An Evaluation on The Effectiveness of The Islamic Cooperation Organization as a Regional Organization in The Middle East

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 80 - 96, 30.04.2021

Selahaddin Bakan , Canan Katılmış

https://doi.org/10.33712/mana.868740

Öz

The purpose of this study is to present an evaluation on the effectiveness of the Organization of Islamic Cooperation as a regional organization in the Middle East. According to this evaluation, it was concluded that the Organization of Islamic Cooperation could not be effective as a regional organization in the Middle East due to both intra-regional factors and non-regional factors. In addition, it was seen that the Organization of Islamic Cooperation, which was evaluated in terms of the functions and characteristics of regional organizations, could not carry out an effective policy in the region. Since the study, the reasons for ineffectiveness of the Islamic Cooperation Organization will be revealed. This situation will make it easier to understand how important the effectiveness of regional organizations is for the development of Middle Eastern states in the world order where regionalization is gaining importance. The regional states, the relations of the regional states with each other and with other states, the great powers and non-state actors in the international system who want to transform these organizations into their political tools can be counted as key actors that shape the politics of the region. The influence of both non-regional and intra-regional actors has prevented regional organizations from being effective in the Middle East. The influence of both non-regional and intra-regional actors has prevented regional organizations from being effective in the Middle East. The qualitative and historical research methods were used in the study, and the evaluations were made by using open-source data, printed texts, news, and internet resources regarding the developments in the period up to this date.

Anahtar Kelimeler

Regional Organizations, Organization of Islamic Cooperation, Non-regional Factors, Intra-regional Factors

Ortadoğu’da Bir Bölgesel Örgüt Olarak İslam İşbirliği Teşkilatı’nın Etkinliği Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Çalışma, bir bölgesel örgüt olarak İslam İşbirliği Teşkilatı’nın Ortadoğu’da etkinliği üzerine bir değerlendirme ortaya koymaya çalışmaktadır. Bu değerlendirme neticesinde, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın, gerek bölge içi nedenlerden gerek bölge dışı nedenlerden ötürü, Ortadoğu’da bölgesel bir örgüt olarak etkin olamadığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca, bölgesel örgütlerin işlevleri ve özellikleri açısından değerlendirilen İslam İşbirliği Teşkilatı’nın, bölgede etkili bir siyaset yürütemediği görülmüştür. Çalışmada, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın etkin olamama nedenleri ortaya konulacaktır. Bu durum, bölgeselleşmenin önem kazanmaya başladığı dünya düzeninde, Ortadoğu devletlerinin kalkınması için bölgesel örgütlerin etkinliğinin ne derece önemli olduğunun anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Bölge devletleri, bölge devletlerinin birbiri ile ve diğer devletler ile olan ilişkisi, bu örgütleri kendi siyasal araçları haline dönüştürmek isteyen uluslararası sistem içindeki büyük güçler ve devlet-dışı aktörler bölge siyasetini şekillendiren temel aktörler olarak sayılabilir. Gerek bölge dışı gerek bölge içi aktörlerin etkisi, Ortadoğu’da bölgesel örgütlerin etkin olmasını engellemiştir. Çalışmada nitel ve tarihsel araştırma yöntemleri kullanılmış olup, değerlendirmeler bu tarihe kadar geçen süreçte gerçekleşen gelişmeler, bu gelişmelere ilişkin açık kaynak verileri, basılı metinler, haber ve internet kaynaklarından faydalanılarak yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bölgesel Örgütler, İslam İşbirliği Teşkilatı, Bölge İçi Etkenler, Bölge Dışı Etkenler

Kaynakça

• ADLER, Emanuel ve BARNETT, Michael (1998), Security Communities, Cambridge University Press, Cambridge (UK).
• AL-AHSAN, Abdullah (2004), “Conflict Among Muslim Nations: Role of the OIC in Conflict Resolution”, Intellectual Discourse, S.12 (2), ss.137-157.
• ALEXANDRESCU, Mihai (2007), “David Mitrany: From Federalism to Functionalism”, Transylvanian Review, S.16(1), ss.20-33.
• ALPKAYA, Gökçen (1991), “Türkiye Cumhuriyeti, İslam Konferansı Örgütü ve Laiklik”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, S.46(1-2), ss.55-68.
• ARI, Tayyar (2017), Geçmişten Günümüze Orta Doğu: Savaş ve Siyaset ve Diplomasi, Alfa Akademi Yayınları, İstanbul.
• ATAMAN, Muhittin ve GÖKŞEN, Ayşe Nur (2014), Sembolizm ve Aktivizm Arasında İslam İşbirliği Teşkilatı, SETA Yayınları, Ankara.
• BAHARÇİÇEK, Abdülkadir (2020), Yeni Dünya Düzeninde Türk Dış Politikası, ORİON Kitabevi Yayınları, Ankara.
• BENNETT, A. Leroy ve OLIVER, James K. (2002), International Organizations: Principles and Issues, New Jersey, Pearson Education Inc.
• BİLGE, Mustafa L. (2007), “Râbıtatü'l-Âlemi'l-İslâmî (Dünya İslam Birliği)”, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV İslam Araştırmaları Merkezi Yayını, İstanbul, Cilt.34, ss.379-380.
• BOOTH, Ken ve WHEELER, Nicholas, (2008), The Security Dilemma: Fear, Cooperation, and Trust in World Politics, Palgrave Macmilan, New York.
• CALZADA, Igor (2018), “Political Regionalism: Devolution, Metropolitanisation and the Right to Decide”, Handbook on the Geographies of Regions and Territories (Ed. Anssi Paasi, John Harrison and Martin Jones), Edward Elgar Publishing, Cheltenham - UK and Northampton – MA (USA), ss.231-242.
• CHARTER OF THE ORGANISATION OF ISLAMIC COOPERATION - OIC (2018), E-Chapter, OIC Oublisher, https://www.oic-oci.org/upload/documents/charter/en/oic_charter_2018_en.pdf (Erişim Tarihi: 19.05.2019).
• CUMHURİYET GAZETESİ (1994), “İslam Konferansı Örgütü”, E-Haber, Sayfa.11, https://www.cumhuriyetarsivi.com/katalog/192/sayfa/1994/12/10/11.xhtml (Erişim Tarihi: 16.05.2020).
• DOĞAN, Soner (2016), Türkiye’nin Dönem Başkanlığı ve İslam İşbirliği Teşkilatı, İNSAMER Yayını, İstanbul.
• DOMAZETI, Riad (2017), Kötüleşen Mısır-Suudi Arabistan İlişkileri ve Kriz Alanları, İNSAMER Yayını, İstanbul.
• DURSUN, Davut (2001), “İslam Konferansı Teşkilatı”, İslam Ansiklopedisi, TDV Yayını, İstanbul, https://islamansiklopedisi.org.tr/islam-konferansi-teskilati (Erişim Tarihi: 12.05.2020).
• DURSUN, Davut (2005), “Ortadoğu’nun Ekonomik, Sosyal ve Siyasi Yapı Özellikleri Üzerine Genel Tespitler”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S.50, ss.1232-1274.
• ENCYCLOPAEDIA BRITANNICA (t.y.), “Fedaralism”, Encyclopaedia Britannica, https://www.britannica.com/topic/federalism (Erişim Tarihi: 13.05.2020).
• ERGÜL, Ergin (2014), “Yeni Bir Uluslararası İnsan Hakları Mekanizması: İİT Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S.5(19), ss.491-515.
• GÖZEN, Ramazan (2019), Uluslararası İlişkiler Teorileri, İletişim Yayınları, İstanbul.
• GÜNDOĞAN, Ünal (2011), “Geçmişten Bugüne İran İslam Devrimi: Genel Değerlendirme”, Ortadoğu Analiz, S.3(29), ss.93-99.
• FUKUYAMA, Francis (1992), The End of The History and Last Man, Free Press, New York.
• HAAS, Ernst B. (2004), The Uniting of Europe: Political, Social and Economic Forces, University of Notre Dame Press, Indiana, 3rd Ed.
• HEYWOOD, Andrew (2018), Küresel Siyaset, BB101 Yayınları, Ankara.
• HEYWOOD, Andrew (2019), Siyaset, Felix Kitap Yayınları, Ankara.
• HUNGTINGTON, Samuel P. (1993), Üçüncü Dalga Yirminci Yüzyıl Sonlarında Demokratlaşma (Çev. Ergun Özbudun), Türk Demokrasi Vakfı Yayınları, Ankara.
• HÜRRİYET GAZETESİ (2006), “Hizbullah 2 İsrail Askerini Kaçırdı”, Hürriyet Gazetesi, https://www.hurriyet.com.tr/dunya/hizbullah-2-israil-askerini-kacirdi-4738550 (Erişim Tarihi: 05.19.2020).
• INTERNATIONAL MONETARY FUND (2018), Middle East and Central Asia, Regional and Economic Outlook, International Monetary Fund Publication Services, Washington, https://www.imf.org/en/Publications/REO/MECA/Issues/2018/10/02/mreo1018 (Erişim Tarihi: 19.05.2020).
• İBRAHIM, Raslan (2016), “Regional Organizations and Internal Conflict: The Arab League and Arab Spring”, BPC Policy Brief, S.4(2), ss.1-32.
• KARLUK, Rıdvan (1996), Uluslararası Ekonomi, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• KHALIL, As’ad Abu, (1992), “A new Arab Ideology? The Rejuvenation of Arab Nationalism”, Middle East Journal, S.46(1), ss.22-36.
• KİRAZ, Sami (2019), “Bölgesel Örgütlerin Çatışma Yönetimi ve Arabuluculuk Faaliyetlerindeki Rollerinin İncelenmesi: Arap Birliği Örneği”, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Kongresi Bildiriler Kitabı, 12-13 Eylül 2019 – Trabzon, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayını, ss.17-28.
• KİTAPÇI, Zekeriya (1991), “Körfez Krizinin Tarihi Kökleri ve Ortadoğu’nun Önemi”, Türk Yurdu Dergisi, S.11(28), ss.46-50.
• LACOSTE, Yves (2007), Büyük Oyunu Anlamak, NTV Yayınları, İstanbul.
• LANDLER, Mark ve SANGER, David (2011), “White House, in Shift, Turns Against Syria Leader”, E-Article, The New York Times.
• ORGANIZATION OF ISLAMIC COOPERATION – OIC (t.y.), “Organization of Islamic Cooperation”, E-Article, https://www.oic-oci.org/home/?lan=en (Erişim Tarihi: 19.05.2020).
• OWEN, Roger (1992), State, Power and Politics in the Making of the Modern Middle East, Rotledge, London.
• ÖZKAN, Mehmet (2017), “İslam Konferansı Örgütü: Sorular ve Sorunlar”, IGMG Kurumsal Web Sitesi, www.researchgate.net/publication/40439990_Islam_Konferansi_Orgutu_IKO_Sorular_ve_sorunlar (Erişim Tarih: 16.05.2020).
• RAHMAN, Javaid (2005), Islamic State Practices, International Law and the Threat from Terrorism: A Critique of the ‘Clash of Civilisations’ in the New World Order, Hart Publishing, Oregon - Portland.
• REGIONAL TRADE AGREEMENTS DATABASE (2020), E-İstatistikler, Regional Trade Agreements Database, https://rtais.wto.org/UI/PublicMaintainRTAHome.aspx (Erişim Tarihi : 17.09.2020).
• ROGAN, L.Eugene, (2005), The Emergence of The Middle East into the Modern State System, (Der. Louise Fawcett), İnternational Relations of The Middle East - Oxford Press, New York (USA).
• SAKİN, Serdar ve DEVECİ, Can (2011), “Ortadoğu Kavramı ve Sınırları Üzerine Bir Değerlendirme”, International Journal of History, S.(ABD ve Büyük Ortadoğu İlişkileri Özel Sayısı), ss.282-293.
• SCHIFF, Maurice ve WINTER, L. Alan (2002), Regional Cooperation, and the Role of International Organizations and Regional Integration, World Bank Publisher, Washington DC (USA).
• SIDDIQA, Arhama (2016), “The Utility of the OIC in Solving Conflicts in the Muslim World”, Institute of Strategic Studies (ISSI), S.19(2), ss.218-236.
• SİNKAYA, Bayram (2016), “Ortadoğu Siyasetine Giriş: Temel Faktörler, Aktörler ve Dinamikler”, ORSAM Kaynak, S.1, ss.1-32.
• SOYSAL, İsmail (1970), “İslam Konferansı ve Türkiye (1964-1984)”, Dış Politika, S.3, ss.6.
• TDV İSLAM ANSİKLOPEDİSİ (1994), “Dünya İslam Kogresi”, İslam Ansiklopedisi, TDV Yayını, İstanbul, https://islamansiklopedisi.org.tr/dunya-islam-kongresi (Erişim Tarihi: 16.05.2020).
• TİRELI, Münir ve COŞKUN, Selim ve KUNDURACI, Nevzat (2013), “İİT Ülkeleri ve Türkiye’ye Ait Sosyal Göstergeler ile İnsani Gelişim Göstergeleri Arasındaki İlişkinin Karşılaştırmalı Analizi”, Sosyal Politika Çalışmaları, S.7(30), ss.61-87.
• TÜRKİYE CUMHURİYETİ DIŞ İŞLERİ BAKANLIĞI (t.y.), “İslam İşbirliği Teşkilatı”, T.C. Dış İşleri Bakanlığı Kurumsal Web Sitesi, http://www.mfa.gov.tr/islam-isbirligi-teskilati.tr.mfa (Erişim Tarihi: 19.05.2020).
• UYSAL, Ahmet (2017), “Trump’ın Ulusal Güvenlik Stratejisinde Ortadoğu”, Orsam Kurumsal Web Sayfası, https://orsam.org.tr/tr/trump-in-ulusal-guvenlik-stratejisinde-ortadogu/ (Erişim Tarihi: 19.06.2020).
• WENDT, Alexendar (1999), Social Theory of International Politics, Cambridge University Press, Cambridge.