Determination of Secondary School Students' Cognitive Structures Regarding the Concept of Silk Road by Using the Word Association Test

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 87 - 109, 31.12.2022

Turhan Çetin , Ümit Yel , Mustafa Tahıroglu

https://doi.org/10.46762/mamulebd.1205865

Cited By: 2

Öz

This research was conducted to reveal the cognitive structures of secondary school students regarding the concept of the Silk Road through the Word Association Test (WAT). The research was carried out in the scanning model. The word association test prepared for the research was used as a data collection tool. The students were asked to write the first words that came to their minds about the key concept of the Silk Road in the word association test within the time given to them. The study group of the research consisted of 277 secondary school students studying in Ankara and Şanlıurfa provinces in the 2019-2020 academic year, that are selected by maximum diversity sampling. Of these students, 141 are from Ankara and 136 from Şanlıurfa, 96 of them are 6th grade, 86 7th grade and 95 8th grades. As a result of the research, the words obtained related to the concept of the Silk Road were examined in detail by tabulating, and conceptual networks were created in line with the cut points determined by considering the repeated words. In the research, 305 different words for the concept of Silk Road were produced by secondary school students. The most repeated word among these words was "China" (f=108). Other words that followed this word and were repeated many times were "road" (f=102) and "trade" (f=99). In addition, the most repeated word in 6th grades was "China" (f=47), while in 7th grades the most repeated word was "road" (f=38), while in 8th grade it was "trade" (f= 54). When the words produced by the students about the Silk Road and their frequencies were examined, it was seen that the words in which commercial relations and transportation came to the fore were derived. In addition, there was no difference in the comparison between the application class levels. It was observed that similar answers were given in terms of quality in all classes.

Anahtar Kelimeler

Silk Road, Word Association Test, cognitive structure, Silk Road, Word Association Test, cognitive structure

Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Ortaokul Öğrencilerinin İpek Yolu Kavramına İlişkin Bilişsel Yapılarının Belirlenmesi

Öz

Bu araştırma, Kelime İlişkilendirme Testi (KİT) aracılığıyla ortaokul öğrencilerinin “İpek Yolu” kavramına yönelik bilişsel yapılarını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırma tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırma için hazırlanan kelime ilişkilendirme testi kullanılmıştır. Öğrencilerden kendilerine verilen süre içerisinde “İpek Yolu” anahtar kavramı hakkında akıllarına gelen ilk kelimeleri kelime ilişkilendirme testine yazmaları istenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu maksimum çeşitlilik örneklemesi ile seçilmiş, 2019- 2020 eğitim öğretim yılında Ankara ve Şanlıurfa illerinde öğrenim gören 277 ortaokul öğrencisi oluşturmuştur. Bu öğrencilerin 141'i Ankara, 136'sı Şanlıurfa ilinden olup 96'sı altıncı sınıf, 86'sı yedinci sınıf ve 95'i sekizinci sınıftır. Araştırma sonucunda “İpek Yolu” kavramına ilişkin elde edilen kelimeler tablolaştırılarak incelenmiş, tekrarlanan kelimeler dikkate alınarak belirlenen kesme noktaları doğrultusunda kavram ağları oluşturulmuştur. Araştırmada ortaokul öğrencileri tarafından İpek Yolu kavramına yönelik 305 farklı kelime üretilmiştir. Bu kelimeler içinde en çok tekrar edilen kelime ''Çin'' (f=108) olmuştur. Bu kelimeyi çoktan aza doğru takip eden diğer kelimeler ise ''yol'' (f=102) ve ''ticaret'' (f=99) kelimeleri olmuştur. Ayrıca altıncı sınıflarda en çok tekrar edilen kelime ''Çin'' (f=47), yedinci sınıflarda en çok tekrar edilen kelime ''yol'' (f=38) ve sekizinci sınıflarda ise ''ticaret'' (f=54) kelimesi olmuştur. Öğrenciler tarafından İpek Yolu hakkında üretilen kelimelere ve frekanslarına bakıldığında ticari ilişkilerin ve ulaşımın ön plana çıktığı kelimelerin türetildiği görülmüştür. Öte yandan sınıf düzeyleri arasında, nitelik bakımından sınıf düzeyi arttıkça kısmen farklılıklar olsa da bu farklılık çok belirgin görülmemiştir.

Anahtar Kelimeler

İpek Yolu, kelime ilişkilendirme testi, bilişsel yapı, kavram, Silk Road, Word Association Test, cognitive structure

Kaynakça

• Akgün, E. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının "çocuk" ve "okul öncesi öğretmeni" kavramına ilişkin meteforik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1652-1672. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.28551-304636
• Alyılmaz, C. (2004). İpek yolu ve orhun yazıtları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 11(24), 181-192.
• Ateş, S., İncirci, A., Karadeniz, O., & Kapucubaş, M. (2018). Sosyal bilgiler ders kitaplarında eski Türkler: Türkiye ve Türkmenistan. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 70-85.
• Aydemir, A. (2014). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin beşeri coğrafya kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek Lisans tezi) Gazi Üniversitesi.
• Bacanlı, H. (2011). Eğitim psikolojisi (16. Baskı). Pegem Akademi.
• Bahar, M. (2003). Misconceptions in biology education and conceptual change strategies. Educational Sciences: Theory & Practice, 3(1), 55- 64.
• Bahar, M. , & Özatlı, N. S. (2003). Kelime ilişkilendirme test yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 75-85.
• Bakırcı, M. (2014). Coğrafi açıdan Anadolu’nun tarihi ulaşım ağı ve İpek Yolu. Avrasya Etüdleri, 45 (İpek Yolu Özel Sayısı), 63- 86.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Başıbüyük, A., Doğar, Ç., Gürses, A. , & Yazıcı, H. (2004). Yüksek öğrenim öğrencilerinin hava ve iklim olaylarını anlama seviyeleri ve kavram yanılgıları, Milli Eğitim Dergisi, 162, 255-270.
• Bıyıklı, M. (2016). İpek Yolu güzergâhındaki kültürel etkileşimin Türkçe lügâtlerdeki yansıması. IV. Avrasya sosyal bilimler forumu: Tarihten Günümüze “İpek Yolu” Algısı (s.26-29) içinde. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 216, Kongreler Dizisi: 33.
• Bozyiğit, R. , & Kaya, B. (2017). Coğrafya öğretmen adaylarının doğal afetlerle ilgili bazı kavramlar hakkındaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 55- 67.
• Buldur, A. D., Aladağ, C., Kaya, B. , & Duran, Y. (2020). Using the word association test in geography courses as a diagnostic tool: Example of plants. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 1- 24.
• Deniz, T. (2016). Yeni umutların ışığında tarihi İpek Yolu coğrafyası. Marmara Coğrafya Dergisi, 34, 195- 202.
• Deveci, H., Çengelci Köse, T. , & Gürdoğan Bayır, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal bilimler ve sosyal bilgiler kavramlarına ilişkin bilişsel yapıları: Kelime ilişkilendirme testi uygulaması, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(16), 101- 124.
• Doğan, Y. (2016). İpek yolunda dil iletişimini sağlayan unsurlar. IV. Avrasya sosyal bilimler forumu: Tarihten Günümüze “İpek Yolu” Algısı (s.52-64) içinde. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 216, Kongreler Dizisi: 33.
• Dündar, H. (2011). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. In B. Tay ve A. Öcal (Eds.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (2. Baskı, s.309-342). Pegem Akademi.
• Ekinci, M. B. (2014). Geçmişten geleceğe İpek Yolları ve Türkiye’nin dış ticareti ile etkileşimleri. Avrasya Etütleri 45 (İpek Yolu Özel Sayısı), 7- 42.
• Ercan. F., Taşdere, A., & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136-154.
• Esener, P. , & Tahiroğlu, M. (2022). Analysis of science-based entrepreneurship skills and parents' academic achievement pressure and support of primary school students. International Journal of Psychology and Educational Studies, 9(4), 1173-1186. https://dx.doi.org/10.52380/ijpes.2022.9.4.788 Günay, E., Çetiner, S., Sevinç, S., & Kütükçü, E. (2019). Tarihi ipek yolundan modern ipek yolu projesine: Türkiye-Çin ekonomik işbirliği çerçevesinde orta koridor ile kuşak ve yol girişimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 157-175.
• Günel, G. (2010). Anadolu Selçuklu döneminde Anadolu’da İpek Yolu- kervansaraylar-köprüler. KEBİKEÇ İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 29, 133- 146.
• Işık, H. , & Gökçe, M. (2016). İpek yolu’nun sosyal bilgiler derslerinde bir tema olarak kullanılmasının önemi. Turkish History Education Journal, 5(1), 241-262.
• Işıklı, M., Taşdere, A. , & Göz, N. L. (2011). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla öğretmen adaylarının Atatürk ilkelerine yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 50-72.
• Işıktaş, E. , & Duran, A. (2017). Geçmişten günümüze ipek yolu’nun önemi ve buna ilişkin yapılmış bilimsel çalışmalar. Social Sciences Studies Journal, 3(5), 584-596.
• İsayev, E. , & Özdemir, M. (2011). Büyük İpek Yolu ve Türk Dünyası. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 1(3), 111- 120.
• Kar, A. (2017). İpek Yolu'nun Türk dünyası ülkelerine geçmişten günümüze sosyokültürel etkileri. Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü Araştırma Dergisi, 1(2), 3-8.
• Karakaya, İ. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Ed.) Bilimsel Araştırma Yöntemleri (2. Baskı, s.55-84) içinde. Anı Yayıncılık. Karakuş, U. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afet kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(3), 735- 751.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar-ilkeler-teknikler. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, B. , & Akış, A. (2015). Coğrafya öğrencilerinin “hava” kavramıyla ilgili bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi ile belirlenmesi, Turkish Studies, 10(7), 557-574.
• Kılıç Avan, Ş. , & Kalenderoğlu, İ. (2018). Yabancı öğrencilerin kelime ilişkilendirme testi ile Türk kültürü konusundaki bilişsel yapılarının belirlenmesi, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 7(19), 51- 64. Kırpık, G. (2012). Haçlılar ve İpek Yolu. Bilig Dergisi, 61, 173- 200.
• Köçer, M. , & Demir, S.B. (2009). Atatürk ilke ve inkılâplarına yönelik olarak geliştirilen tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 877- 887.
• Kurtaslan, Z., Aydın, B. , & Özer, B. (2018). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla ortaokul ve lise öğrencilerinin “müzik öğretmeni” kavramına yönelik bilişsel yapılarının belirlenmesi, EKEV Akademi Dergisi, 74, 375- 390.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (4-5. Sınıflar). MEB Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Posner, G., Strike, K., Hewson, P. , & Gertzog, W. (1982). Accommodation of a scientific conception: Toward a theory of conceptual change. Science Education, 66(2), 211-227. https://doi.org/10.1002/sce.3730660207 Senemoğlu, N. (2018). Gelişim, öğrenme ve öğretim (25. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Seyidoğlu, H. , & Gönültaş, S. (2014). Modern İpek Yolu Projesi ve Türkiye ile Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasındaki ekonomik ilişkiler. Avrasya Etüdleri, 45 (İpek Yolu Özel Sayısı), 201-2016.
• Sözer, E. (1998). Sosyal bilgiler programının amaçları, ilkeleri ve temel özellikleri. G. Can (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 15- 39) içinde. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 581.
• Şahin, T. E. (2020). İpek yolu: Tarihsel geçmişi, kültürü ve Türk dünyası için önemi. Tarih Araştırmaları Dergisi, 39(67), 71-97.
• Şimsek, M. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının coğrafi bilgi sistemleri (CBS) konusundaki bilişsel yapılarının ve alternatif kavramlarının kelime ilişkilendirmesi testi ile belirlenmesi. Researcher: Social Science Studies, 1(1), 64- 75.
• Tahiroğlu, M. , & Çetin, T. (2019). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi ve diğer duyuşsal süreçlerde ölçme ve değerlendirme: Sorunlar ve çözüme yönelik etkinlik örnekleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(38), 295-331. https://doi.org/10.34234/ded.57734 Tokcan, H. (2015). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. Pegem Akademi.
• Tokcan, H. , & Yiter, E. (2017). 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetlere ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi (KİT) aracılığıyla incelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 115-129.
• Ülgen, G. (2004). Kavram geliştirme: Kuramlar ve uygulamalar. Nobel Yayın Dağıtım.
• Yel, Ü. , & Çetin, T. (2019). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla ortaokul öğrencilerinin turizm kavramına ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi, II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK 2019) Bildiriler Kitabı (s.74-85) içinde. http://2019.ucek.org/bildiriler-kitabi/ Yel, Ü., Çetin, T. , & İnel, Y. (2019). Ortaokul öğrencilerinin kültür kavramına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. IV. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı (400- 412) içinde.
• Yereli, A. B. (2014). Yeniden canlanan İpek Yolu’nda ekonomik stratejiler. İpek Yolu’nda Türk Kültür Mirası Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s. 301- 307) içinde.