TÜRKİYE’DE ASKERİ DARBE DÖNEMLERİNDE NÜFUS POLİTİKALARINA YÖNELİK DÜZENLEMELER

Yıl 2019, , 764 - 783, 28.12.2019

Mehmet Aktel , Salih Saydam

https://doi.org/10.20875/makusobed.625217

Öz

Çalışma ile amaçlanan; Türkiye’de yaşanan askeri darbelerin nüfus politikası üzerinde etkilerinin olup olmadığının 1923 yılından 2000’li yıllara kadar olan dönemde incelenmesidir. Çalışma 1923-1961 arası, 1961-1982 arası ve 1982-2000 arası dönemleri ele almaktadır. Çalışma literatür taraması yapılarak oluşturulmuştur. Nüfus gibi stratejik, güncel tartışmalara konu olan ve güvenlik –ekonomi-siyaset-sosyolojik boyutu bulunan bir konuda, küresel güçlerin ve askeri darbelerin çok belirleyici olduğunu belirlemeye yöneliktir. Nüfusa yönelik süreçlere dışarıdan müdahale edilmesi toplumsal açıdan hoş karşılanmamış, toplumun genelini etkileyecek bu tür politikaların sivil siyasetle değil, askeri darbelerce yürütülmesi ayrı bir sorun alanı oluşturmuştur. Çünkü halk ile devlet arasındaki bağlantıyı sağlayan sivil yönetimin ortadan kalkmasıyla birlikte, toplum tarafından kabul görmediği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Nüfus, Politika, Askeri darbeler, Kamu Yönetimi

REGULATIONS OF POPULATION POLICY PERIOD IN TURKEY IN MILITARY

Öz

The aim of this study is to examine whether the coups d’état in Turkey had impacts on population
policy beginning from 1923 till up to the 2000s. The study is a literature review and covers the
periods between 1923-1961, 1961-1982 and 1982-2000. The study asserts that global forces and
coups d’état are determinant on population which is a contemporary debate topic and possessing
strategic importance alongside with security-economic-political-sociological dimension. The
external intervention of the population-oriented processes is not welcomed from the social point
of view and the implementation of such policies affecting the whole society by coups d’état
instead of civil politics has created a separate problem area. Since the society was not accepted
the population policies that the coup administrations want to implement right after the
disappearance of the civil administration which provides the connection between the people and
the state.

Anahtar Kelimeler

Population, Policy, Military coups, Public Administration

Kaynakça

• KAYNAKÇAAile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2013), Türkiye'de Doğurganlık Oranlarının Düşmesi Potansiyel Etkiler ve Proaktif Politika Önerileri, 2013.
• Akın, A., (2007), Emergence of The Fammily Program İn Turkey, The Global Family Planning Revolution: Three Decades of Populatinon Policies and Programs, Warren C. Robinson-John A. Ross ed., The World Bank, 85-102.
• Akın, A., (2007). Emergence of The Fammily Program İn Turkey, The Global Family Planning Revolution: Three Decades of Populatinon Policies and Programs, Warren C. Robinson-John A. Ross ed., The World Bank, 85-102.
• Anderson, L. S., (1970) Country Profiles Turkey, Collombia Üniversity, International Instititution for The Study of Human Reproduction. Population Council, Ford Foundation, New York, 1-8.
• Aral, B., (2013). Birleşmiş Milletler ve Uluslararası Eşitsizlik, SETA, 72.
• Arı, Kemal,(1992). Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikasını Belirleyen Temel Unsurlar, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 8(23), 409-420.
• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi (2006), Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III, Ankara.
• Aydemir, Ş. S., (1932). Çok Nüfuslu Anadolu, Kadro Dergisi, 5, 31-36.
• Aysan, M. F., (2014). Türkiye’nin Demografik Dönüşümü ve Yeni Meydan Okumalar, Türkiye’de Toplumsal Değişim, Lütfi Sunar ed., Nobel Yayınevi, İstanbul, 67-87.
• Başar, E., (2010), Demografiye Giriş, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Behar, C. vd., (1999). Türkiyenin Demografik Fırsat Penceresi, Türkiye Sanayiciler ve İş adamları Derneği (TÜSİAD) Yayınları.
• Bozkurt, Ö. K., (2011) Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı(ICPD, 1994) Eylem Programı’nın Türkiye’de Uygulanan Sağlık Politikalarına Yansımalarının Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden İncelenmesi, T. C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi, 2011, Ankara.
• Boztaş, Asena, (2014). Wilson İlkeleri’nin Türk Dış Politikasına Yansımaları: Realist ve Pragmatist Bir Perspektif, Akademik Bakış, 7(14), 163-176.
• Caldwell, J. C. ve Caldwell, P., (1986). Limiting Population Growth and The Ford Foundation Contribution, Frances Printer, London, 1986.
• Cillov, H. (1966). Aile Planlaması Eğitiminde Yeni Gelişmeler İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 25(3), 137-167.
• Çakmak, F., (2007). Atatürk Döneminde Türkiye'nin Nüfus Politikası, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• Çakmak, Fevzi, (2009). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Nüfusu Kayıt Altına Almaya Yönelik Girişimler, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırma Dergisi, 8(18-19), 89-115.Çamurcu, H., (2005). Dünya Nüfus Artışı Sorunu, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(13), 87-105.Devlet İstatistik Enstitüsü (22-24 Kasım 1973), Nüfus Sorunu ve Organize Sektörde Aile Planlaması Sempozyumu, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı ve Uluslar Arası İşçi Örgütü(İLO), Ankara.
• Dirican, R., (1998). Prof. Dr. Nusret Fişek’in Kitaplaşmamış Yazıları-II, Ana Çocuk Sağlığı Nüfus Sorunları ve Aile Planlaması, Türk Tabipler Birliği, 1998.
• Doğan, M., (2011). Türkiye’de Uygulanan Nüfus Politikalarına Genel Bakış, Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 293-307.
• DPT Yayını (1963), I. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), Ankara.
• DPT Yayını (1968), II. Beş Yıllık Kalkınma Planı(1968-1972), Ankara.
• DPT Yayını (1973), III. Beş Yıllık Kalkınma Planı(1973-1977), Ankara.
• DPT Yayını (1979), VI. Beş Yıllık Kalkınma Planı(1979-1983), Yayın No: 1664.
• DPT Yayını (1985), V. Beş Yıllık Kalkınma Planı(1985-1989).
• DPT Yayını (1990), VI. Beş Yıllık Kalkınma Planı(1990-1994), Yayın No: 2174.
• Ehrlich, P, R., (1988). The Population Bomb, Ballantine Book, New York.
• Elvan Feyzioğlu, “Devlet Bizi Spiralle Dinleyecek”, Milliyet, 19.02.1995, s. 15.
• Erdem, M. and Rose, K. W., (2000). American Philantropy in Republican Turkey: The Rockefeller and Ford Foundation, The Turkish Year Book of İnternational Relation, 31, 131-157.
• Erenus, N., (1991). Türkiye’de Aile Planlaması Sorunları Dünü Bugünü Yarını, Aile Yazıları 6, Nüfus ve Aile Planlaması, drl. Beylü Dikeçligil vd., Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Bakanlığı, Ankara, 335-342.
• Eryurt, M. A., vd., (2013). Türkiye'de Nüfus Politikası Öngörüler ve Öneriler, Amme İdaresi Dergisi, 2013, 6(4), 90-106.
• Fişek, Nusret, (1986). Türkiye’de Aile Planlaması Program Stratejisi, Toplum ve Hekim, 41, 37-41.
• Grimes, S., (1999). From Population Control to Reproductive Rights: Idelogical Influemces in Population Policy, Third World Quartely, 19(3), 375-393.
• Güriz, Adnan, (1975). Türkiye'de Nüfus Politikası ve Hukuk Düzeni, Türkiye Kalkınma Vakfı Yayınları, Ankara.
• Hartmann, B., (1995). Reproductive Right and Wrongs: The Global Politics of Population Controll, Revised Edition, South End Press.
• Heperkan Y. ve Ruwford, J. C., (1991). Türkiye Nüfus Araştırmasının Metodu, Aile Yazıları 6, Nüfus ve Aile Planlaması, drl. Beylü Dikeçligil vd., Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Bakanlığı, Ankara, 107-122.
• Hodgson, D., (1988). Orthodoxy and Revisionism in American Demography, Population and Development Review, 14, 541-569.
• https://saglik.sozlugu.org/castration/ (02.04.2019).
• https://turkey.unfpa.org/tr/node/9295 (02.04.2019).
• https://www.fordfoundation.org/about/about-ford/our-origins/ (02.04.2019).
• https://www.ilo.org/global/about-the-ilo/lang--en/index.htm (02.03.2019).
• https://www.ippf.org/about-us (02.04.2019).
• https://www.popcouncil.org/about/timeline (02.04.2019).
• https://www.rockefellerfoundation.org/about-us/our-history/ (02.04.2019).
• https://www.usaid.gov/who-we-are/usaid-history (02.04.2019).
• Hunter, H. J., (1976). The United Nations World Populations Conference, Social Work Education and Population Project The University of Michigan, Michigan.
• İlcin, E., (1988) Aile Planlaması Türkiye ve Diğer Ülkelerin Yaklaşımı, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 15(314), 563-579.
• Journal of The Institute of Actuaries (1886-1994) (1966), World Population Conference Belgrade 1965, 1966, 92(1), s. 91-96.
• Kayıkçı, S., (2007). Küreselleşmenin Kamu Yönetimi Paradigmasına Etkisi ve Türk Kamu Yönetimine Yansımaları, Mülkiye Dergisi, 31(256), 69-90.
• Kişnişçi, H., (1974) Türkiye'de Aile Planlaması İle İlgili Faaliyetler, Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 6, 67-72.
• Küçük, A., (2018). Hayırsever Kapitalizmi ve Erken Cumhuriyet Döneminde Sağlık Hizmetlerinin Örgütlenmesi: Rockefeller Vakfının Rolü, Amme İdaresi Dergisi, 51(2), 87-116.
• Mauldin, W. P., et al, (1974) The World Population Conference and the Population Tribune, Studies in Family Planning, 5(12), 357-395.
• Milliyet (13.10.1985), “Koç, Gönüllü Nüfus Plancısı”.
• Milliyet (24.03.1986), “Aile Planlaması Yarın Başlıyor”.
• Milliyet (27.12.1984), “İki Çocuk Yeter”.
• Oktay, E. Y., (2014). Türkiye’de Cumhuriyetin İlanından Günümüze Uygulanan Nüfus Politikaları, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 31-53.
• Peker, M., (2009). Türkiye’de Nüfus Bilimin Kurumsallaşması ve Bu Süreçte Prof. Dr. Nusret H. Fişek’in Yeri, Memleket Siyaset Yönetim, 4(11), 132-162.
• Resmi Gazete (2 Haziran 1929), S. 1214.
• Resmi Gazete (30 Mart 1926), S. 336.
• Resmi Gazete (6 Mayıs 1930), S. 1489.
• Sabri, A., (1977). Çağımızda Nüfusun Önemi ve Türkiye Nüfusu, Türk Kültür Yayınları.Saraç, H., (1992) Nüfus Politikaları ve İlahi Dinlerdeki Uygulama, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Shorter, F. C. (1985). The Population after War of Independence, International Journal of Middle East Studies, 17(4), 417-441.
• Tamer, A. ve Bozbeyoğlu, A. Ç. (2004). 1927 Nüfus Sayımının Türkiye'de Ulus Devlet İnşasındaki Yeri: Basında Yansımalar, Nüfusbilim Dergisi 26, 73-88.
• Tandoğan Tokgöz (03.04.1982), “Aile Planlaması mı Kürtaj mı ?”, Milliyet, s. 2.
• Transactions of The Faculty of Actuaries (1954). The World Population Conference Rome, 23(188), p. 262-267.
• Türkay, Orhan, (1962). Türkiye’de Nüfus Artışı ve İktisadi Gelişme, Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası, Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası (2012), İstatistik Göstergeler 1923-2011, Ankara.
• Yörükoğlu, E. G., (1971) Dokuz Işıkta Nüfus Politikası, Dokuz Işık Yayınları, Ankara.
• Zaim, S., (1973). Türkiye’de Nüfus Meselesi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.