ormanı, Teleferik/Bağbaşı Yaylası, Ornaz Vadisi Piknik Alanı ve Servergazi Mesire Alanı) 9 ortak kullanım tipi belirlenmiştir. Bu kullanımların görsel peyzaj kalitesinin değerlendirilmesinin yapılması amacıyla Denizli Kent Merkezi’ni oluşturan Merkezefendi ve Pamukkale ilçelerinde 271 kişi ile yüz yüze görüşme yoluyla anket çalışması yapılmıştır. Beğeni durumuna göre elde edilen sonuçlar her rekreasyon alanı ve kullanım tipi için ayrı ayrı olacak şekilde istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucu Ornaz Vadisi Piknik Alanı bakımlı yüzey/alanlar (%87,5) en fazla beğenilen kullanım tipi olurken, Teleferik/Bağbaşı Yaylası bakımlı yüzey/alanlar (%8,4) en az beğenilen kullanım tipi olarak belirlenmiştir. Bu çalışmanın amacı Denizli kentindeki bazı rekreasyon alanlarının peyzaj yapısının algılanan görsel kalite ile ilişkili olup olmadığının ortaya konulmasıdır. Bu amaçla yapılan anket çalışması sonucu Denizli kenti rekreasyon alanları peyzaj yapısının algılanan görsel kalite ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak kullanıcıların peyzaj algı ve tercihlerine göre görsel peyzaj kalite değerlendirmeleri dikkate alınarak, mevcut ve yapılacak rekreasyon alanları için öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Denizli, görsel peyzaj, görsel peyzaj kalitesi, Pamukkale, rekreasyon

Teşekkür

Bu çalışma, “Rekreasyon Alanlarında Görsel Peyzaj Kalite Değerlendirmesi: Denizli Örneği” başlıklı Yüksek Lisans Tez çalışmasının verileri kullanılarak üretilmiştir.

Evaluation of Some Recreation Areas of Denizli City in terms of Visual Landscape Quality

Öz

In addition to the natural beauties offered by an area, its visual effect can affect the users' experience of the area. Determining and evaluating the quality in terms of visual landscape, protecting it and transferring it to the use of future generations and ensuring the continuity of the urban ecology have gained importance today. In this context, in the study, in which the perception of landscape is handled visually, 9 common usage types have been determined in 4 recreational areas (Çamlık Urban Forest, Cable Car/Bağbaşı Plateau, Ornaz Valley Picnic Area and Servergazi Recreation Area) that are used extensively in Denizli City. In order to evaluate the visual landscape quality of these uses, a survey was conducted through face-to-face interviews with 271 people in Merkezefendi and Pamukkale districts of Denizli City Center. The results obtained according to the level of appreciation were evaluated separately for each area and usage type. As a result of the evaluations, Ornaz Valley well-maintained surface/areas (87.5%) were the most preferred usage type, while the Cable Car/Bağbaşı Plateau well-maintained surfaces/areas (8.4%) were determined as the least favorite usage type. The aim of this study is to reveal whether the landscape structure of some recreation areas in Denizli is related to the perceived visual quality. As a result of the survey conducted for this purpose, it was determined that the landscape structure of the recreation areas of Denizli city is related to the perceived visual quality. As a result, considering the visual landscape quality evaluations according to the landscape perception and preferences of the users, suggestions have been developed for the existing and future recreation areas.

Anahtar Kelimeler

Denizli, visual landscape, visual landscape quality, Pamukkale, recreation

Kaynakça

• Acar, C. (2003). Dağ ekosistemlerinde görsel kalite ve görsel kaynak yönetimi ekolojik ve görsel indikatörler. Kaçkar Dağları Milli Parkı Çevre Eğitimi Sunumu, Çamlıhemsin /Rize.
• Acar, C., Kurdoğlu, B.Ç., Kurdoğlu, O., Acar, H. (2010). Public preferences for visual quality and management in the Kackar Mountains National Park (Turkey). International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 13(6): 499-512.
• Ak, M.K. (2010). Akçakoca kıyı bandı örneğinde görsel kalitenin belirlenmesi ve değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 156s. Ankara.
• Angileri, V., Toccolini, A. (1993). The assessment of visual quality as a tool for the conservation of rural landscape diversity. Landscape and Urban Planning, 24(1-4): 105–112.
• Aşur, F. (2017). Van kenti yakın çevresi kıyı alanı örneğinde sulak alanlar ve görsel peyzaj kalite değerlendirmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4(4): 506–515.
• Aytaş, İ., Uzun, S. (2015). Düzce kent merkezindeki yaya alanlarının görsel peyzaj kalitesinin belirlenmesi. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 65(1): 11-29.
• Benliay, A., Soydan, O., Kayku, M. (2015). Aspendos- Sillyon- Perge bisiklet güzergahı örneğinde peyzaj görsel kalitesi ve peyzaj özelliklerinin değerlendirilmesi, Artium Derg., 3(1): 48-64.
• Bilgili, C. (2001). Tarihi Antakya parkının rekreasyon alan kullanımı yönünden değerlendirilmesi ve geliştirilmesi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 126s., Antakya-Hatay.
• Bulut, Z., Karahan, F., Sezen, I. (2010). Determining visual beauties of natural waterscapes: A case study for Tortum Valley (Erzurum/Turkey), Scientific Research and Essay, 5(2): 170-182.
• Çağlayan, S., Korkmaz, M., Öktem, G. (2014). Sanatta görsel algının literatür açısından değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1): 160-173.
• Çakcı, I. Y. (2007). Peyzaj planlama çalışmalarında görsel peyzaj değerlendirmesine yönelik bir yöntem araştırması. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
• Çelik, M. (2013). Kent parklarının görsel peyzaj algısının Denizli ili örneğinde irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, s.164, Isparta.
• Çırak, M. (2008). Mimaride biçimin görsel etkisi: tasarımcı hedefi ve kullanıcı üzerinden bir araştırma. Mimarlık Anabilim Dalı, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Dağ, V. (2016). Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde çevresel etkilerin değerlendirilmesi ve taşıma kapasitesinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, s.198, Antalya.
• Dağ, V., Mansuroğlu, S. (2020). Turizm alanlarının kent kimliğine etkisi: Denizli kenti örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2): 589-604.
• Elinç, H., Polat, A.T. (2011). Alanya Abdurrahman Alaettinoğlu Parkı kullanıcılarının demografik özellikleri ile parkın görsel kalitesi arasındaki ilişkiler. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(3): 287 -296.
• Ewald, K.C. (2001). The neglect of aesthetics in landscape planning in Switzerland. Landscape Urban Plann. 54 (1–4): 255–266.
• Gültürk, P. (2013). Tekirdağ kent merkezi kıyı şeridinin görsel peyzaj kalitesi yönünden değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 121 s., Tekirdağ.
• Irmak, M.A., Yılmaz, H. (2010). Farklı peyzaj karakter alanlarına göre doğal ve kültürel kaynak değerlerinin görsel analizi: Erzurum örneği. GOÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi. 27(2): 45-55.
• Jessel, B. (2006). Elements, characteristics and character–Information functions of landscapes in terms of indicators. Ecological Indicators, 6(1): 153-167.
• Kalın, A. (2004). Çevre tercih ve değerlendirmesinde görsel kalitenin belirlenmesi ve geliştirilmesi: Trabzon sahil bandı örneği. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 221 s., Trabzon.
• Kane, P. S. (1981). Assessing landscape attractiveness: a comparative test of two new methods. Applied geography, 1(2): 77-96.
• Kiper, T., Korkut, A. ve Topal, T.Ü. (2017). Görsel peyzaj kalite değerlendirmesi: Kıyıköy örneği. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(3): 258-269.
• Mansuroğlu, S., Dağ, V., Kalaycı Önaç, A., Söğüt, Z., Birişçi, T. (2021). Approaches of landscape architects to applications for the use of open and green spaces in conditions of Covid-19 pandemic. Megaron-90699; DOI: 10.14744/megaron.2021.90699.
• Morgan, K.N. (1984). The emergence of the American landscape professional: John Notman and the design of rural cemeteries. The Journal of Garden History, 4(3): 269-289.
• Okan Akın, N.O. (2006). İlköğretim görsel sanatlar eğitiminde estetik öğretimi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Resim-iş Öğretmenliği Bilim Dalı, 159 s., Ankara.
• Oktay, H.E. (2017). Bitkisel peyzaj tasarımlarının değerlendirilmesinde estetik: Antalya Konyaaltı bölgesi. Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı ABD, 247 s., Antalya.
• Oktay, H. E., Erdoğan, R. (2020). Bitkisel tasarımların formal (biçimsel) estetik model bağlamında değerlendirilmesi: Antalya Konyaaltı bölgesi. Mediterranean Agricultural Sciences, 33 (1): 51-57.
• Önder, S. (1997). Konya kenti açık ve yeşil alan sisteminin saptanması üzerinde bir araştırma. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 155 s., Ankara.
• Önder, S., Polat, A.T. (2004). Konya ili Karapınar ilçesinin ekoturizm yönünden görsel kalite değerlendirmesi ve swot analizi. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(33): 80-86.
• Porteous, J.D. (1996). Environmental Aesthetics: ideas, politics and planning. Routledge, London.
• Qi, T., Zhang, G., Wang, Y., Liu, C., Li, X. (2017). Research on landscape quality of country parks in Beijing as based on visual and audible senses. Urban Forestry & Urban Greening, 26: 124-138.
• Scott, W. (1955). Reliability of content analysis: The case of nominal scale coding. Public Opinion Quarterly, 19(3): 321-325.
• Temelli, M. (2008). Çukurova Üniversitesi Yerleşkesi örneğinde görsel etki değerlendirme çalışmalarına metodolojik bir yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Ens., 95 s., Adana.
• Tüfekçioğlu, H.K. (2008). Tarihsel çevrede görsel peyzaj kalite değerlendirmesi İstanbul Yedikule örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 136 s., İstanbul.
• TÜİK (2019). Türkiye İstatistik Kurumu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr (Erişim Tarihi: 10.06.2019).
• Yılmaz, H., Yılmaz, S., Demircioğlu Yıldız, N. (2003). Kars kent halkının rekreasyonel talep ve eğilimlerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(4): 353-360.
• Wang, H.F., Peng, Q.H. (2011). Evaluation of scenic beauty of garden rock landscape. Journal of Central South University of Forestry & Technology, 31(12): 124-132.
• Wherret, J.R. (1996). Visualization techniques for landscape evaluation. http://bamboo.mluri.sari.ac.uk/~jo/ research.html. (Erişim Tarihi: 4.02.2018).
• Wohlwill, J. F. (1976). Environmental aesthetics: The environment as a source of affect. In Human behavior and environment, 37-86.