Rehber Materyallerin Öğrencilerin Kavramsal Anlamaları Üzerine Etkisi: “Isının Yayılma Yolları” Örneği

Yıl 2016, Cilt: 43 Sayı: 43, 135 - 155, 15.01.2016

Sibel Er Nas Salih Çepni

Öz

Bu araştırmanın amacı, “Isının Yayılma Yolları” konusunda derinleştirme aşamasına uygun rehber
materyaller hazırlamak ve rehber materyallerin öğrencilerin kavramsal anlamaları üzerindeki
etkisini araştırmaktır. Çalışmada yarı deneysel yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini
6. sınıfta öğrenim gören 67 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak kavramsal anlama
testi, yarı yapılandırılmış mülakat ve çizimlerden yararlanılmıştır. Elde edilen nicel veriler;
Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi ve Mann Whitney U-Testi kullanılarak analiz edilmiştir. Öğrencilerin
mülakatları betimsel analize tabi tutulmuştur. Öğrencilerin mülakatlarından elde edilen veriler bir
araya getirilerek aynı ve zıt anlam vermelerine göre sınıflandırılmıştır. Çizimlerin analizinde de
aynı yol izlenmiştir. Yapılan uygulamalar sonrasında uygulanan rehber materyallerin deney grubu
öğrencilerinin kavramsal anlamalarında anlamlı bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Isının yayılma yolları, derinleştirme aşaması, rehber materyal, kavramsal anlama

Kaynakça

• Abraham, M. R., Grzybowski, E. B., Renner, J. W. & Marek, E. A. (1992). Understandings and misunderstandings of eighth graders of five chemistry concepts found in textbooks. Journal of Research in Science Teaching, 29(2), 105–120.
• Aydoğan, S., Güneş, B. & Gülçiçek, Ç. (2003). Isı ve sıcaklık konusunda kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 111-124.
• Ayvacı, H. Ş. & Yılmaz, B. C. (2009). Investigating the effect of drama activity called “mirrors and their usage” to student succession developed according to elaborating stage of 5E model. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1(1), 2712–2717.
• Balkan Kıyıcı, F. & Aydoğdu, M. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının günlük yaşamları ile bilimsel bilgileri ilişkilendirebilme düzeylerinin belirlenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(1), 43-61.
• Başer, M. & Çataloğlu, E. (2005). Kavram değişimi yöntemine dayalı öğretimin öğrencilerin ısı ve sıcaklık konusundaki “yanlış kavramlar”ının giderilmesindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 43-52.
• Beerenwinkel, A., Parchmann, I. & Grasel, C. (2011). Conceptual change texts in chemistry teaching: A study on the particle model of matter. International Journal of Science and Mathematics Education, 9(5), 1235–1259.
• Bischoff, P.J. (2006). The role of knowledge structures in the ability of preservice teachers to diagnose a child’s understanding of molecular kinetics. Science Education, 90(5), 936-951.
• Boddy, N., Watson, K. & Aubusson, P. (2003). A trial of the five es: A referent model for constructivism teaching and learning. Research in Science Education, 33(1), 27–42.
• Buluş Kırıkkaya, E. & Güllü, D. (2008). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin ısı-sıcaklık ve buharlaşmakaynama konularındaki kavram yanılgıları. İlköğretim Online, 7(1), 15-27.
• Cerit Berber, N. & Sarı, M. (2009). Kavramsal değişim metinlerinin iş, güç, enerji konusunu anlamaya etkisi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 159-172.
• Chambers, S. K. & Andre, T. (1997). Gender, prior knowledge, interest and experience in electricity and conceptual change text manipulations in learning about direct current. Journal of Research in Science Teaching, 34(2), 107–123.
• Chen, C. C., Lin, H. S. & Lin, M. L. (2002). Developing a two-tier diagnostic instrument to assess high school students’ understanding-the formation of ımagesby a plane mirror. Proceedings of the National Science Council, 12(3), 106–121.
• Çalık, M. & Ayas, A. (2003). Çözeltilerde kavram başarı testi hazırlama ve uygulama. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(14), 1–17.
• Çam, F., Özkan, E. & Avinç, İ. (2009). Fen ve teknoloji dersinde drama yönteminin akademik başarı ve derse karşı ilgi açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi: Köy ve Merkez okulları örneği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 459-483.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çepni, S., Ayas, A., Akdeniz, A.R., Özmen, H., Yiğit, N. & Ayvacı, H. Ş. (2005). Fen ve teknoloji öğretimi. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Çepni, S., Aydın, A. & Ayvacı, H. Ş. (2000). Dört ve beşinci sınıflarda fen bilgisi programındaki fizik kavramlarının öğrenciler tarafından anlaşılma düzeyleri. IV. Fen Bilimleri Kongresi’nde sunulmuştur, Ankara, Türkiye.
• Çetingül, İ. & Geban, Ö. (2011). Using conceptual change texts with analogies for misconceptions in acids and bases. Hacettepe University Journal of Education, 41, 112–123.
• Dede Er, T., Şen, Ö. F., Sarı, U. & Çelik, H. (2013). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi bilgilerini günlük hayatla ilişkilendirme düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 209-216.
• Değirmençay, Ş.A. (2010). Zenginleştirilmiş 5E öğretim modeline dayalı rehber materyallerin kavramsal değişim üzerine etkileri: “Isının yayılması ve genleşme”. (Yayımlanmamış doktora tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Dori, Y.J., Tal, R.T. & Tsaushu, M. (2003 ). Learning and assessing biotechnology topics through case studies with built-in dilemmas. Science Education, 87(6), 767-793.
• Emrahoğlu, N. & Mengi, F. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji konularını günlük hayat problemlerinin çözümüne transfer düzeylerinin incelenmesi Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 213-228.
• Er Nas, S., Çalık, M. & Çepni, S. (2012). Effect of different change pedagogies embedded within 5E model on grade 6 students’ alternative conceptions of ‘heat transfer’. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4(1), 177–186.
• Gedik, H. (2010). Güncel olayların ilköğretim sosyal bilgiler derslerinde kullanımı ve öğrenci görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 97–118.
• Harrison, A. G., Grayson, D. J. & Treagust, D. F. (1999). Investigating a grade 11 student’s evolving conceptions of heat and temperature. Journal of Research in Science Teaching, 36(1), 55-87.
• Hartfield, P. J. (2010). Reinforcing constructivist teaching in advanced level biochemistry through the introduction of case-based learning activities. Journal of Learning Design, 3(3), 20-31.
• İlkörücü Göçmençelebi, Ş. & Özkan, M. (2010). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin fen bilgisi dersinde öğrendikleri biyoloji bilgilerini günlük yaşamla ilişkilendirme düzeylerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 121–132.
• İlkörücü Göçmençelebi, Ş. & Özkan, M. (2011). Bilimsel yayınları takip eden ve teknoloji kullanan ilköğretim öğrencilerinin fen dersinde öğrendiklerini günlük yaşamla ilişkilendirme düzeyleri bakımından karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 287–296.
• Jasien, P. G. & Oberem, G. E. (2002). Understanding of elementary concepts in heat and temperature among college students and K-12 teachers. Journal of Chemical Education, 79(7), 889-895.
• Kaptan, F. & Korkmaz, H. (2001). Hizmet öncesi sınıf öğretmenlerinin fen eğitiminde ısı ve sıcaklıkla ilgili kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 59-65.
• Kim, S. & Van Dunsen, L.M. (1998). The role of prior knowledge and elaboration in text comprehension and memory: A comparison of self-generated and text provided elaboration. American Journal of Psychology, 111(3), 353-378.
• Lee, O., Eichinger, D. C., Anderson, C. W., Berkheimer, G. D. & Blakeslee, T. D. (1993). Changing middle school students’ conceptions of matter and molecules. Journal of Research in Science Teaching, 30(3), 249–270.
• Lubben F., Netshisaulu T. & Campbell B. (1999). Culture and comparative studies students’ use of cultural metaphors and their scientific understandings related to heating. Science Education, 83(6), 761- 774.
• Mayoh, K. & Knutton, S. (1997). Using out of school experiece in science lesson: Reality or rhetoric?. International Journal of Science Education, 19(7), 849–867.
• Merseth, K. K. (1991). The early history of case-based instruction: Insights for teacher education today. Journal of Teacher Education, 42(4), 243–249.
• Mikkila-Erdmann, M. (2001). Improving conceptual change concerning photosynthesis through text design. Learning and Instruction, 11(3), 241–257.
• Niederberger, S. (2009). Incorporating young adult literature into the 5E learning cycle. Middle School Journal, 40(4), 25–33.
• Özmen, H. (2003). Kimya öğretmen adaylarının asit ve baz kavramlarıyla ilgili bilgilerini günlük olaylarla ilişkilendirebilme düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(2), 317–324.
• Patro, E. T. (2008). Teaching aerobic cell respiration using the 5 Es. The American Biology Teacher, 70(2), 85–87.
• Sarı Ay, Ö. & Aydoğdu, C. (2015). Maddenin halleri ve ısı konusunda kavram yanılgılarının giderilmesinde kavramsal değişim metinlerinin etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 99- 111.
• Smerdan, B. A. & Burkam, D. T. (1999). Access to constructivist and didactic teaching: Who gets it? Where is it practiced?. Teachers College Record, 101(1), 5–34.
• Smith, M. U. & Siegel, H. (2004). Knowing, believing, and understanding: What goals for science education? Science & Education, 13(6), 553-582.
• Uzoğlu, M. & Gürbüz, F. (2013). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının ısı ve sıcaklık konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesinde öğrenme amaçlı mektup yazma aktivitesinin kullanılması. International Journal of Social Science, 6(4), 501-517.
• Woolfolk, A. E. (1998). Educational psychology. Boston: Allyn and Bacon.
• Yağbasan, R. & Gülçiçek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 102-120