Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kitap Okuma Alışkanlıklarıyla Türkçe Öğretimi Öz Yeterlikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 102 - 123, 31.12.2024

Şimal Sarıaslan , Beste Günçiçek , Bedriye Ülgül , Mehmet Arif Bozan

https://doi.org/10.46762/mamulebd.1568318

Öz

Kitap okuma alışkanlığı bireylere, eleştirel düşünme, yeniliklere açık olma, farklı bakış açıları ve farklı çözüm yolları üretebilme becerilerini kazandırır. Bu bakımdan kitap okuma alışkanlığı öğretmenler için kazanılması gereken önemli bir davranıştır. Okuma alışkanlığı bulunan öğretmenlerin, eğitimdeki gelişmelere ayak uydurabileceği, eğitimde farklı bakış açıları üreterek farklı öğretim yöntemlerinden yararlanabileceği söylenebilir. Öğretmenlerin eğitimi nitelikli hale getirmeleri için sahip olması gerekenlerden bir diğer ise öz yeterlikleridir. Bu bağlamda sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe öğretimine yönelik öz yeterliklerinin olması öğrencilere de kitap okuma alışkanlığı kazandırabilme açısından önemlidir. Belirtilen bu durumlardan yola çıkarak mevcut araştırmada sınıf öğretmeni adaylarının kitap okuma alışkanlıklarıyla Türkçe öğretimi konusundaki öz yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlamıştır. Bu amaçla araştırmanın yöntemi ilişkisel tarama olarak belirlenmiştir. Araştırmanın katılımcı grubunu 3. ve 4. sınıf düzeyinde eğitim gören 184 sınıf öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak “Kitap Okuma Alışkanlığına İlişkin Tutum Ölçeği” ve “Türkçe Öğretimine Yönelik Öz Yeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS 25.0 programı kullanılmıştır. Verilerin analizlerine karar vermek amacıyla yapılan normallik testi sonucunda normal dağılmadığı tespit edilip parametrik olmayan testler tercih edilmiştir. Araştırmada sınıf öğretmeni adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının ve Türkçe öğretimi öz yeterliklerinin orta düzeyin üstünde olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca sınıf öğretmeni adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının Türkçe öğretimi öz yeterlikleriyle anlamlı ve olumlu düzeyde ilişkisi olduğu elde edilen bir diğer bulgudur. Ulaşılan bu bulgular doğrultusunda sınıf öğretmenlerinin kitap okuma alışkanlıklarının arttıkça Türkçe öğretimi öz yeterliklerinin de artacağı söylenilebilir. Bu bağlamda araştırmada öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarını sağlayacak uygulamalara yönelik ve araştırmacılara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kitap okuma alışkanlığı, sınıf öğretmeni adayları, Türkçe öğretimi

Etik Beyan

İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Etik Kurulu'ndan etik onay alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma 1. yazarın yürütücü, 4. yazarın danışman olduğu TÜBİTAK 2209 projesinden üretilmiştir.

Proje Numarası

1919B012316584

Investigation of the Relationship between Attitudes towards Book Reading Habits and Turkish Language Teaching Self-Efficacy of Prospective Classroom Teachers

Öz

The habit of reading books gives individuals the ability to think critically, to be open to innovations, and to produce different perspectives and different solutions. In this respect, the habit of reading books is an important behavior that should be acquired by pre-service teachers and teachers as well as other individuals. It can be said that teachers with reading habits can keep up with the developments in education, produce different perspectives on education, and benefit from different teaching methods. In addition, the developments provided by reading skills can positively affect the teaching process. Based on this situation, the present study aimed to examine the relationship between the reading habits of prospective primary school teachers and their self-efficacy in teaching Turkish. For this purpose, the study method was determined as relational screening. The participant group of the study consisted of 184 prospective primary school teachers studying at the 3rd and 4th grade level. “Attitude Scale on Book Reading Habits”, and "Self-Efficacy Scale for Turkish Language Teaching" were used as data collection tools. SPSS 25.0 program was used to analyze the data obtained. As a result of the normality test conducted to decide on the data analysis, it was determined that the data were not normally distributed, and nonparametric tests were preferred. In the study, it was found that pre-service primary school teachers' book reading habits and Turkish language teaching self-efficacy were above the middle level. In addition, another finding was that pre-service primary school teachers' book reading habits had a significant and positive relationship with their Turkish teaching self-efficacy. In line with these findings, it can be said that as the reading habits of classroom teachers increase, their self-efficacy in teaching Turkish will also increase. In this context, in the research, suggestions were presented for the applications that will ensure the reading habits of pre-service teachers and for the researchers.

Anahtar Kelimeler

Attitude towards the habit of reading books, pre-service primary school teachers, Turkish language teaching

Proje Numarası

1919B012316584

Kaynakça

• Akbabaoğlu, M., & Duban, N. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının üst bilişsel okuma stratejileri, okuma motivasyonları ve kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(4), 1720-1740.
• Arıcı, A. F. (2008). Okumayı niye sevmiyoruz? Üniversite öğrencileri ile mülakatlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 91-100.
• Aslantürk, E. (2008). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi.
• Aydoğmuş, M., & Yıldız, M. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen olmak istememelerinin nedenleri. Journal of International Social Research, 9(47), 587-600. https://doi.org/10.17719/jisr.2016.1404
• B.G. Tabachnick, & L.S. Fidell (2013). Using multivariate statistics (sixth ed.) Pearson, Boston.
• Baba, J., & Affendi, F. R. (2020). Reading Habit and Students' Attitudes towards Reading: A Study of Students in the Faculty of Education UiTM Puncak Alam. Asian Journal of University Education, 16(1), 109-122.
• Baccus, A. A. (2004). Urban fourth and fifth grade teachers' reading attitudes and efficacy beliefs: Relationships to reading instruction and to students' reading attitudes and efficacy beliefs. (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Maryland, College Park.
• Bulut, B., & Uzunoğlu, D. (2021). Türkçe öğretimine yönelik öz yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 5(1), 49-61.
• Burgess, S., Sargent, S., Smith, M., Hill, N., & Morrison, S. (2011). Teachers’ leisure reading habits and knowledge of children’s books: Do they relate to the teaching practices of elementary school teachers? Reading Improvements, 48(2), 88-112.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. TÜBAR, XI, 231-244.
• Papadopoulos-Duros, I. C. (2009). Effects of a Book Club Intervention on Fifth Graders' Vocabulary, Reading Habit and Attitude (Yayımlanmamış doktora tezi). Boston University.
• Erdem, A., & Bayraktar, A. (2019). Öğretmen adaylarının Türkçe öğretimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(1), 11-27.
• Glover, J. A., Ronning Royce, R., & Bruning Roger H. (1990). Cognitive psychology for teachers. Macmillan Publishing Company.
• Gök, B., & Erdoğan, T. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının yeni Türkçe öğretim programındaki ölçme ve değerlendirme yöntemlerini kullanma düzeyleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 233-246.
• Gömleksiz, M. N. (2005). Geleceğin öğretmenlerinin kitap okumaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1–21.
• Gömleksiz, M. N. (2004). Kitap okuma alışkanlığına ilişkin bir tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Journal of Social Science, 14(2), 185-195.
• Güner, R., Günal, Y., Turan, A. V., & Kaya, M. (2023). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe öğretimine yönelik öz yeterlik algıları: Bir karma yöntem çalışması. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(1), 1-17.
• Guthrie, J. T. (2008). Engaging adolescents in reading. Corwin Press.
• Guthrie, J. T., Wigfield, A., & Klauda, S. L. (2012). Adolescents’ engagement in academic literacy (Report No. 7). https://ia.eferrit.com/ea/b02af8ba58042034.pdf
• Huang, S. (2017). Reading practices of pre-service teachers in the United States. Reading Psychology, 38(6), 580–603. https://doi.org/10.1080/02702711.2017.1310160
• Karatay, H. (2018). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Pegem Yayınevi.
• McKool, S. S., & Gespass, S. (2009). Does Johnny's reading teacher love to read? How teachers' personal reading habits affect instructional practices. Literacy research and instruction, 48(3), 264-276.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2008). Sınıf öğretmenliği özel alan yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2024). İlkokul Türkçe öğretim programı. https://tymm.meb.gov.tr/ogretim-programlari/ilkokul-turkce-dersi
• Myrberg, E. (2007). The effect of formal teacher education on reading achievement of 3rd‐grade students in public and independent schools in Sweden. Educational Studies, 33(2), 145-162. https://doi.org/10.1080/03055690601068311
• Odabaş, H., Odabaş, Z.Y., & Polat, C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• Öztürk, B., & Ertem, İ. S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin ilk okuma ve yazma öğretimine yönelik öz yeterlik inançlarının değerlendirilmesi. Journal of Anatolian Cultural Research (JANCR), 1(3), 1-26.
• Pajares, F., & Schunk, D. H. (2001). Self-beliefs and school success: Self-efficacy, self-concept, and and school achievement. R. J. Riding & S. G. Rayner (Ed.), Self perception içinde (ss. 239–265). Ablex Publishing.
• Pretorius, E. J., & Knoetze J.J. (2013). The teachers’ book club: Broadening teachers’ knowledge and buılding selfconfidence. Mousaion South African Journal of Information Studies, 31(1), 27-46.
• Saracaloğlu, A.S., Bozkurt, N., Serin, O. (2003). Üniversite öğrencilerinin okuma ilgileri ve okuma alışkanlıklarını etkileyen faktörler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(12), 149–157.
• Saracaloğlu, A. S., Yenice, N., & Karasakaloğlu, N. (2009). öğretmen adaylarının iletişim ve problem çözme becerileri ile okuma ilgi ve alışkanlıkları arasındaki ilişki. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 187-206.
• Saracaloğlu, S., Karasakaloğlu, N., & Aslantürk, E. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması (Adnan Menderes ve Uludağ Üniversiteleri örneği). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 457-480.
• Sarıkaya, B., & Şakiroğlu, Y. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının sorgulama becerileri ile kitap okuma alışkanlığına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25), 624-655.
• Slavin, R. (2006). Educational psychology: Theory and practice. Allyn and Bacon.
• Şahin, Ç., Kurudayıoğlu, M., Tunçel, H., & Öztürk, Y.A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının lisans düzeyinde verilen yabancılara Türkçe öğretimi (YTÖ) dersine yönelik özyeterlik algıları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(2), 36-45.
• Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığına genel bir bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(21), 30-39.
• Yan, J., & Cai, Y. (2022). Teachers’ instruction of reading strategies and primary school students’ reading literacy: An approach of multilevel structural equation modelling. Reading & Writing Quarterly, 38(2), 139-155. https://doi.org/10.1080/10573569.2021.1923100
• Yeşiloğlu, A. (2015). Sınıf öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin Türkçe öğretimi konusundaki yeterliliklerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yılmaz, M., & Benli, N. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 281-291.
• Yılmaz, Z. A. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığı. İlköğretim Online, 5(1), 1-6.
• Yükseköğretim Kurulu [YÖK] (2018). Sınıf öğretmenliği lisans programı dersiçerikleri.https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Sinif_Ogretmenligi_Lisans_Programi09042019.pdf
• Zorlu, G., Öneren, M. ve Çiftçi, G.E. (2019). Çalışanların kitap okuma alışkanlıkları ile duygusal zekâ arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma. 4th International EMI Entrepreneurship & Social Sciences Congress Bildiriler Kitabı (s.559-574) içinde.