Lise Öğrencilerinde Kendilik İmgesinin Okul Başarısına Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 43 Sayı: 43, 157 - 168, 15.01.2016

Mehtap Yıldırım

Öz

Bu çalışmanın amacı, lise öğrencilerinin ergenlik dönemi süresince geliştirdikleri kendilik
imgesinin okul başarısına bir etkisinin olup olmadığını tespit etmektir. Araştırma, nicel araştırma
modellerinden betimsel çalışma modeliyle gerçekleştirilmiştir. Bu kesitsel çalışmaya, Zonguldak
ili Devrek ilçesindeki iki farklı lisede öğrenim gören 123 öğrenci dâhil edilmiştir. Katılımcılara
araştırmacı tarafından hazırlanan sosyodemografik veri anketi ve Offer Kendilik İmgesi Anketi
uygulanmıştır. Not ortalamalarının cinsiyetlere göre karşılaştırılması t-testi; sınıf düzeyine göre
karşılaştırılması ise Tek Yönlü Varyans analizi ile yapılmıştır. Sürekli değişkenlerin not ortalaması
ile ilişkisi Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon analiziyle, not ortalaması ile anlamlı olarak
ilişkili bulunan değişkenler ise Çoklu Doğrusal Regresyon analizi ile incelenmiştir. Çalışmanın
bulgularına göre cinsiyetler açısından yapılan karşılaştırmada kız öğrencilerin meslek ve eğitim
hedefleri ile okul başarılarının erkeklere oranla daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Kendilik
imgesi faktörlerinden “Meslek ve eğitim hedefleri (ME)” ve “Bireysel değerler (BD)” ile okul
başarısı arasında anlamlı ve doğrusal bir ilişki olduğu görülmüştür. Meslek ve eğitim hedeflerinin
ise diğer değişkenlerden bağımsız olarak okul başarısını önemli ölçüde etkilediği saptanmıştır. Lise
öğrencilerinde okul başarısını etkilediği ortaya konan kendilik imgesinin meslek eğitim hedefleri
boyutu, okul başarısını artırmada üzerinde çalışma yapılabilecek bir konudur.

Anahtar Kelimeler

Kendilik imgesi, lise öğrencileri, ders başarısı

Kaynakça

• Adams, J. F. (1995). Ergenliği anlama. (B. Onur, Çev.). Ankara: İmge Yayıncılık. Altun, F. ve Yazıcı, H. (2013). Ergenlerin benlik algılarının yordayıcıları olarak: akademik öz-yeterlik inancı ve akademik başarı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 145-156. Bacchini, D. & Magliulo, F. (2003). Self-ımage and perceived self-efficacy during adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 32(5), 337–349. Bogenç, A. (1998). Grupla psikolojik danışmanın suçlu gençlerin kendine saygı düzenlerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York, NY: Freeman. Burns, R. B. (1979). Attitudes to self and attitudes to others. British Journal of Social and Clinical Psychology, 15, 319-321. Caner, A., Guven, C., Okten, C. & Sakalli, S.O. (2015). Gender roles and the education gender gap in Turkey. Social Indicators Research, 1-24. Cheung, T.S. (1986). Sex differences in the effect of academic achievement of self- esteem. A Hong Kong Case. Social Behavior and Personality, 2(14), 161–165. Çetin, F. Ç. & diğerleri. (2010). Attachment styles and self-image in Turkish adolescents. Journal of Research on Adolescence, 20(4), 840-848. Çetin, F. Ç. ve Ulay, H. T. (2011). Effects of Self-image on ıdendity status among Turkish adolescents. Adolescent Psychiatry, 1, 88-93. Damon, W., & Hart, D. (1988). Self-understanding in childhood and adolescence. New York: Cambridge University Press. Demiriz, S. & Öğretir, A. D. (2007). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105-122. Gaspard, M. R. & Bernett, M. F. (1991). The relationship between self esteem and academic achievement of rural grade students. Journal of Rural and Small Schools, 2-9. Gender, J. M. & Harry, W. G. (1993). Çocuk ve ergen gelişimi. (B. Onur Çev.). Ankara: İmge Yayıncılık. Hall, D. T. & Hall, F. S. (1976). The relationship between goals, performance, success, self-image, and involvement under different organization climates. Journal of Vocational Behavior, 9(3), 267–278. Hart, J. G. (1985). Lawseq: Its relation to other measures of self-esteem and academic ability. Research Notes, Br. J. Educ. Pschol, 55, 167–169. Hauser, S. T. & Shapiro, R. L. (1973). Differentiation of adolescent selfimages. Archives of General Psychiatr, 29, 63-68. Hauser, S. T. (1976). The content and structure of adolescent self-images. Longitudinal studies. Archives of General Psychiatry, 33, 27-23. Kaplan, A. & Maehrb, M. L. (1999). Achievement goals and student well-being. Contemporary Educational Psychology, 24(4), 330–358. Kaptan, S. (1995). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri, 10. Baskı, Ankara: Rehber Yayınevi. Kuzgun, Y. (1985). Adwards Kişisel Tercih Envanterinin Türkiye’de geçerlilik ve güvenirliği. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 17, 69-85. Newman, L. S. & Richard, W. F. (1997). When stakes are higher: Self-esteem instability and self-handicapping. Journal of Social Behavior & Personality, 12(1), 217-232. Loeb, R. C. & Jay, G. (1987). Self-concept in gifted children: Differential impact in boys and girls, Gifted Child Quarterly, 31, 9-14. Offer, D., Ostrov E., & Howard K. I. (1981). The adolescent: A psychological self-portrait. New York: Basic Books. Offer, D., Ostrov, E. & Howard, K. I. (1982). The Offer Self-Image Questionnarier for adolescents: A Manuel. (3rd. Ed.), Chicago: Michael Reese Hospital. Offer, D., Ostrov, E., & Howard, K. I. (1984). The self-image of normal adolescents. New Directions in Mental Health Service, 22, 5-17. Offer, D., Ostrov, E., Howard, K. I., & Dolan, S. (1992). Manual for offer self-image questionnaire, revised. Los Angeles, CA: Western Psychological Services. Öner, U. (1982). Benlik kavramı ile mesleki benlik kavramı arasındaki farkın akademik başarı ile ilişkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Özoğlu, S. Ç. (1976). Psikolojik danışmada benlik kavram. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8, 1-4. Paglieri, F. (2012). Consciousness in interaction: The role of the natural and social context in shaping consciousness. USA: John Benjamins Publishing Company. Roberts, L. R. & Petersen, A. C. (1992). The Relationship between academic achievement and social selfımage during early adolescence. The Journal of Early Adolescence, 12(2), 197-219. Roberts, L. R. ve diğerleri. (1990). Gender differences in the relationship between achievement and selfımage during early adolescence. The Journal of Early Adolescence, 10(2), 159-175. Rosenber, M., Schooler, C. & Schoenbach, C. (1989). Self-esteem and adolescent problems: modeling reciprocal effects. American Sociological Review, 54(6), 1004-1018. Sarigiani, P. A. ve diğerleri. (1990). Self-Image and educational plans of adolescents from two contrasting communities. The Journal of Early Adolescence, 10(1), 37-55. Şekercioğlu, G. & Güzeller, C. O. (2012). Ergenler için benlik algısı profilinin faktör yapısının yeniden değerlendirilmesi. Bilig, 60, 215-236. Zeidner, M. & Schleyer, E. J. (1998). The Big-Fish–Little-Pond Effect for Academic Self-Concept, Test Anxiety, and School Grades in Gifted Children. Contemporary Educational Psychology, 24, 305– 329. Ziglar, Z. (2005). Success and the self-image. New York: Nightingale Conant Production.