Okulöncesi Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 78 - 101, 31.12.2024

İbrahim Gül , Nurhan Arslantürk

https://doi.org/10.46762/mamulebd.1563678

Öz

Çocuklara toplumsal değerlerin öğretilmesine ailede başlanılmakta olup bunların süreklilik kazandırılmasına okul öncesi eğitim kurumlarında devam edilmektedir. Bu bakımdan değerler eğitimine ilişkin okulöncesi öğretmenlerin görüşlerinin alınması önemli görülmektedir. Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu; 2023–2024 eğitim-öğretim yılında bağımsız anaokulu, ilkokul ve ortaokul bünyesinde anasınıfı ve kreşlerde görev yapan 17 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Çalışmanın verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırmanın geçerlik ve güvenirliğini sağlamaya yönelik çalışmalar yapılmıştır. Bulguların analizi ve yorumlanmasında içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, okulöncesi öğretmenleri, okulda verilen değerler eğitimini çoğunlukla yeterli görmektedirler. Değerler eğitimi kazandırmada okul ile ailenin birlikte hareket etmesinin daha doğru olacağı yönünde görüş bildirmişlerdir. Öğrencilere değerlerin kazandırılmasında öğretmenler farklı yöntem ve teknikler kullandıklarını bildirmişlerdir. Öğretmenlerin bu konudaki görüşleri bir dağılım göstermektedir. Bu yöntemler drama, rol yapma, empati oyunları, video izleme, oyunla öğretim, sanat etkinliği gibi göze ve kulağa hitap etmekte olup daha çok beceri kazandırmaya yönelik teknikleri içermektedir. Ancak öğretmenler bu durumu yeterli görmeyip öğrencilere kazandırılan değerlerin evde pekiştirilmesini istemektedirler. Öğretmenler bu konuda bazı önerilerde bulunmuşlardır. Değerler eğitiminin çoğunlukla somutlaştırılarak verilmesi gerektiğini bildirmişlerdir. Bu çalışmanın bulgularına dayanarak okul öncesi kurumlarda değerler eğitiminin gerçek yaşantılardan alınan örneklere dayandırılarak verilmesi önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, okul öncesi eğitim programı, değerler eğitimi

An Examination of Preschool Teachers' Views on Values Education

Öz

The teaching of social values to children starts in the family and their continuity is continued in preschool education institutions. In this respect, it is important to take the views of preschool teachers on values education. The aim of this study is to examine the views of preschool teachers on values education. The study group of the research consists of 17 preschool teachers working in kindergartens and nurseries within independent kindergartens, primary and secondary schools in the 2023-2024 academic year. In the study, phenomenological design, one of the qualitative research methods, was used. The data of the study were collected with a semi-structured interview form developed by the researchers. Studies were conducted to ensure the validity and reliability of the research. Content analysis was used to analyze and interpret the findings. According to the findings obtained from the study, preschool teachers mostly consider the values education given at school as sufficient. They believe that it would be more appropriate for the school and the family to act together in providing values education. Teachers reported that they use different methods and techniques in teaching values to students. Teachers' opinions on this issue show a disorganization. These methods include techniques such as drama, role-playing, empathy games, watching videos, teaching with games, art activities, which appeal to the eyes and ears and are mostly aimed at gaining skills. However, teachers do not consider this situation sufficient and want the values gained by students to be reinforced at home. Teachers made some suggestions in this regard. They stated that values education should be given mostly through concretization. Based on the findings of this study, it was suggested that values education in preschool institutions should be based on examples taken from real life experiences.

Anahtar Kelimeler

Preschool education, preschool education program, values education

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim siteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademesindeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi üniversitesi.
• Akıtürk, H.K., & Bağçeli-Kahraman, P. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının değerler eğitimine yönelik görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(38), 267-294.
• Akto, A., & Akto, S. (2017). Okul öncesi değerler eğitiminde kullanılan yöntem ve teknikler. E-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9(2), 1074–1095. https://doi.org/10.26791/ sarkiat.342143
• Aküzüm, C., & Ergenekon, Ö. (2021). Okulöcesi eğitimde değerler eğitimi ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(19), 98-117.
• Aral, N., & Kadan, G. (2018). 2013 Okul öncesi eğitim programının değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 113-131.
• Aral, N., Kandır, A., & Can Yaşar, M. (2002). Okul öncesi eğitim ve okul öncesi eğitim programı. (36-72 aylık çocuklar için). Ya-Pa Yayıncılık.
• Arı, R., Deniz, M., Erişen, Y., & Çeliköz, N. (2006). Çocukların okula hazırlanması (anne-çocuk eğitimi) temel araştırması. Milli Eğitim Bakanlığı Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı Yayıncılık.
• Artut, P.D., & Tarım, K. (2004). Okul öncesi kubaşık öğrenme uygulamaları: Toplama işlemine yönelik bir uygulama örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 1-10.
• Aspin, D.N. (2000). Values, beliefs and attitudes in education: The nature of values and their place and promotion in schools. Education, Culture and Values, 14, 197-218.
• Atayev, S. (2019). Fizik öğretiminde bilgisayar destekli etkinliklerin öğrenci başarısına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Avcı, N. (2007). Üniversite gençliğinin bireysel ve toplumsal değerlere ilgi ve bakışı. Süleyman Demirel Üniversitesi örneği. Üniversite gençliği ve değerleri. Değerler Eğitimi ve Uluslararası Sempozyumu, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Aydın, A. (2006). Gelişim ve öğrenme psikolojisi (7.Baskı).Tek Ağa.
• Aydın, M. Z., & Akyol­Gürler, Ş. (2012). Okulda değerler eğitimi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Babaroğlu, A (2018). Eğitim ortamları açısından okul öncesi eğitim kurumları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1313,1330.
• Balat Uyanık, G. (Ed.). (2012). Okul öncesinde değerler eğitimi ve etkinlik örnekleri. Pegem Yayıncılık.
• Balat, G.U., & Doğal, A. B. (2009). Okul öncesi dönemde değerler eğitimi etkinlikleri. Kök Yayıncılık.
• Balbay, E. (2021). Okulöncesi din eğitiminde soyut kavram etkinliği örneklerinin tahlili. MECMUA Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 118-132. https://doi.org/10.32579/mecmua.984949
• Bandura, A. (1986). Social fondations of though and action: A socialcognitive theory. Prentice-Hall.
• Başal, H.A. (2005). Okulöncesi eğitimin ilke ve yöntemleri. Morpa Kültür Yayınları.
• Baydar, P. (2009). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan soruların değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Beil, B. (2003). İyi çocuk, zor çocuk, doğru davranışlar çocuklara nasıl kazandırılır? (Çev. C. Yorulmaz). Arkadaş Yayıncılık.
• Bilgin, H. (2010). Okul öncesi eğitimde aile ile iletişim ve ailelere rehberlik. G. Uyanık Balat (Ed.). Okul öncesi eğitime giriş. Pegem Yayıncılık.
• Bilmez, B., & Tarkoçin, S. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik algılarının incelenmesi (Bingöl ili örneği). Bingöl Araştırmaları Dergisi, 3(2), 113127.
• Bolay, S.H. (2004). Değerlerimiz ve günlük hayat. Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi. 1(1), 12-19.
• Creswell, J.W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri- Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. M. Bütün ve S. B. Demir). Siyasal Kitabevi.
• Crowther, E.F. (1995). Efforts to encourage respect, responsibility, courtesy, and caring. Vision. Richmond: The Virginia Association of Independent Schools.
• Çelik, B. (2019). Animasyon destekli değerler eğitimi programının akademik başarıya, derse ve bilişim değerlerine yönelik tutuma ve kalıcılığa etkisi, [Doktora tezi], Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Çelikkaya, T., & Filoğlu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541-1556.
• Çengelci, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde değerler eğitiminin gerçekleştirilmesine ilişkin bir durum çalışması [Yayınlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Demirbaş, Y., & Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenme teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin bilimsel tutumlarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 363-382.
• Dirim, A. (2004). Kız meslek liseleri için okul öncesi eğitimi. Esin Yayınevi. Doğanay, A. (2009). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Yayıncılık.
• Ergün, M., & Duman, T. (1998). Kritik durumlarda öğretmen davranışları. Milli Eğitim Dergisi, 137, 45-58.
• Erikli, S. (2016). Okul öncesi çocukları için bir değerler eğitimi programının geliştirilmesi ve uygulanması, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Eryiğit, U. (2018). Fen bilimleri dersinde animasyon kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mehmet Akif Üniversitesi.
• Genç, Ş., & Senemoğlu, N.,(2001). Okul öncesi eğitim modül 12 ilköğretimde etkili öğretme ve öğrenme öğretmen el kitabı, T.C. MEB Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı, 83.
• Gleen, C.L. (1998). What real education requires. Journal of Education, 180(3), 41-50.
• Gömleksiz, M.N. (2007). Lise öğrencilerinin toplumsal değerlere ilişkin tutumları: Elazığ ili örneği. Okul ve değerler. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Güler, T. (2011). Okul öncesi eğitimde ailenin önemi ve okul aile işbirliği. G. Haktanır (Ed.). Okul öncesi eğitime giriş. Anı Yayıncılık.
• Gür, Ç., Koçak, N., Şirin, N., Şafak, M., & Demircan, A. (2015). İlköğretim öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları güçlüklerin incelenmesi: Ankara Örneği. Asya Öğretim Dergisi, 3(1), 78-91.
• Gürkan, T. (2004). Okulöncesi eğitimin tanımı, kapsamı ve önemi. Okulöncesi Eğitiminin İlke ve Yöntemleri. Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi Yayınları.
• Gürkan, T., Unutkan, Ö., P., Oktay, A., & Zembat, R. (2003). Ne yapıyorum? Neden yapıyorum? Nasıl yapmalıyım? Ya Pa Yayınları.
• Halstead, J. M. (1996). Values and values education in schools. J. M. Halstead ve M. J. Taylor (Ed.). Values in education and education in values. Oxon: RoutledgeFalmer.
• Halstead, J.M., & Pike, M. A. (2006). Citizenship and moral education: Values in action. Cornwall: Routledge.
• Holloway, I., & Wheeler, S. (1996). Qualitative research for nurses. Oxford: Blackwell Science Ltd.
• İşcan, C. D. (2007). İlköğretim düzeyinde değerler eğitimi programının etkililiği [Yayınlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Kaçar, A.Ö., & Doğan, N. (2007). Okulöncesi eğitimde bilgisayar destekli eğitimin rolü. Akademik Bilişim (s.1-11), Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya 31 Ocak-2 Şubat 2007.
• Kandır, N. (2001). Çocuk gelişiminde okul öncesi eğitim kurumlarının yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi. 151.
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı, Turkish Studies, 6(1), 1439-1454.
• Kılıç, M., Kaya, A., Yıldırım, N., & Genç, G. (2004). Eğitimci gözüyle öğretmen ve öğrenci. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultay. 6-9 Temmuz 2004, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.
• Kolay Çepni, B., & Yarar Kaptan, S. (2021). Opinions of classroom teachers and parents regarding the role of school and family in value education. Türk Akademik Yayınlar Dergisi, 5(2), 204-228.
• Kozikoğlu, İ. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin tutum ve görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2698-2720.
• Kök, M., Koçyiğit, S., Tuğluk, M.N., & Bay, E. (2008). Okul öncesi dönem çocuklarında görülen sorunların öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, 17, 82-93.
• Kuçuradi, İ. (2010). İnsan ve değerleri. Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları. Kuş, E. (2003). Sosyal bilimlerde araştırma teknikleri nitel mi, nicel mi? Anı Yayıncılık.
• Kuzu-Jafarı, K., & Demirel, M. (2019). Okul öncesi öğretmenlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 4(1), 13-35.
• Lickona, T. (1991). Responsibility. Bantambooks. New York.
• Lickona, T. (1992). Educating for character: How our schools can teachrespect and responsibility. Bantam books.
• MEB. (2010). Okul öncesi eğitim programı öğretmen kılavuz kitabı (36-72 Aylık Çocuklar İçin). Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2018). Okul öncesi eğitim programı. Milli Eğitim Basımevi.
• Memduhoğlu, H. B., & Yüce, T. (2020). Değerler eğitiminde drama yönteminin uygulanmasına ilişkin nitel bir çözümleme. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 51, 116-130.
• Meydan, H. (2012). İlköğretim okullarında değerler ve karakter eğitimi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Oktay, A. (2004). Yaşamın sihirli yılları: Okul Öncesi Dönem. Epsilon Yayınları.
• Oktay, A. (2002). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem (3. Basım). Eplison Yayıncılık.
• Oktay, A. (2010). Okul öncesi eğitim ve ilköğretimin çocuğun yaşamındaki yeri ve önemi. (Edt: Ayla Oktay). İlköğretime hazırlık ve İlköğretim Programlar. Pegem Yayıncılık.
• Önder, A.(2012). Okul öncesinde özel öğretim yöntemleri, Rengin, Z. (Ed.), Okul öncesinde eğitici dram uygulamalarının önemi ve uygulama ilkeleri (ss.155-186), Anı Yayıncılık.
• Öner, Y.E. (2015). Simülasyon ve animasyon destekli 5E modelinin öğretmen adaylarının fen başarısı ve motivasyonlarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Özkan-Kılıç, Ö., & Özbek-Ayaz, C. (2018). 5-6 yaş grubu çocukların değerlere yönelik farkındalık düzeyini arttırmada değerler eğitimi programının etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(59), 818-824.
• Öztürk Samur, A., & Deniz, M. E. (2014). Değerler eğitimi programının 6 yaş çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimlerine etkisi. Kurumsal Eğitimbilim, 7(4), 463-481.
• Öztürk, A. (Ed.). (2009). Sosyal bilgiler eğitimi. Pegem A Yayıncılık.
• Pekdoğan, S., & Korkmaz, H. İ. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarına verilen değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 59-72.
• Pınarkaya, Y. (2017). Aynalarda yansıma ve ışığın soğrulması ünitesinde animasyon destekli kavram karikatürleri uygulamalarının öğrencilerin akademik başarılarına, kavram yanılgılarına ve tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ordu Üniversitesi.
• Reeves, Diona. L. (2007). Parent Involvement in early childhood settings. Pace, USA.
• Sapsağlam, Ö., & Ömeroğlu, E. (2016). Examining the effect of social values education program being applied to nursery school students upon acquiring social skills. Educational Research and Reviews, 11(13), 1262-1271.
• Sharts-Hopko, N.C. (2002). Assessing rigor in qualitative research. Journal of the Association of Nurses in Aids Care, 13 (4), 84-86.
• Tahiroğlu, M., Yıldırım, T., & Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7.sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 231-248.
• Tavşancıl, E., & Aslan, E.A. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epilon.
• Tay, B., & Yıldırım, K. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kazandırılması amaçlanan değerlere ilişkin veli görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3) 1499-1542.
• Taylor, M.J. (1996). Voicing their values: pupils’ moral and cultural experience. J.M. Halsteadand M. J.Taylor (Eds). Values education and education in values. New York: Routledge Falmer.
• Thompson, M. (2011). Developing moral values in children: observations from a preschool. IFE Psycholog IA, 19(2), 394-411.
• Thornberg, R. (2008). The lack of professional knowledge in values education. Teaching and Teacher Education, 24(7), 1791-1798.
• Ulusoy, K. & Arslan, A. (2016). Değerli bir kavram olarak “değer ve değerler eğitimi”. R. Turan ve K.Ulusoy (Ed.). Farklı yönleri ile değerler eğitimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Uzun, M. & Köse, A. (2017). Okul öncesi eğitimde değerler eğitiminin uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 305-338.
• Ünal, S. (2018). Okul öncesi eğitiminde değerler eğitiminin değerlendirilmesi. 27. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi (Değişen dünyada eğitim). Tam metin kitabı. 9-13.
• Yaman, E. (2012). Değerler eğitimi eğitimde yeni ufuklar. Akçay Yayıncılık.
• Yapıcı, A. & Zengin, Z.S. (2003). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer tercih sıralamaları üzerine psikolojik bir araştırma: Çukurova üniversitesi ilahiyat fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi. 1(4), 173-206.
• Yavuzer, H. (2011). Doğum öncesinden ergenlik sonuna kadar çocuk psikolojisi. Remzi Kitapçılık.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış. Türklük Bilimi Araştırmamaları Dergisi. 19, 499-522.
• Yener, F. (2011). Sorunlu Öğrenci davranışlarının çözümünde yönetici ve öğretmenlerin rol model davranışlarının önemi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Yeşil, R., & Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 65-84.
• Yeşilyaprak, B. (2002). Gelişim ve öğrenme psikolojisi (12. Baskı). Pegem A.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, N. (2003). Türkiye’de okul öncesi eğitim, M. Sevinç (Ed.), Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. 12-17. Morpa Kültür Yayınları.