KAĞIZMAN İLÇESİNDE KAYISI ÜRETİMİ VE YÖRE EKONOMİSİNE KATKILARI

Yıl 2017, Sayı: 36, 191 - 205, 10.07.2017

Evren Atış , Şaban Çelikoğlu

Öz

Dünya kayısı üretiminin yaklaşık beşte
biri Türkiye tarafından karşılanmaktadır. Kayısı meyveciliği ülkemizde geniş
bir yayılış alanına sahiptir. Hemen her bölgemizde tarımı yapılmakla birlikte,
üretimin yaklaşık % 85’ini Malatya, Mersin ve Kahramanmaraş illeri
gerçekleştirmektedir. Kayısı adı ile özdeşleşen Malatya ise ülke üretiminin
yarısından fazlasını sağlamaktadır.

Ülkemizin önemli kayısı yetiştiriciliği
alanlarından birini de Kars-Iğdır yöresi oluşturmaktadır. Doğu Anadolu
Bölgesi’nin sert karasal iklim sahası içerisinde meyvecilik için elverişli bir
mikro klima özelliğine sahip olan bu yöre, ülke üretiminin yaklaşık % 7 gibi
bir oranını karşılasa da bazı özellikleri bakımından öne çıkmaktadır. Ağaç
başına yüksek verimi, kaliteli sofralık yaş türü, özellikle de aromatik
özelliği nedeniyle yurt dışından talep gördüğü için ihracata yönelik olması
önemli üstünlükleridir. Kars ilindeki üretimin tamamı Aras Vadisi ve kolları
üzerinde yapılır. Kars ilindeki kayısı üretiminin tamamına yakınını Kağızman
ilçesi sağlar. İlçede; abrigoz, şekerpare, Malatya ve ham kayısı türleri
yetiştirilir. Abrigoz ve şekerpare cinsleri, ekonomik değere sahip olanlardır.
Yayılış alanı en fazla olan ve daha çok taban arazilerde yetiştirilen abrigoz,
tamamına yakını sofralık olarak yurt dışına pazarlanan ve yüksek gelir getiren
bir türdür. Yörede üretilen kayısının bir kısmı ise çeşitli illerdeki meyve
suyu fabrikalarına gönderilir.

Kağızman yöresinde kayısı üretimi önemli
bir gelir kaynağı olmakla birlikte, üretimden pazarlamaya çeşitli aksaklıklar
da söz konusudur. Bu çalışmada Kağızman ilçesinde kayısı üretim durumu ve yöre
ekonomisine katkıları ele alınmış, üretim ve pazarlama ile ilgili sorunlar
tespit edilerek bu sorunlara yönelik çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kağızman, meyvecilik, kayısı üretimi, abrigoz

Apricot Producing in Kağızman District and Its Contribution to the Economy of Territory

Öz

Approximately one fifth of the World’s apricot
producing is being supplied with Turkey. Apricot orcharding has wide range
field in our country. Besides, its agriculture being done almost in our every
culture, %85 of the production is carried out by Malatya, Mersin, and
Kahramanmaras.  Malatya, which is
identified to apricot, on the other hand, provides more than the half of the
country’s production.

Kars- Igdir territory brings into existence one of the
important apricot cultivation areas of our country. This territory, which has
got a convenient feature of microclimate for orcharding in rough continental
climate in Eastern Anatolia Region, comes to the fore in terms of some features
even if it supplies like approximately %7 rate of the production of the
country. Its essential superiority is devoted to exportation for being demanded
from abroad is because of its high productiveness per tree, kind of age for
qualified edible, especially of its aromatic feature. In Kars province, the
absolute amount of this production is made on Aras Valley and on its affluent.
Kagizman district provides almost all the production of apricot in Kars
province. In the province; apricots, şekerpare (small cakes with syrup),
Malatya and unrefined kinds of apricot are cultivated. Types of apricos and
şekerpare are the ones that have economic value. Apricos, which has the widest
range field and cultivated at the bottom land the most, is the kind
commercialized abroad as edible almost all and is produced high income. Some
part of the apricot that is produced at the territory is sent to the juice
factories in various provinces.

Besides apricot producing in Kagizman is an important source of income, there are various flaws in question from producing to marketing as well. In this study, production situation of apricot and its contribution to the economy of territory is handled, by identifying the problems which are related to production and marketing, solution offers that are aimed at these problems are developed.

Anahtar Kelimeler

Kağızman, fruit growing, apricot production, abrigoz

Kaynakça

• Asma, B. M. (2014). Dünyada ve Türkiye’de kayısı yetiştiriciliği. Malatya: Kayısı Çalıştayı, 18 – 19 Kasım, 2014.
• Bulut, İ. (2011). Genel Tarım Bilgileri ve Tarımın Coğrafi Esasları (Ziraat Coğrafyası). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Doğanay, H. & Coşkun, O. (2012). Tarım Coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Doğanay, H. (2007). Ekonomik Coğrafya 3 Ziraat Coğrafyası. Erzurum: Aktif Yayınevi.
• Ergene, A. (1997). Toprak Biliminin Esasları. Konya: Öz Eğitim Yay. Dağ. Ltd. Şti.
• Koçal, H. (2011). Kayısı Yetiştiriciliği. Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yayın No: 7.
• Koday, S., Karakuzulu, Z. & Sevindi, C. (2004). Kağızman (Kars) Kayatuzu Tuzlası. Doğu Coğrafya Dergisi, 12, 167- 188.
• Koday, S., Koday, Z. & Karakuzulu, Z. (2004). Kale İçinde bir köy yerleşmesi “Tunçkaya”. Doğu Coğrafya Dergisi, 12, 221-236.
• Koday, Z. (2004). Kağızman ilçesinde meyvecilik. Doğu Coğrafya Dergisi, 12, 189-206.
• MEB, (2011). Kayısı Yetiştiriciliği. Bahçecilik, Ankara.
• Sevindİ, C., Kopar, İ. & Kaya, G. (2004). Akdam (Kağızman-Kars) heyelanı. Doğu Coğrafya Dergisi, 11, 167-188.
• Sobutay, T. (2003). Kayısı Sektör Araştırması. İstanbul Ticaret Odası Dış Ticaret Şubesi Araştırma Servisi, İstanbul.
• URL 1, (2017). 08.04.2017 tarihinde http://www.kayisi.com/kayisi-tarihce.html, adresinden edinilmiştir.
• URL 2, (2017). 08.04.2017 tarihinde file:///C:/Users/beu/Downloads/Sert_Cekirdekli_Meyve_Turleri_Ders_Notu.pdf, adresinden edinilmiştir.
• URL 3, (2017). 08.04.2017 tarihinde http://www.kayisi.com/kayisi-tarihce.html, adresinden edinilmiştir.
• URL 4, (2017). 20.05.2017 tarihinde http://www.fotokritik.com/1657923/kagizman-deresi-cicek-acmis, adresinden edinilmiştir.
• Uzun, S. (1995). Kağızman’da (Kars) doğal çevre sorunları. Doğu Coğrafya Dergisi, 1, 434-447.
• Uzun, S.( 1991). Kağızman ve Çevresinin fiziki coğrafyası.(Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum).