Covid-19 Sürecinde Kriz Yönetimi: Türkiye’de Turizm İşletmelerine Yönelik Düzenlemeler

Yıl 2021, , 157 - 180, 30.04.2021

Yusuf Toktaş

https://doi.org/10.33712/mana.848362

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı, kavramsal açıdan kriz yönetimini ortaya koymak ve Covid-19 sürecinde Türkiye’deki turizm işletmelerine yönelik düzenlemeleri araştırmaktır. 13 Ocak 2020 tarihinde tanımlanan Covid-19 hastalığı, özellikle turizm sektörünü olumsuz yönde etkilemiştir. Çalışmanın ilk bölümünde krizin kavramsal tanımı yapılarak kriz süreçleri, kriz yönetimi yaklaşımları ve krizin olumlu-olumsuz etkileri sunulmuştur. İkinci bölümde, Covid-19 hastalığı ile ilgili genel bilgi verilmiştir. Sonrasında, dünyada ve Türkiye’de turizm sektörü üzerindeki etkileri tablolar halinde sunulmuştur. İstatistiki veriler, Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun resmi sayfalarından elde edilmiştir. Son bölümde, konaklama, ulaştırma ve yiyecek – içecek işletmelerine yönelik düzenlemeler sunulmuştur. Turizm işletmelerine yönelik düzenlemeler, ilgili bakanlıklar ve diğer kurumlar tarafından yayınlanan genelgeler ve duyurulardan alınarak derlenmiştir. Türkiye ekonomisi için çok önemli bir sektör olan turizmde, kriz yönetimi konusunda Covid-19 pandemisi ile birçok tecrübe edinilmiştir. Bu tecrübelerin gelecekteki krizlerde faydalı olacağı kesindir. Literatür taraması yöntemi kullanılarak, güncel veriler, hükümet yayınları ve genelgeler aracılığıyla hazırlanan bu çalışmanın gelecekteki krizlerin olumsuz etkilerini azaltmada yararlı olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kriz Yönetimi, Covid-19, Turizm, Yönetim

Crisis Management in Covid-19 Process: Regulations For Tourism Businesses in Turkey

Öz

The aim of this study is to demonstrate the conceptual aspects of crisis management and to investigate the regulations for tourism businesses in Covid-19 process in Turkey. Covid-19 disease that defined on January 13, 2020 particularly affected the tourism industry negatively. In the first section of the study, crisis was defined conceptually and crisis processes, crisis management approaches and the positive-negative impacts of crisis were presented. In the second section, general information about Covid-19 was given. Afterwards, its impacts were presented by tables on tourism industry in the world and in Turkey. Statistical data were obtained from the official web sites of the United Nations World Tourism Organization, Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism and Turkey Statistical Institute. In the last section, the regulations for the accommodation, food and beverage and transportation businesses were presented. Regulations for the tourism enterprises were compiled from circulars and announcements issued by the relevant ministries and other institutions. In the tourism industry which is crucial for Turkey’s aconomy, a lot of experience were gained with the Covid-19 pandemic. It is obvious that these experiences are going to be benficial for the future crises. This study was prepared using the literature review method, through current data, government publications and circulars is expected to be useful to reduce their negative impacts.

Anahtar Kelimeler

Crisis Management, Covid-19, Tourism, Management

Kaynakça

• AKGEMCİ, Tahir (2008), Stratejik Yönetim, Gazi Kitabevi, Ankara.
• AKINCI, Zeki (2010), “Konaklama İşletmelerinde Kriz Yönetimi: Alanya Bölgesindeki Konaklama İşletmelerinde Kriz Sürecinde Karşılaşılan Sorunların Tespit ve Çözümüne Yönelik Bir Araştırma”, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• AKSU, Metin (2010), Kriz Yönetimi: Krizleri Fırsata Çevirmenin Yolları, Kum Saati Yayınları, İstanbul, 2.Baskı.
• AKTAN, Coşkun Can (2004), “Genel Olarak Kriz Kavramı ve Özellikleri”, E-Makale, http://www.canaktan.org/yonetim/kriz-yonetim/genel-olarak.htm (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• AMERİKA’NIN SESİ (2010), “İzlanda’da Yükselen Kül Bulutları Uluslararası Hava Trafiğini Aksatıyor”, E-Haber, 16 Nisan 2010, https://www.amerikaninsesi.com/a/izlandadaki-yanardag-kul-bulutlar-hava-trafigini-etkiliyor-91031274/883150.html (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• ARSLAN, Gökhan (2013), “Liderliğin Kriz Yönetimine Etkisi Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• AŞIK, Mehmet (2016), “Turizm İşletmelerinde Kriz ve Kriz Yönetimi: Bodrum Bölgesindeki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• AYDEMİR, Muzaffer ve DEMİRCİ, Kemal M. (2005), “Son Dönemlerde Yaşanan Krizlerin İşletmeler Üzerindeki Olumlu Etkilerinin Analizi”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.29(1), ss.65-81).
• BAHAR, Ozan ve ÇELİK İLAL, Nur (2020), “Coronavirüsün (Covid-19) Turizm Sektörü Üzerindeki Ekonomik Etkileri”, International Journal of Social Sciences and Education Research, S.6(1), ss.125-139.
• BAYAZIT, Zeynep Özgür Çengel, DİZDARLAR, Işın ve TEPE, Fulya (2003), “İşletmelerde Kriz Yönetimi ve Bir Vaka Çalışması”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Uyum Ajans Yayını, Afyonkarahisar, ss.363-380.
• BOIN, Arjen ve LAGADEC, Patrick (2000), “Preparing For The Future: Critical Challenges in Crisis Management”, Journal of Contingencies and Crisis Management, S.8(4), ss.185-191.
• BOOTH, Simon (1990), Interactive Simulation and Crisis Management Training, Contemporary Crises, S.14, ss.381-394.
• BOZKULAK, Gamze (2019), “Örgüt Kültürünün Kriz Yönetimine Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• CAN, Halil (1997), Organizasyon ve Yönetim, Siyasal Kitapevi, Ankara.
• CLAIR, Judith ve DUFRENSE, Ronald L. (2007), “How Companies Can Experience Positive Transformation From A Crisis”, Organizational Dynamics, S.36(1), ss.63-77.
• ÇAKMAK, Tolga Fahri (2018), “Turizm Endüstrisinde Kriz Yönetimi: Turist Rehberleri Üzerine Bir Alan Araştırması”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ÇETİ, Buse ve ÜNLÜÖNEN, Kurban (2019), “Salgın Hastalıklar Sebebiyle Oluşan Krizlerin Turizm Sektörü Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, S.22(2), ss.109-128.
• ÇİFTÇİ, Gülsel (2015), “Turizm İşletmelerinde Kriz Yönetimi Uygulamalarının Örgütsel Öğrenme ve İşletme Performansı Açısından Ampirik Olarak Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
• ÇİTEKÇİ, Mehmet (2016), “İşletmelerin Kriz Yönetiminde Halkla İlişkilerle Etkileşim”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DALLARYAN, Sezar (2006), “Turizmde Kriz Yönetimi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Kriz Yönetiminin Ülke Turizminin Gelişimine Etkileri”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DEMİR, Cengiz ve YILMAZ, Mustafa Kemal (2010), “Stratejik Planlama Süreci ve Örgütler Açısından Önemi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.25(1), ss.69-88.
• DEMİR, Mahmut, GÜNAYDIN, Yusuf ve ŞEN DEMİR, Şirvan (2020), “Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Türkiye’de Turizm Üzerindeki Öncülleri, Etkileri ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi”, International Journal of Social Sciences and Education Research, S.6(1), ss.80-107.
• DEMİRTAŞ, Hasan (2000), “Kriz Yönetimi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, S.23, ss.353-373.
• ER, Ahmet Görkem ve ÜNAL, Serhat (2020), “Dünyada ve Türkiye’de 2019 Koronavirüs Pandemisi”, Flora Dergisi, S.25(1), ss.1-8.
• GENÇ, Nurullah (2004), Yönetim Organizasyon – Çağdaş Sistemler ve Yaklaşımlar, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• GLAESSER, Dirk (2005), Turizm Sektöründe Kriz Yönetimi, Set-Systems Tercümanlık ve Yayıncılık, İstanbul.
• GÖRAL, Ramazan (2014), Turizm İşletmelerinde Stratejik Yönetim, Detay Yayıncılık, Ankara.
• GULİYEV, Ali ve TOZKOPARAN, Güler (2020), Covid 19 Perspektifinde Kriz ve Kriz Yönetimi Çok Uluslu Bir İşletme Örneği, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• GÜL, Hasan ve ÇELEBİ, Furkan (2020), “Koronavirüs (Covid-19) Pandemisinde Başlıca Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Kriz Yönetiminin Değerlendirilmesi”, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.9(3), ss.1703-1715.
• GÜNDÜZ, Zafer (2020), “Yiyecek - İçecek İşletmelerinde Kriz Yönetimi: Restoran Yöneticilerine Yönelik Bir Uygulama (İzmir İli Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• INSTITUTE FOR CRISIS MANAGEMENT (2020), “Crisis”, Corporate Web Page, https://crisisconsultant.com (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• KARACA, Yasemin (2003), “Ekonomik Kriz Dönemlerinde Uygulanan Pazarlama Stratejileri”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• KARAKAŞ, Yusuf Emre (2018), ‘’Kriz Dönemlerinde Turizm İşletmelerinde İnovasyonun Önemi: 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma’’, Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• KİBRİTÇİOĞLU, Aykut (2001), “Türkiye’de Ekonomik Krizler ve Hükümetler, 1969-2001”, Yeni Türkiye Dergisi, S.(Ekonomik Kriz Özel Sayısı), ss.1-17.
• KÖROĞLU, Ahmet (2004), “Turizmde Kriz Yönetimi: Otel İşletmelerinde ve Seyahat Acentalarında Bir Uygulama”, Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• KÜÇÜKALTAN, Derman, AYDIN TÜKELTÜRK, Şule ve ÇİFTÇİ, Gülsel (2015), Otel İşletmelerinde Kriz Yönetimi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• MEYDAN, Mücahit (2005), “Kriz Yönetimi ve Muhtemel Bir Krize Karşı İşletmelerin Hazırlıklarına Yönelik Alan Araştırması: Denizli Tekstil İşletmeleri Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• MILASINOVIC, Srdan ve KESETOVIC, Zelimir (2008), ‘’Crisis and Crisis Management – A Contribution to A Conceptual & Terminological Delimitation’’, Megatrend Review, S.5(1), ss.167-185.
• MITROFF, Ian I., SHRIVASTAVA, Paul ve UDWADIA, Firdaus E. (1987), “Effective Crisis Management”, The Academy of Management Executive, S.1(3), ss.285-292.
• OFLUOĞLU, Gökhan ve MISIRLI, Kamuran (2001), “İşletme ve Kriz Yönetimi”, Kamu-İş Dergisi, S.6(2), ss.16-18.
• OXFORD LEARNER’S DICTIONARIES (2020), “Crisis”, Oxford Learner’s Dictionaries, https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/ (Erişim Tarihi: 31.03.2021).
• ÖRNEK, Ali Şahin ve AYDIN, Şule (2008), Kriz ve Stres Yönetimi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• ÖZHASAR, Yunus ve EĞE, Zehra (2019), “Konaklama İşletmelerinde Kriz Yönetimi Uygulamaları: İstanbul Fatih İlçesi Örneği”, International Journal of Contemporary Tourism Research, S.3(1), ss.50-65.
• PİRA, Aylin ve SOHODOL, Çisil (2004), Kriz Yönetimi – Halkla İlişkiler Açısından Bir Değerlendirme, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ROUX-DUFORT, Christophe ve METAIS, Emmanuel (1999), “Building Core Competencies in Crisis Management Through Organizational Learning; The Case of the French Nuclear Power Producer”, Technological Forecasting And Social Change, S.1, ss.113-127.
• SOYSAL, Abdullah, KARASOY, Hasan Alpay ve ALICI, Sedat (2009), “KOBİ’lerde Kriz Yönetimi: Kahramanmaraş’ta Tekstil Sektöründeki KOBİ’lerde Bir Uygulama”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.21, ss.431-446.
• SÜRME, Metin (2020), Turizm ve Kovid-19, İKSAD Yayınevi, Ankara.
• ŞAHBAZ, Ramazan Pars ve TUNA, Muharrem (1998), “Krizlerin Türk Turizmine Etkileri ve Makro Ölçekte Kriz Yönetimi Stratejileri”, 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiye Turizmi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Başkent Üniversitesi Yayınları, Ankara, ss.156.
• ŞAHİN, Seda (2005), “Kriz ve Kriz Yönetimi Kapsamında Küçülme: Konakla İşletmelerinde Örnek Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI (2020), Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü Kurumsal Web Sayfası, https://yigm.ktb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI (2020), “Covid-19 Bilgilendirme”, Kurumsal Web Sayfası, https://covid19.saglik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI (2020), “Covid-19 Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi”, Kurumsal Web Sayfası, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66393/covid-19-salgin-yonetimi-ve-calisma-rehberi.html (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI HALK SAĞLIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2020), Kurumsal Web Sayfası, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• TAĞRAF, Hasan ve ARSLAN, Talat (2003), “Kriz Oluşum Süreci ve Kriz Yönetiminde Proaktif Yaklaşım”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, S.4(1), ss.149-160.
• TOPUZ, Çetin (2009), “Kriz Yönetimi ve Turizm Sektörüne Etkileri: Belek Bölgesindeki Otel İşletmelerine Yönelik Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• TURAN, Abdulmenaf ve HAMZA ÇELİKYAY, Hicran (2020), “Türkiye’de KOVİD-19 İle Mücadele: Politikalar ve Aktörler”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, S.(3)1, ss.1-25.
• TURİZM AJANSI (2020), “Borç Yapılandırması Kabul Edildi… Turizmle İlgili Neler Var?”, E-Haber, https://www.turizmajansi.com/haber/borc-yapilandirmasi-kabul-edildi-turizmle-ilgili-neler-var-h42551 (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• TUTAR, Hasan (2000), Kriz ve Stres Ortamında Yönetim, Hayat Yayıncılık, İstanbul.
• TÜİK - TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2020), Eğitim, Kültür, Spor ve Turizm İstatistikleri, TÜİK Yayını, Ankara, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=egitim-kultur-spor-ve-turizm-105&dil=1 (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• TÜRK DİL KURUMU (2020), “Kriz”, Büyük Türkçe Sözlük, TDK Yayını, Ankara, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• TÜRKİYE TURİZM TANITIM VE GELİŞTİRME AJANSI (2020), Kurumsal Web Sayfası, https://tga.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• TÜZ, Melek Vergiliel (2014), Kriz Yönetimi, Uygulama İçin Temel Adımlar, Nobel Yayınları, İstanbul, 5.Baskı.
• UNITED NATIONS WORLD TOURISM ORGANIZATION (2020), Corporate Web Page, https://www.unwto.org/ (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• UZUN, Dilek (2001), “Otel İşletmelerinin Krize Hazırlıklı Olma Durumlarının Değerlendirilmesi: Beş Yıldızlı Otellerde Bir Uygulama”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• WORLD HEALTH ORGANIZATION (2020), Corporate Web Page, https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
• YILMAZ, Özgür Devrim (2004), “Turizm İşletmelerinde Kriz Yönetimi ve Konaklama İşletmeleri Yöneticilerinin Krizlere İlişkin Yaklaşımlarına Yönelik Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ZHU, Na, ZHANG, Dingyu, WANG, Wenling, Lİ, Xingwang, YANG, Bo, SONG, Jingdong, ZHAO, Xiang, HUANG, Baoying, SHI, Weifeng, LU, Roujian, NİU, Peihua ve ZHAN, Faxian (2020), “A Novel Coronavirus From Patients With Pneumonia in China, 2019”, The New England Journal of Medicine, S.382(8), ss.727-733.