TÜRKİYE’DEKİ KURUMSAL AÇIK ERİŞİM ORGANİZASYONLARININ YÖNETİŞİM UYGULAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 29, 503 - 529, 28.09.2019

Orhan Alav

https://doi.org/10.20875/makusobed.595502

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma, dünyada ve Türkiye’de 2004 ve 2018 yılları arasında “Açık Bilim”anlayışına dayalı olarak gelişen “Açık Erişim Arşiv” organizasyonlarının Türkiye’deki kurumsal yönetişim yapılanmaları ve uygulamalarını ele alan bir çalışmadır. Çalışma ile, Türkiye’deki Açık Erişim (AE) organizasyonları ve yönetişim yapılarının içerikleri; kurumsal yapılanmaları, politikaları, ağsal etkileşimleri, stratejileri ve yönetişim model yapıları ele alınarak bu organizasyonların yönetişim performansları saha çalışması ile özgün olarak geliştirilen ölçek üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışma tasarımı (modeli) McKinsey Enstitütüsünün 7S modelinden esinlenerek geliştirilmiştir.Çalışmada, araştırma sahasındaki örneklem grubun davranışların nedenlerini ortaya çıkarma ve açıklanması yönü ile “betimleme yöntemi” kullanılmıştır.
Çalışmanın verileri; dünyada ve Türkiye’de AE konusunda yayımlanmış literatür ve saha çalışmasından oluşmaktadır. Çalışmanın araştırma evreni 146, araştırma örneklem grubu ise 97 Kurumsal Açık Erişim (KAE) organizasyonundan oluşmaktadır. Veri analizinde çalışma verileri çoklu regresyonu içeren faktör analizine tâbi tutulmuştur, elde edilen bulguların istatistik analiz sonuçları ile verilerin bağımlı ve açıklayıcı değişkenler arasındaki ilişkileri ve de özgün olarak geliştirilen beşli Likert modelindeki KAE ölçeğinin güven aralığı ve geçerliliği ölçülmüştür. Çalışma ile, Türkiye’deki KAE organizasyonlarının yönetişim yapılarına yönelik bir model önerisi ortaya konmuştur. Çalışmanın sonuç bulguları ise, çalışmada elde edilen özgün değerler tartışılarak önerileriler olarak ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Açık Bilim, Açık Erişim, Açık Arşiv Yönetişim

Teşekkür

Çalışmanın sürecinde bilgi ve deneyimlerini benimle paylaşan Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F.’den Sayın Doc.Dr. Gürcan PAPATYA hocama, Yrd.Doc.Dr.Pınar GÖKTAŞ hocama, istatistik çalışma aşamasında bana yakın desteği olan Öğr.Gör. İbrahim AKDAĞ’a, Dr.Memet DİNÇ’e, değerli meslektaşım Sönmez ÇELİK’e ve araştırmaya katılan kurumlara teşekkür ederim

A RESEARCH ON THE ANALYSIS OF THE GOVERNANCE PRACTİCES OF THE CORPORATE OPEN ACCESS ORGANIZATIONS IN TURKEY

Öz

This study deals with the corporate governance structures and practices in Turkey of the “Open Access Archive (OAA)” organizations based on the understanding of "Open Science" developing in the world and Turkey between the years of 2004 and 2018. Open Access (OA) organizations in Turkey and the contents of the governance structures, corporate structures, policies, network interactions, strategies and governance model structures were addressed in the study, and the governance performances of these organizations were evaluated with the scale developed originally to conduct the fieldwork. The study design (model) was developed with the inspiration of the 7S model of McKinsey Institute.
In this study, the “description method ”was used to reveal and explain the reasons of the behaviors of the sample group in the research area. The data of the study consist of published literature and field study about Open Access in the world and in Turkey. The research population of the study was comprised of 146, and the research sample group consisted of 97 Corporate Open Archive (COA) organizations. In the data analysis, the study data were subjected to factor analysis including multiple regression, and the relationship between the results of the statistical analysis of the obtained data and the dependent and descriptive variables of the data, and the confidence interval and validity of the Corporate Open Access scale in the form of the originally developed five-point Likert model were measured. A model proposal was introduced for the governance structures of the Corporate Open Access organizations in Turkey through the study. The findings of the study were presented as suggestions by discussing the original values obtained in the study.

Anahtar Kelimeler

Open Science, Open Access, Open Archive Governance

Kaynakça

• REFERANS
• Açık Erişim Arşiv Çalıştayı Sonuç Bildirgesi-3 (2014), URL:http://www.acikerisim.org/dokumanlar/ae2014_sonuc_bildirgesi.pdf adresinden erişildi.
• Alav, Orhan (2018a),Türkiye’de Kurumsal Açık Erişim Arşiv Yönetişimi Üzerine Bir Araştirma Ve Model Önerisi (Yayımlanmış Doktora Tezi), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme A.B.D.,URL: http://tez.sdu.edu.tr/Tezler/TS02700.pdf adresinden erişildi. Alav, Orhan (2018b), Açık Bilim: Açık Erişim Türkiye, Türkiye’deki Kurumsal Açık Erişim Arşiv OrganizasyonlarınınYönetişim Uygulamalarının Değerlendirilmesi, İstanbul: Hiperlink Yayınevi.
• ANKOS (Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu), URL: http://www.ankos.gen.tr/web adresinden erişildi.
• ANKOS, Açık Erişim ve Kurumsal Arşivler, URL: http://acikerisim.ankos.gen.tr/ulusalkagirisimleri.html adresinden erişildi.
• Bethesda Bildirimi (Bethesda Statement on Open Access Publishing), URL: http://legacy.earlham.edu/~peters/fos/bethesda.htm adresinden erişildi. Budapest Open Access Initive / Budapeşte Açık Erişim Girişimi (2014), URL:http://www.budapestopenaccessinitiative.org/translations/turkish-translation adresinden erişildi.
• Berlin Bildirgesi / Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities (2003), URL: http://openaccess.mpg.de/Berlin-Declaration adresinden erişildi.
• Ekiz, Durmuş, (2009), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayınları.
• Ertürk, Korhan Levent, M. E. Küçük, (2010), “Bilimsel Bilginin Görünürlüğü: Hacettepe Üniversitesi’nde Açık Erişim Farkındalığı” Ankara: Türk Kütüphaneciliği, 24 (1), 63-93.
• Field, A (2000), Discovering statistics using using SPSS for Windows, London: Sage Publication.
• HANDLE (2016), URL: http://hdl.handle.net adresinden erişildi.
• IYTE: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (2017),URL: http://www.iyte.edu.tr adresinden erişildi.
• Karasözen, Bülent., B. U. Zan., D. Atılgan (2010), “Türkiye’de Açık Erişim ve Bazı Ülkelerle Karşılaştırma”, Türk Kütüphaneciliği, 24(2), 235-257, URL:http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/597/593 adresinden erişildi.
• Kalaycı, Şeref, (2010a), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayıncılık.
• Kalaycı, Şeref (2014b), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (6.Baskı), bölüm içinde, Aliye Kayış, “Güvenilirlik Analizi”, Ankara: Asil Yayınları.
• Kaptan Saim (1995),Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri, Ankara: Tekışık Ofset.
• OpenAIRE (2015), URL: https://www.openaire.eu adresinden erişildi.
• OpenDOAR (2016), URL: http://www.opendoar.org adresinden erişildi.
• Örnek Üniversitesi Açık Erişim Politikası -PASTEUR4OA (2015),URL: http://www.pasteur4oa.org/ornek-universitesi-acik-erisim-politika-belgesi adresinden erişildi.
• Özdemirci, Fahrettin (2017),“Belge ve Arşiv Yönetiminde Yeni Ufuklar ve Kuramsal Yaklaşımlar”, Bülent Yılmaz., Turgay Baş., Semanur Öztemiz ve Meltem Dişli (Yay.Haz.).Bilgi ve Belge Yönetimi Kuramsal Yaklaşımlar içinde (s.220), İstanbul: Hiperyayın.
• Singh, Ashu, (2013), A study of role of mckinsey's 7s framework in achieving organizational excellence, Organization Development Journal; Chesterland, Issue: 3, Vol. 31, pp. 39-50.
• Şanlı, Şenol (2012), Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi Ve Spss ıle Veri Analizi. Ankara : Nobel Yayınları
• Tekin, Vasfi Nadir (2008), İstatistiğe Giriş, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tonta, Yaşar (2015),“Açık Bilim ve Açık Erişim Ekosistemi (Bildiri Sunusu)” 4.Ulusal Açık Erişim Haftası (19-21 Ekim), TÜBİTAK, Ankara., URL: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/publicat.html adresinden erişildi.
• Türkiye’de Açık Arşiv Erişim Çalıştayları: Açık Erişim Türkiye (2016), URL: http://www.acikerisim.org adresinden erişildi.
• Uçak Özenç, Nazan, (2009),“Bilimsel İletişim ve Üniversite Kütüphaneleri”, Hidayet Nuhoğu'na Armağan içinde (s.291-298), İstanbul: Pamuk Yayıncılık.
• YÖK-Örnek Açık Erişim Politikası (2017), URL: https://acikerisim.ankos.org.tr/belgeler/OrnekUniversitePolitikasi.pdf adresinden erişildi.
• YAAP:Yükseköğretim Akademik Arşiv Projesi (2015), URL: http://www.yok.gov.tr/web/acikerisim adresinden erişildi.