TÜRKİYE’DE BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARININ ON YILI: 2010-2019 YILLARINA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Sayı: 36, 59 - 75, 24.11.2022

Fatma Özmen

https://doi.org/10.20875/makusobed.1114689

Öz

Kalkınma Ajansları Genel Faaliyet Raporu’na göre, 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun 2006 tarihinde kabul edilmiş olmasına rağmen, Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın (BKA) etkin olarak faaliyete geçmesi 2010 yılı içerisinde gerçekleşmiştir. Kronolojik olarak incelendiğinde 2006 yılında iki, 2008 yılında sekiz ve 2009 yılında on altı ajans kurulmuştur. 2010 yılı itibarıyla da tüm ajanslara yönetici ataması tamamlanmıştır. Bu bağlamda, 2010 yılı sonunda da 26 Kalkınma Ajansının çalışmaları ile ilgili ilk yıllık rapor Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanmıştır. Bu çalışmada 2010-2019 yılları arasında yayımlanan Kalkınma Ajanslarının faaliyet raporları farklı açılardan incelenmiştir. 10 yıllık dönemde Kalkınma Ajanslarının verimliliği %43, etkinliğinin %76 olduğu, toplam gider gerçekleşme ortalamasının %30, gelir gerçekleşme ortalamasının %76 olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bölge, Bölgesel Kalkınma, Bölgesel Kalkınma Ajansı

Destekleyen Kurum

Bulunmuyor

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

DECADE OF REGIONAL DEVELOPMENT AGENCIES IN TURKEY: AN ASSESSMENT OF 2010-2019

Öz

According to the Development Agencies' General Activity Report, although the Law No. 5449 on the Establishment, Coordination and Duties of Development Agencies was adopted in 2006, the effective activation of RDAs took place in 2010. When examined chronologically, two agencies were established in 2006, eight in 2008 and sixteen in 2009. As of 2010, the appointment of managers to all agencies had been completed. In this context, the Ministry of Development prepared the first annual report on the work of 26 Development Agencies at the end of 2010. In this study, the activity reports of Development Agencies published between 2010 – 2019 have been analysed from different perspectives. In the 10-year period, it has been observed that the productivity of the Development Agencies is 43%, the efficiency is 76%, the average of total expense realization is 30%, and the average of income realization is 76%.

Anahtar Kelimeler

Region, Regional Development, Regional Development Agencies

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Anas, A.,ve Liu, Y. (2007). A regional economy, land use, and transportation model (Relu‐tran): Formulation, Algorithm design, and testing. Journal of Regioanl Science, 47(3), 415-455. https://doi.org/10.1111/j.1467-9787.2007.00515.x
• Armstrong, H.ve Taylor, J. (2000). Regional economics and policy. Blackwell.
• Atalık, G.ve Levent, T. (1998). An interpretation of the impact of regional science in terms of philosophy of science. The Journal of RSAI, 77(4), 329-346. https://doi.org/10.1111/j.1435-5597.1998.tb00720.x
• Avaner, T. (2005). BKA siyasal rejim sorunu yaratır mı? M. Turan (Ed.) içinde, Bölge Kalkınma Ajansları Nedir? Ne Değildir? (ss. 239-263). Paragraf Ya.
• Beer, A., Haughton, G. ve Maude, A. (2003). Developing locally: An international comparison of local and regional economic development. Policy Press.
• Beherens, K. ve Thisse, J. (2007). Regional economics: A new economic geography perspective. Regional Science and Urban Economics, 37(4), 457-465. https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2006.10.001
• Bellini, N., Danson, M. ve Halkier, H. (2012). Regional development agencies: A generational story. N. Bellini, M. Danson ve H. Halkier (Eds.) içinde, Regional development agencies: The next generation? (ss. 1-6). Routledge.
• Benneworth, P. (1999). RDAs and their regional economic strategies: Emerging issues and different approaches. Regions, 221, 14-22.
• Bentley, G., Bailey, D. ve Shutt, J. (2010). From RDAs to LEPs: A new localism? Case examples of west midlands and yorkshire. Local Economy, 25(7), 535-557. https://doi.org/10.1080/02690942.2010.532356
• Berber, M. ve Çelpçi, E. (2005). Türk bölgesel kalkınma politikalarında yeni arayışlar: Kalkınma ajansları ve Türkiye‟de uygulanabilirliği. H. Terzi (Ed.) içinde Doğu karadeniz bölgesel kalkınma sempozyumu: Sorunlar analizler ve politikalar. (ss. 149-157). Karadeniz Teknik Üniversitesi İİBF.
• BGYUGM. (2014). Kalkınma ajansları 2013 yılı genel faaliyet raporu. Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü.
• BGYUGM. (2015). Kalkınma ajansları 2014 yılı genel faaliyet raporu. Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme Ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü.
• BGYUGM. (2016). Kalkınma ajansları 2015 yılı genel faaliyet raporu. Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü.
• BGYUGM. (2017). Kalkınma ajansları 2016 yılı genel faaliyet raporu. Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü.
• Billing, C., McCann, P. ve Ortega-Argiles, R. (2019). Interregional inequalities and UK sub-national governance responses to Brexit. Regional Studies, 53(5), 741-760. https://doi.org/10.1080/00343404.2018.1554246
• Blackman, T. ve Ormston, C. (2014). Discourses of accountability: Policy scrutiny of an English regional development agency. Regional Studies, 375-386. https://doi.org/10.1080/00343400500087448
• Boas, M., Marchand, M. ve Shaw, T. (2003). The weave-world: The regional interweaving of economies, ideas and identities. F. Söderbaum ve T. Shaw (Eds.) içinde, Theories of new regionalism: A Palgrave Reader (ss. 197-210). Palgrave Macmillan.
• Boyce, D. (2003). A short history of the field of regional science. Papers in Regional Science, 83(1), 31–57. https://doi.org/10.1007/s10110-003-0176-9
• Brenner, N. (2004). New state spaces. Oxford University Press.
• Capello, R. (2009). Space, growth and development. R. Capello ve P. Nijkamp (Eds.) içinde, Handbook of regional growth and development theories (ss. 39-52). Edward Elgar.
• Chatterji, M. (1997). Introduction. M. Chatterji (Ed.) içinde, Regional science: Perspectives for the future (ss. 1-6). Palgrave Macmillan.
• Claval, P. (1987). The region as a geographical, economic and cultural concept. International Social Science Journal, 39(2), 159-172.
• Confederation of British Industry. (2001). Getting down to business: Improving the performance of the regional development agencies. CBI.
• Council of the European Union. (2003). Council decision of 19 May 2003 on the principles, priorities, ıntermediate objectives and conditions contained in the accession partnership with Turkey (2003/398/EC). Official Journal of the European Union. L145, 40-56. https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/Tur_En_Realitons/Apd/ Turkey_APD_2003.pdf
• Cox, K. (1998). Spaces of dependence, spaces of engagement and the politics of scale, or: Looking for local politics. Political Geography, 17(1), 1-23.
• Danson, M., Helinska-Hughes, E. ve Hughes, M. (2005). RDAs and benchmarking: Learning from good practice when the model has broken. Public Policy and Administration, 20(3), 4-22. https://doi.org/10.1177/095207670502000303
• Danson, M., Lloyd, M. ve Newlands, D. (1992). Regional development agencies in the United Kingdom. P. Townroe ve R. Martin (Eds.) içinde, Regional Development in the 1990s: The British Isles in transition. (ss.297-302). Jessica Kingsley Publishers.
• Department for Business. (2010). Consultation on the regional growth fund. Department for Business, Innovation and Skills. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/ attachment_ data/file/31508/10-1078-consultation-regional-growth-fund.pdf
• DETR. (1997). Building partnerships for prosperity: Sustainable growth, competitiveness and employment in the English Region. Department of Environment, Transportation and the Regions The Stationery Office.
• Devlet Denetleme Kurulu. (2014). Türkiye’nin kalkınma ajansları uygulamasının değerlendirilmesi. DDK Yayınları.
• Doğan, Ö. ve Gökburun, İ. (2019). İBBS uygulamasında nüfus verilerinin coğrafi açıdan yorumlanmasını kolaylaştıracak bir yol haritası. Doğu Coğrafya Dergisi, 24(41), 39-60.
• Drabenstott, M. (2006). Rethinking federal policy for regional economic development. Kansas City FED Economic Review, 91(1), 115-142.
• Dulupçu, M. A. (2006). Bölgesel politikalar kopyalanabilir mi? Bölgeselleş(tir)me (yönetim) karşısında (yeni) bölge(sel)cilik (yönetişim). Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu (s. 233-255). ODTÜ-TEPAV.
• Dulupçu, M.A., Sungur, O. ve Keskin, H. (2010). Bölgesel kalkınmada yeni yaklaşımlarkalkınma planlarına yansımaları: kalkınma planlarının yeni teoriler açısından değerlendirilmesi. A. Özçağlar (Ed.). içinde 6. Ulusal Coğrafya Sempozyumu (s. 239-248). Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını.
• Efe, A. (2016). Kamu yönetiminde yenilikçi bir yönetişim hedefi olarak kaynak optimizasyonu: Kalkınma ajanslarında COBIT-5 çerçevesinde bir analiz. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 2(1), 43-65. http://dx.doi.org/10.20979/ueyd.80934
• Eraydın, A. (2004). Bölgesel kalkınma kavram, kuram ve politikalarında yaşanan değişimler. Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu, (Cilt 1., s. 126-146). DPT Ya.
• Ergun, T. (1993). Bölgelerarası dengesizliklerin giderilmesinde bölgesel örgütlenmelerin önemi:Tennessee Valley Authority. Amme İdaresi Dergisi, 26(1), 71-82.
• Ethier, W. (1998). The new regionalism. The Economic Journal, 108(449), 1149-1161. https://doi.org/10.1111/1468-0297.00335
• EURADA. (1999). Creation, development and management of RDAs: Does it have to be so difficult?. EURADA.
• EURADA. (2020, 05 10). About. http://www.eurada.org/about/
• Fawcett, L. (2004). Exploring regional domains: A comparative history of regionalism. International Affairs, 80(3), 429–446. https://doi.org/10.1111/j.1468-2346.2004.00391.x
• Fuller, C., Bennett, R. ve Ramsden, M. (2002). The economic development role of English RDAs: The need for greater discretionary power. Regional Studies, 36(4), 421-428. https://doi.org/10.1080/00343400220131188
• Gibbs, D. (1998). Regional development agencies and sustainable development. Regional Studies, 32(4), 365-368. https://doi.org/10.1080/00343409850117825
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. Kırmızı Ya.
• Görmar, F., Lang, Nagy, E. ve Raagmaa, G. (2019). Re-thinking regional and local policies in times of polarisation: An introduction. T. Lang ve F. Görmar (Eds.) içinde, Regional and local development in times of polarisation: Re-thinking spatial policies in Europe. Palgrave Macmillan.
• Gray, A. ve Johnson, D. (2005). The TVA regional planning and development program: The transformation of an institution and Its mission. Ashgate. https://doi.org/10.4324/9781315236704
• Greenhalgh, P. ve Shaw, K. (2003). Regional Development Agencies and Physical Regeneration in England: Can RDAs Deliver the Urban Renaissance? Planning, Practice and Research, 18(2-3), 161-178.
• Güler, B. (2006). Bölge kalkınma ajansları nedir, ne değildir? Memleket Mevzuat (Şubat - 8), s. 25-27.
• Hadjimichalis, C. (2019). “New” questions of peripherality in Europe or how neoliberal austerity contradicts socio-spatial cohesion. T. Lang ve F. Görmar (Eds.) içinde, Regional and Local Development in Times of Polarisation: Re-thinking spatial policies in Europe (s. 61-78). Palgrave Macmillan.
• Hadjimichalis, C. ve Hudson, R. (2014). Contemporary Crisis Across Europe and the Crisis of Regional Development Theories. Regional Studies, 48(1), 208-218. https://doi.org/10.1080/00343404.2013.834044
• Halkier, H. (1992). Development agencies and regional policy: The case of The Scottish Development Agency. Regional Politics and Policy, 2(3), 1-26. https://doi.org/10.1080/13597569208420846
• Halkier, H. (2011). Regional development agencies: European trends and experiences. C. C. Aktan (Ed.) içinde, The proceedings of 1st international conference on regional development (s. 1-10). Fırat Development Agency.
• Halkier, H. ve Danson, M. (1997). Regional development agencies in western Europe: A survey of key characteristics and trends. European Urban and Regional Studies, 4(3), 243-256. https://doi.org/10.1177/096977649700400304
• Halkier, H., Danson, M. ve Damborg, C. (2017). Regional development agencies in Europe. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315000206
• Hall, A. ve Markusen, A. (1985). Silicon landscapes. Allen and Unwin.
• Hansen, N., Higgins, B. ve Savoie, D. (1990). Regional policy in a changing world. Springer.
• Harding, R. (2006). Regional development agency experiences in England and Romania. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu (s. 111-135). ODTÜ-TEPAV.
• Hassink, R. (2010). Regional resilience: A promising concept to explain differences in regional economic adaptability?. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 3(1), 45-58. https://doi.org/10.1093/cjres/rsp033
• Hettne, B. (2005). Beyond the ‘new’ regionalism. New Political Economy, 10(4), 543-571. https://doi.org/10.1080/13563460500344484
• Hooghe, L. (1996). Reconciling EU-wide policy and national diversity. L. Hooghe (Ed.) içinde, Cohesion Policy and European Integration (s. 1-24). Oxford University Press.
• Howe, J. (1996). A case of inter-agency relations: regional development in Mid Wales. Planning Practice and Research, 11(1), 61-72. https://doi.org/10.1080/02697459650036459
• Hudson, R. (2007). Rethinking change in old industrial regions: Reflecting on the experiences of North East England. Journal: Environment and Planning, 37(4), 581-596. https://doi.org/10.1068/a36274
• Iammarino, S., Rodríguez-Pose, A. ve Storper, M. (2017). Why regional development matters for Europe's economic future. European Commission Directorate General for Regional and Urban Policy Working Paper, 7/2017.
• Isard, W. (2003). History of regional science and the regional science association international: The beginnings and early history. Springer.
• Isserman, A. (1995). The history, status and future of regional science: An american perspective. International Regional Science Review, 17, 249-296. https://doi.org/10.1177%2F016001769501700301
• Jönsson, C., Tagil, S. ve Törnqvist, G. (2000). Organizing european space. SAGE Publications.
• KAGM. (2018). Kalkınma ajansları 2017 yılı genel faaliyet raporu. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü.
• KAGM. (2019). Kalkınma ajansları 2018 yılı genel faaliyet raporu. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü.
• KAGM. (2020). Kalkınma ajansları 2019 yılı faaliyet raporu. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü.
• Köksal, A. G. ve Köse, E. (2019). Kalkınma ajanlarının denetimi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 281-298.
• Kutlu, S. ve Görün, M. (2018). Kalkınma ajanslarının yerelde merkezileşme bağlamında incelenmesi: Batı Akdeniz, Doğu Anadolu, Fırat ve Güney Marmara Kalkınma Ajansları örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 67-90.
• Liddle, J. (2001). RDAs, sub-regional partnerships and local regeneration. Local Economy, 16(4), 312-323. https:// doi.org/10.1080/02690940110079859
• Macleod, G. (2001). The new regionalism reconsidered: globalization, regulation and the recasting of political–economic space. International Journal of Urban and Regional Research, 25, 804-829. http://dx.doi.org/10.1111/1468-2427.00345
• Marlow, D. (2019). Local enterprise partnerships: Seven-year itch, or in need of a radical re-think? – Lessons from Cambridgeshire and Peterborough, UK. Local Economy, 34(2), 139-148. https://doi.org/10.1177/0269094219839335
• Martin, R. ve Sunley, P. (2006). Path dependence and regional economic evolution. Journal of Economic Geography, 6(4), 395–437. https://doi.org/10.1093/jeg/lbl012
• Maude, A. ve Beer, A. (2000). Regional development agencies in Australia: A comparative evaluation of institutional strengths and weaknesses. The Town Planning Review, 71(1), 1-24. https://doi.org/10.3828/tpr.71.1.y7227415l8171674
• Miller, B. ve Reidinger, R. (1998). Comprehensive river basin development: The Tennessee Valley Authority. World Bank Technical Paper No. 416. The World Bank. https://doi.org/10.1596/0-8213-4308-4
• Morgan, K. (1997). The regional animateur: Taking stock of the welsh development agency. Regional and Federal Studies, 7(2), 70-94. https://doi.org/10.1080/13597569708421006
• Morgan, K. (1999). England's unstable equilibrium: The challenge of the RDAs. Environment and Planning C: Government and Policy, 17(6), 663-667. https://doi.org/10.1068/c170663
• OECD. (2012). Promoting growth in all regions. OECD.
• OECD. (2016). An introduction to the economic structure of Turkey’s regions. OECD Pub.
• OECD. (2016). Enhancing the co-ordination between central institutions and development agencies. OECD Pub.
• Özey, R. (2016). Bölgesel coğrafya serüveninde yanılgılar. Marmara Coğrafya Dergisi (34), 98-106.
• Paasi, A. (2009). The Resurgence of the ‘region’ and ‘regional identity’: Theoretical perspectives and empirical observations on regional dynamics in europe. Review of International Studies, 35(1), 121-146. . https://doi.org/10.1017/S0260210509008456
• Petrakos, G., Psycharis, Y. ve Kallioras, D. (2005). Regional inequalities in the EU new member-states: An analysis of small versus large new member-states. D. Felsenstein ve B. Portnov (Eds.) içinde, Regional Disparities in Small Countries (s. 233-249). Springer.
• Pike, A., Marlow, D., McCarthy, A., O’Brien, P. ve Tomaney, J. (2015). Local institutions local economic development: The local enterprise partnerships in England. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 8(2), 185-204. https://doi.org/10.1093/cjres/rsu030
• Pike, A., Rodríguez-Pose, A. ve Tomaney, J. (2007). What kind of local and regional development and for whom?. Regional Studies, 41(9), 1253-1269. https://doi.org/10.1080/00343400701543355
• Puga, D. (1999). The rise and fall of regional inequalities. European Economic Review, 43, 303-334. https://doi.org/10.1016/S0014-2921(98)00061-0
• Pyke, F., Becattini, G. ve Sengenberger, W. (1990). Industrial districts and interfirm cooperation in Italy. International Institute for Labour Studies.
• Resmi Gazete. (3 Ağustos 2009). Kalkınma ajansları denetim yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete.
• Resmi Gazete. (9 Temmuz 2018). Anayasada yapılan değişikliklere uyum sağlanması amacıyla bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılması hakkında kanun hükmünde kararname. Resmi Gazete.
• Resmi Gazete. (15 Temmuz 2018). Bakanlıklara bağlı, ilgili, ilişkili kurum ve kuruluşlar ile diğer kurum ve kuruluşların teşkilatı hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Resmi Gazete.
• Robson, B. ve Peck, J. H. (2000). Regional agencies and area-based regeneration. The Policy Press.
• Saint-Paul, G. (1998). The political consequence of unemployment. Swedish Economic Policy Review, 5(2), 259-595.
• Sallnow, J. ve Arlett, S. (1989). Regionalism in europe. Geographical Magazine, 62, 6-14.
• Sayın, D. (2005). Hizmette yerellik ve bölgecilik. M. Turan (Ed.) içinde, Bölge Kalkınma Ajansları Nedir? Ne Değildir? (ss. 265-280). Paragraf Ya.
• Sertesen, S. (2015). Kalkınma ajanslarının geleceğini nasıl bir çerçevede düşünmeliyiz? TEPAV Ya. https://www.tepav.org.tr/upload/files/1431611062-9.Kalkinma_Ajanslarinin_Gelecegini_Nasil_Dusunmeliyiz.pdf
• Söderbaum, F. (2010). Introduction: Theories of new regionalism. F. Söderbaum ve T. Shaw (Eds.) içinde, Theories of New Regionalism (ss. 1-21). Palgrave Macmillan.
• Söderbaum, F. (2015). Early, old, new and comparative regionalism: The scholarly development of the field. No. 64. Freie Universität. http://www.polsoz.fuberlin.de/en/v/transformeurope/publications/working_ paper/wp/wp64/WP-64-Soederbaum.pdf
• Stimson, R., Stough, R. ve Hoberts, B. (2006). Regional economic development. Springer-Verlag.
• Stroper, M. (1997). The regional world: Territorial development in a global economy. Guilford.
• Svorny, S. (2014). Why california dissolved Its RDAs. Regulation, 37(2), 16-19.
• Tarı, R., Pehlivanoğlu, F. ve Özbilgin, M. (2017). Efficiency measurement of regional development agencies in Turkey by using data envelopment analysis (DEA). Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 47-78. https://doi.org/10.24988/deuiibf.2017322553
• Tekkanat, S.S. ve Mermer, H. (2018). Bir planlama sorunsalı olarak bölgelerarası dengesizlik: Türkiye örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(4), 91-106.
• Tiftikçigil, B. Y. (2015). An assessment on activities of regional development agencies in Turkey. International Journal of Economics and Financial Issues, 5(2), 399-409.
• Tomaney, J. (2010). Place-based approaches to regional development: Global trends and australian ımplications. Australian Business Foundation.
• Vayrynen, R. (2003). Regionalism: Old and new. International Studies Review, 5(1), 25-51. https://doi.org/10.1111/1521-9488.501002
• Von Breska, E. (Ed.) (2010). Investing in Europe’s future: Fifth report on economic, social and territorial cohesion. European Commission.
• Waters, R. ve Smith, H. (2002). Regional development agencies and local economic development: Scale and competitiveness in high-technology oxfordshire and cambridgeshire. European Planning Studie, 10(5), 633-649. https://doi.org/10.1080/09654310220145369
• Yuill, D. ve Allen, K. (1982). European regional development agencies: an overview. D. Yuill (Ed.) içinde, Regional Development Agencies in Europe. Gower.
• Zhuangzi, S. (2004). New and old regionalism: The shanghai cooperation organization and sino-central asian relations. The Review of International Affairs, 3(4), 600-612. https://doi.org/10.1080/1475355042000241548
• Zimmerbauer, K. ve Paasi, A. (2013). When old and new regionalism collide: Deinstitutionalization of regions and resistance identity in municipality amalgamations. Journal of Rural Studies, 30, 31–40. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2012.11.004