Attilâ İlhan and “National Left” Thought

Yıl 2020, , 104 - 113, 17.05.2020

Fatih Söylemez , Çiğdem Erdem

https://doi.org/10.33712/mana.716561

Öz

1960s was the golden age for left-socialist thought in political, social and ideological terms in Turkey. The rise of left movements during this period led to diversification and gradual division. The framework of the division on the left was caused by history discussions and alliance and strategy divisions. Leftist movements approaching Turkey's current problems from a historical perspective have determined the direction and methods for radical social change they hope will happen in this period. Leftist movements supporting direction and method of social change with historical references in Turkey as a backward country in pursuit of independence and development, basically have analyzed Ottoman period, the single-party era and Democratic Party period and starting from this point of view have developed their thoughts based on different conceptual and theoretical tools. One of these thoughts that marked the 1960s and subsequent years is the idea of "National Left". One of the leading representatives of this thought is Attilâ İlhan. İlhan who synthesized Kemalism and Socialism with a national sensitivity and developed it on a dialectic platform, appealed to Turkey in 1960s in a distinctive and local way. İlhan, who is generally known for his literary works and poet identity, is an original pen whose voice echoes in the political thought life of the Republic period with his writings in many newspapers and magazines. The purpose of this study; to determine the place of İlhan's National Left thesis in the left thought world of the 1960s and to reveal the meaning of this thesis in İlhan's personal thought universe with its bases.

Anahtar Kelimeler

Attilâ İlhan, National Left, Kemalism, Socialism

Attilâ İlhan ve “Ulusal Sol” Düşüncesi

Öz

Türkiye’de 1960’lı yıllar sol-sosyalist düşüncenin siyasal, toplumsal ve ideolojik bakımdan altın çağını yaşadığı bir dönemdir. Bu dönemde sol hareketlerin yükselişi, beraberinde çeşitlenmeye ve giderek bölünmelere yol açmıştır. Soldaki bölünmenin çerçevesini tarih tartışmaları ile ittifak ve strateji ayrışmaları oluşturmuştur. Türkiye’nin güncel sorunlarına tarihsel bir perspektifle yaklaşan sol akımlar, bu dönemde gerçekleşmesini umdukları köklü toplumsal değişim için yön ve yöntemlerini belirlemişlerdir. Geri kalmış bir ülke olarak Türkiye’de, bağımsızlık ve kalkınma yolunda, toplumsal değişimin yönünü ve yöntemini tarihi referanslarla destekleyen sol akımlar, esas olarak, Osmanlı dönemini, Tek Parti dönemini ve Demokrat Parti dönemini tahlil konusu yapmışlar ve buradan hareketle farklı kavramsal ve kuramsal araçlara dayanarak, düşüncelerini geliştirmişlerdir. 1960’lara ve sonraki yıllara damga vuran bu düşüncelerden birisi de “Ulusal Sol” düşüncesidir. Bu düşüncenin önde gelen temsilcilerinden biri ise Attilâ İlhan’dır. Kemalizm’i ve Sosyalizmi milli bir hassasiyetle sentezleyen ve bunu diyalektik bir zeminde geliştiren İlhan, 1960’ların Türkiye’sine kendine özgü ve yerli bir tonda seslenmiştir. Genellikle edebi eserleri ve şair kimliğiyle bilinen İlhan, birçok gazete ve dergide yazdığı yazılarıyla Cumhuriyet dönemi siyasi düşünce hayatında sesi yankı bulan özgün bir kalemdir. Bu çalışmanın amacı; İlhan’ın Ulusal Sol tezinin, 1960’lar’ın sol düşünce dünyasındaki yerini tespit etmek ve bu tezin, İlhan’ın şahsi düşünce evrenindeki anlamını, temelleriyle birlikte ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Attilâ İlhan, Ulusal Sol, Kemalizm, Sosyalizm

Kaynakça

• AVCIOĞLU, Doğan (1969), Türkiye’nin Düzeni I, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• AYBAR, Mehmet Ali (1968), Bağımsızlık - Demokrasi - Sosyalizm Seçmeler: 1945-1967, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• AYBAR, Mehmet Ali (1988), Türkiye İşçi Partisi Tarihi, BDS Yayınları, İstanbul, Cilt.1.
• BALTA, Ecehan (2002), “Türkiye Solunda Milliyetçilik: Üç Kaynak Üç Dönemeç’’, Praksis Dergisi, S.6, ss.153-174.
• BORA, Tanıl (2017), Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ÇEÇEN, Anıl (1997), Ulusal Sol, Çağdaş Yayınları, İstanbul.
• ECEVİT, Bülent (2009), Ortanın Solu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• EMRE, Yunus (2016), “Attilâ İlhan’ın Solu’’, Aljazeera Türk, www.aljazeera.com.tr/gorus/attila-ilhanin-solu (Erişim Tarihi: 27.02.2020).
• ERDEM, Demirhan Fahri (2006), “Attilâ İlhan’ın Siyasal Düşünceleri, Ulusal Sol ve Milliyetçilik”, Düşünen Siyaset Dergisi, S.22, ss.293-318.
• ERDEM, Demirhan Fahri (2010), “Attilâ İlhan’ın Düşüncesinde Avrasya”, 21. Yüzyıl Dergisi, S.16, ss.49-60.
• ERDEM, Demirhan Fahri (2016), Dünyada ve Türkiye’de Avrasya ve Avrasyacılık, Algılamalar Yaklaşımlar ve Stratejiler, Barış Kitabevi, Ankara.
• İLHAN, Attilâ (1986), Ulusal Kültür Savaşı, Özgür Yayın Dağıtım, İstanbul.
• İLHAN, Attilâ (1994), “Avrasya Kutbu ve Siyaset Tarihi Üzerine (Söyleşi)”, Ulusal Dergisi, S.4, ss.34-48.
• İLHAN, Attilâ (1998), “Türk Sosyalizm Tarihi Üzerine (Söyleşi)”, Ulusal Dergisi, S.5-6, ss.50-59.
• İLHAN, Attilâ (1999a), Ufkun Arkasını Görebilmek, Bilgi Yayınları, Ankara.
• İLHAN, Attilâ (1999b), “Mustafa Kemal, Kemalizm ve Türk Solu Üzerine (Söyleşi)”, Ulusal Sola Teorik Katkı (Ed. Hakan Reyhan, Örsan Şenalp, Gürsan Şenalp, Yiğit Akın), Ulusal Dergisi Kitaplığı, S.7, Ankara, ss.125-138.
• İLHAN, Attilâ (2004), Yıldız, Hilal ve Kalpak, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• İLHAN, Attilâ (2005), Sultan Galiyef, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2. Baskı.
• İLHAN, Attilâ (2006), “Takdim”, Bir Millet Uyanıyor (Ed. Attilâ İlhan), Bilgi Yayınevi, İstanbul, ss.9-32.
• İLHAN, Attilâ (2017), Hangi Batı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 13. Baskı.
• İLHAN, Attilâ (2018a), Hangi Atatürk, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 16. Baskı.
• İLHAN, Attilâ (2018b), Hangi Sol, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 5. Baskı.
• REYHAN, Hakan (2012), Attilâ İlhan’ın Siyasal Düşüncesi, Phoenix Yayınevi, Ankara.
• ŞENER, Mustafa (2010), Türkiye Solunda Üç Tarz-ı Siyaset: Yön, MDD ve TİP, Yordam Kitap, İstanbul.