AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ HÜKMÜNÜN TİCARİ İŞ VE BASİRETLİ İŞ ADAMI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Sayı: 34, 115 - 133, 28.11.2021

Nazim Aksoy

https://doi.org/10.20875/makusobed.995238

Cited By: 2

Öz

Ticaret hukukunun genel hükümlerinden biri olarak nitelendirilen husus, tacirin ticaretine ait faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi davranma yükümlülüğüdür. Ticari hayatın özel hükümlerinden biri olarak nitelendirilen diğer bir husus ise ticari iş karinesidir. Bu karine gereği asıl olan tacirin işlerinin ticari sayılmasıdır. Ancak gerçek kişi olan tacir tarafından, işlemin yapıldığı sırada bunun ticari işletmesiyle ilgili olmadığının karşı tarafa açıkça bildirildiği veya işin ticari sayılmasına durum elverişli olmadığında bu karinenin geçerli olmayacağı görülmektedir. Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan aşırı ifa güçlüğü hükmü tacirler için, ticari iş karinesi ve basiretlilik yükümlülüğü açısından ne gibi sonuçlar doğurabilecektir? Bu bağlamda, özellikle de ulusal veya uluslararası etkenlerin (idari kısıtlamalar, pandemi, doğal afet vs. irade dışı nedenler) söz konusu olduğu dönemlerde aşırı ifa güçlüğü hükmünden yararlanma imkânının ticaret hukuku açısından irdelenmesi gerekir.

Anahtar Kelimeler

Basiretli iş adamı, Aşırı ifa güçlüğü, Ticari iş, Tacir, Karine

Teşekkür

Sayın Hocam, güncel konu olduğundan derginizin Kasım sayısına yetiştirilebilirse memnun olurum. Saygılarımla arz ederim.

EVALUATION OF THE HARDSHIP PROVISION IN TERMS OF BUSINESS TRANSACTION AND PRUDENT BUSINESSMAN

Öz

One is considered of the general provisions in commercial law is an obligation to act as a prudent businessman in the trader’s commercial activities. Another issue that is considered as one of the special provisions of commercial life is the commercial transaction presumption. The base requirement of this presumption is the business of the merchant is considered commercial. However, when only a trader who is a real person to explicitly notify the other side that this transaction is not related to his commercial business or when it is not suitable for a business to be considered commercial, this presumption will not be valid. What consequences will the hardship provision in the Turkish Code of Obligations have in terms of the obligations of prudence and commercial transaction presumption for the merchant? In this context, it is necessary to examine the possibility of benefiting from the hardship provision in terms of commercial law, especially in periods of national or international factors (administrative restrictions, pandemic, natural disaster, etc. involuntary reasons).

Anahtar Kelimeler

Prudent businessman, Hardship, Business transaction

Kaynakça

• Ankara Barosu, (2014). 4077-6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun Karşılaştırması. http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/2012yayin/2011sonrasikitap/tuketici-kitap-web.pdf
• Aktürk, İ.Y. (2016). Tüzelkişi Tacirin Tüketici Sıfatı. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 20(2), 103-128.
• Antalya, G. (2015). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 3. Seçkin Yayıncılık.
• Arat, A. (2006). Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması. Seçkin Yayıncılık.
• Arkan, S. (2017). Ticari İşletme Hukuku (23. Baskı), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü (BTHAE) Yayınları.
• Aslan, İ. Y. (2017). Ticaret Hukuku Dersleri (11. Baskı). Ekin Yayıncılık.
• Aslan, İ. Y. ve Ergün, M. (2009). Ticaret Hukuku (4. Baskı). Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Ayhan, R. (2007). Ticarî İşletme Hukuku (2. Baskı). Turhan Kitabevi.
• Ayhan, R., Özdamar, M. ve Çağlar, H. (2011). 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre, Ticarî İşletme Hukuku Genel Esaslar. Yetkin Yayınları.
• Bahtiyar M. ve Biçer L. (2016). Adi İş, Ticari İş, Tüketici İşlemi Ayrımı ve Bu Ayrımın Önemi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 22(3), 395-436.
• Baysal, B., Uyanık, M. ve Yavuz, M. S. (2021). Koronavirüs 2019 (COVID-19) ve Sözleşmeler https://blog.lexpera.com.tr/koronavirus-2019-ve-sozlesmeler/
• Bilgili, F. ve Demirkapı, E. (2019). Ticaret Hukuku Bilgisi (16. Baskı). Dora Yayınları.
• Birsel, M.T. (1970). Ticari İşletme Hukuku, (1). Birsel kitapları ve ticaret matbaacılık.
• Burcuoğlu, H. (1995). Hukukta Beklenmeyen Hal ve Uyarlama. Filiz Kitabevi.
• Çelik, N. (2010). İş Hukuku Dersleri (23. Baskı). Beta Yayıncılık.
• Dinç, S. (2014). 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Ticari İş Kavramı. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (EÜHFD), 18(3–4), 173-191.
• Domaniç, H. ve Ulusoy, E. (2007). Ticaret Hukukunun Genel Esasları (5. Baskı). Arıkan Yayıncılık.
• Dural, M. ve Sarı, S. (2015). Türk Özel Hukuku, (1), Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri. Filiz Kitabevi.
• Gümüş, M. A. (2016). 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) M.18/II’de Yer Alan ‘Basiretli İş Adamı (Tacir) Davranışı’ Ölçütünün İyiniyetin (TMK M.3) Varlığının Belirlenmesindeki İşlevi. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 1221-1240.
• Gümüş, M. A. (2014). 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, 1 (madde: 1-46).
• Gümüş, M. A. (2012). Kira Sözleşmesi (2. Baskı). Vedat Kitapçılık.
• Erdem ve Erdem, (2011). Yeni Borçlar Kanunu Çerçevesinde Emprevizyon Teorisi. http://www.erdem-erdem.av.tr/yayinlar/hukuk-postasi/yeni-borclar-kanunu-cercevesinde-emprevizyon-teorisi/
• Eren, F. (2017). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayınevi. https://www.trans-lex.org/400200/_/pecl/ (31.08.2021)
• https://www.gesetze-im-internet.de/bgb/__313.html (31.08.2021)
• https://www.gesetze-im-internet.de/bgb/__242.html (04.08.2021)
• Kaplan, İ. (2007). Hâkimin Sözleşmeye Müdahalesi. Yetkin Yayınları
• Karayalçın, Y. (1968). Ticaret Hukuku, Giriş-Ticari İşletme (3. Baskı) (1). BTHAE.
• Keser, H. (2016). İş Sözleşmesinin Bildirimli Feshinde Geçerli Sebep (3. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Kılıçoğlu, A.M. (2013). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (17. Baskı). Turhan Yayınları.
• Kizir, M. (2011). Yargıtay Kararları Işığında Basiretli İşadamı Gibi Hareket Etme Yükümlülüğünün Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanmasına Etkisi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(2), 245 – 282.
• Kocayusufpaşaoğlu, N., Hatemi, H., Arpacı, A. ve Serozan, R. (2014). Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 3, İfa ve İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme. Filiz Kitapevi.
• Nomer, N. H. (2013a) Sözleşmedeki Esaslı Bir Nokta, Özellikle Karşılıklı Borç Doğuran Akitlerde İvazın Miktarı Belirlenmeksizin Sözleşme Kurulabilir Mi?, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, Prof. Dr. Aydın Zevkliler'e Armağan, 8, 2053-2074.
• Nomer, N.H. (2013b). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (13. Baskı). Beta Yayınları.
• Odyakmaz, Z. (1998). Genel Olarak İdarenin Sözleşmeleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(2), http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/2_12.pdf
• Oğuz, A. (2006). Türk Medenî Hukuku’nun Gelişim Çizgisi ve Karşılaştırmalı Hukukun Rolü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 55(1), 195-205.
• Oğuzman, K.(1987). Borçlar Hukuku Dersleri, (1) (4. Baskı.). Filiz kitapevi.
• Oğuzman K. ve Öz, T.(2017) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, (1). Seçkin Yayınları
• Özcan, D. (2015). Öğreti ve Uygulamada İş Sözleşmesinin Feshi (2. Baskı.). Adalet Yayınevi.
• Özçelik, Ş. B. (2014). Sözleşmeden Doğan Borçların İfasında Hukukî İmkânsızlık ve Sonuçları. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (AÜHFD), 63(3), 569-621.
• Özdoğan, N.D. (2017). Sözleşmenin Yorumunda Gerçek İradenin Tespiti. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (İnÜHFD), 8(1), 33-52.
• Öztürk, M. (2017). Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerinin Sona Erme Halleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (DEÜHFD) Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, 19(Özel Sayı), 1549-1595.
• Poroy, R. ve Yasaman, H. (2012). Ticari İşletme Hukuku (14. Baskı). Vedat Kitapçılık.
• Reisoğlu, S. (2014). Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler (25. Baskı). Beta Yayınları.
• Reisoğlu, S. (2011). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Beta Yayınları.
• Serozan, R. (1994). Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme (3). Filiz Kitabevi.
• Tüzüner, Ö. ve Öz, K. (2015). Aşırı İfa Güçlüğüne İlişkin İçtihat İncelemesi. Ankara Barosu Dergisi, 3, 421-470.
• Tekil, F. (1997). Ticari İşletme Hukuku. Nadir Kitap.
• Ulusoy, E. (2021). Koronavirüs mücbir sebep sayılır mı? Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/prof-dr-erol-ulusoy/koronavirus-mucbir-sebep-sayilir-mi-6165316
• Ünal, O.K. (1988).Tacirin Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Mükellefiyeti (I). Maliye Postası, 180, 56-59.
• Yalçın, F. N. (2020). Tacirin Basiretli İş Adamı Gibi Davranma Yükümlülüğü. https://lawtudent.com/makale/tacirin-basiretli-is-adami-gibi-davranma-yukumu/
• Yargıtay Başkanlığı (1996). Yargıtay Kararları Dergisi, 22(7).
• Yargıtay HGK 28 Nisan 2010 E. 15-193, K. 235 (Kazancı İçtihat Bankası, 02.08.2021)
• Yargıtay HGK 27 Haziran 2018 E.2017/90 ve K. 1259 (Kazancı İçtihat Bankası, 03.08.2021)
• Yargıtay 13 HD 26 Kasım 1982 E. 6186, K. 7199 (Kazancı İçtihat Bankası, 02.08.2021)
• Yargıtay 13 HD 30 Mart 1995 E. 3221, K. 3147 (Kazancı İçtihat Bankası, 04.08.2021)
• Yargıtay 13 HD 17 Mayıs 2001 E. 4384, K. 5327 (Kazancı İçtihat Bankası, 04.08.2021)
• Yargıtay HGK’nın 19 Mart 2003 E. 11-117, K. 169 (Kazancı İçtihat Bankası, 31.08.2021)
• Yargıtay HGK 15 Ekim 2003 E. 13-599, K. 599 (Kazancı İçtihat Bankası, 05.08.2021)
• Yargıtay 2 HD 26 Mayıs 2011 E. 2010/19635, K. 2011/9192 (Kazancı İçtihat Bankası, 31.08.2021)
• Yavuz, C., Özen, B. ve Acar, F. (2012). Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler) (10. Baskı). Beta Basım.
• Yıldız Akgül, Ş. (2020). COVID-19 Salgınının Kamu Hizmeti İmtiyaz Sözleşmelerine Etkisi. İstanbul Hukuk Mecmuası, 2020, 78(2), 961-981.
• Yıldız, H. (2018). İdare Hukukunun Kısa Tarihçesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22(4), 197-223.
• Zevkliler, A. ve Gökyayla, E. (2013). Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (12. Baskı). Turhan Kitabevi.