YAŞAM DOYUMU VE TÜKENMİŞLİK; ÖĞRETMENLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 19, 269 - 286, 30.06.2017

Mustafa Soba , Ali Babayiğit , Ebru Demir

https://doi.org/10.20875/makusobed.323873

Cited By: 6

Öz

Milletlerin ruh ve karakterlerinin şekillenmesinde etkin rol
oynayan, milletlerin varlığını devam ettirmesi, ayakta durabilmesi, güçlü ve
müreffeh bir şekilde geleceğini garanti altına alabilmesi için kendilerini
yetiştirecek, hayata hazırlayacak eğitimcilere ve öğretmenlere ihtiyaç
duymaktadırlar. Öğretmenlik mesleği toplumsal hayatın bir ürünü olmasının yanı
sıra içinde bulunduğu toplumun kültürünü, değerlerini gelecek nesillere aktaran
ve bununla birlikte toplumun gelişmesini ve çağdaşlaşmasını sağlamaktadır.
Önemli bir mesleği icra eden öğretmenlerin kendilerinden beklenilen performansları
gösterebilmeleri psikolojik ve sosyal açıdan kendilerini iyi hissetmelerine
bağlıdır. Bu bakımdan öğretmenlerin mesleklerini icra ederken karşılaşmış
oldukları en önemli sorunların başında tükenmişlik gelmektedir. Bu çalışmada
Antalya’nın Alanya ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokul, ortaokul
ve lise dengi okullarda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ve
yaşam doyumları incelenmiştir. Araştırmada Maslach Tükenmişlik ölçeği ve Yaşam
Doyum ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin geçerlilik ve
güvenirliklerin tespit edilmesi amacıyla faktör analizi yapılmıştır. Ayrıca
boyutlar arasındaki ilişkileri ve etkileri belirlemek amacıyla korelasyon ve
regresyon analizi yapılmış ve demografik değişkenler t testi ve Anavo analizine
tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda öğretmenlerin “duygusal tükenme” ve
“duyarsızlaşma” eğilimlerinin düşük, “kişisel başarı” eğilimlerinin ise
ortalamanın üzerinde biraz yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin
yaşam doyum düzeylerinin orta düzeyde olduğu saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Yaşam Doyumu

Kaynakça

• Altay, Birsen, Gönener, Demet ve Demirkıran, Ceren (2010), “Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Aile Desteğinin Etkisi”, Fırat Tıp Dergisi, Cilt.15 No. 1, (10-16).
• Ardıç, Kadir ve Polatçı, Sema (2009), “Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, No. 32, (21-46).
• Arı, Sağlam, Güler ve Bal, Çına, Emine (2008) “Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.15, No.1, (131-148).
• Avşaroğlu, Selahatttin, Deniz, Engin, M. ve Kahraman, Ali (2005), “Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, No. 14, (115–129).
• Baş, Türker (2006) Anket, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Cecen-Eroğul, Rezan, Ayşe ve Dingiltepe, Timır (2012), “Parçalanmış ve Tam Aileye Sahip Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeyleri ile Yaşam Kalite Düzeylerinin Karşılaştırılması” İlköğretim Online, Cilt.11 No.4, (1077-1086).
• Cemaloğlu, Necati ve Şahin, Erdemoğlu, Dilek (2007), “Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt.15, No.2, (465-484).
• Ceyhan, Aydoğan Aykut ve Siliğ Aylin (2005), “Banka Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyleri ile Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişkiler”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.5, Sayı.2, (43-56).
• Cordes, Cynthia. L. Dougherty, Thomas, W. and Blum, Michael (1997), “Patterns of Burnout Among Managers and Professionals: A Comparison of Models”, Journal of Organizational Behavior, Vol.18, Issue.6, (685-701).
• Dikmen, Alpay, Ahmet (1995), “İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt.50, No.03, (115-140).
• Dolunay, Birsen, Ayşe (2002), “Keçiören İlçesi Genel Liseler ve Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu Araştırması”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, Cilt.55 No.01, (51-62).
• Eğinli, Temel, Ayşen (2009), “Çalışanlarda İş Doyumu: Kamu ve Özel Sektör Çalışanlarının İş Doyumuna Yönelik Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt.23, No.3, (35-52).
• Ergin, Canan (1992), “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, (22, 25).
• Eroğul Çeçen, Rezan, A. ve Örkün, Ümran (2012), “Tekstil Sektörü Mavi Yaka Çalışanlarının Yaşam Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu Tarafından Yordanması” Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt.21, No.1, (323-338).
• Ertürk, Emel ve Keçecioğlu, Tamer (2012), “Çalışanların İş Doyumları ile Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler: Öğretmenler Üzerine Örnek Bir Uygulama”, Ege Akademik Bakış, Cilt.12, No.1, (39-52).
• Freudenberger, Herbert. J. (1974), “Staff Burn‐Out”, Journal of Social İssues, Vol.30, Issue.1, (159-165).
• Güdük, Mehmet, Erol, Şerafettin., Yağcıbulut, Özcan., Uğur, Zeynep, Özvarış, Şevkat, Bahar ve Aslan, Dilek (2005), “Ankara’da Bir Tıp Fakültesinde Okuyan Son Sınıf Öğrencilerde Tükenmişlik Sendromu”, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, Cilt.14, No.8, (169-173).
• Güllüce, Çağlar, Ali, İşcan, Faruk, Ömer (2010), “Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt.5, No.2, (7-29).
• Kayabaşı, Yücel (2008) “Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, No.20, (191-212).
• Kılıç, Taşkın ve Seymen, Ayten, Oya (2011), “Sağlık Sektöründe, Tükenmişlik Sendromuna Etki Eden Faktörlerin Analizi ve Bir Araştırma” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, No.16, (47-67).
• Maraşlı, Müge (2005), “Bazı Özelliklerine ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerine Göre Lise Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri”, Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Cilt.23, No.3, (27-33).
• Maslach, Christina, ve Jackson, Susan E. (1981), “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Organizational Behavior, Vol.2, Issue.2, (99-113).
• Maslach, Christina, Schaufelı, Wilmar. B., and Leıter, Michael, P. (2001), “Job Burnout”, Annual Review of Psychology, Vol.52, Issue.1, (397-422).
• Okutan, Elvan, Yıldız, Şule ve Konuk, Filiz (2013), "İş Hayatında Tükenmişlik Sendromu: Finans ve Muhasebe Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesine İlişkin Bir Çalışma", Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.3, No.2, (1-17).
• Oruç, Serap (2007), Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Adana İli Örneği), Çukurova Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi. Adana.
• Örkün, Ümran (2011), Tekstil Sektörü Mavi Yaka Çalışanlarının Yaşam Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu Tarafından Yordanması, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Pavot, William, and Dıener, Ed (1993), “Review of the Satisfaction With Life Scale”, Psychologic Alassessment, Vol.5, Issue.2, (164-172).
• Telef, Baki, Bülent (2011), “The Study of Teachers’ Self-Efficacy, Job Satisfaction, Life Satisfaction and Burnout”, Elementary Education Online, Vol.10, Issue.1, (91-108).
• Ünal, Süheyla, Karlıdağ, Rıfat, ve Yoloğlu, Saim (2001), “Hekimlerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Yaşam Doyumu Düzeyleri ile İlişkisi”, Klinik Psikiyatri, Cilt.4, No.2, (113-118).
• Wrıght, Thomas. A. and Bonett, Douglas, G. (1997), “Research the Contribution of Burnout to Note Work Performance”, Journal of Organizational Behavior, Issue.18, (491-499).
• Yılmaz, Ercan ve Sünbül, Ali, Murat (2009), “Öğretmenlerin Yaşam Doyumları ve Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyi”, Journal of Qafqaz University, Issue.26, (172-179).
• Yılmaz, Gözde, Keser, Aşkın, ve Yorgun, Sayım (2010), “Konaklama İşletmelerinde Çalışan Sendika Üyelerinin İş ve Yaşam Doyumunu Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması”, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, Cilt.6, No.1, (87-107).