COĞRAFYA ÖĞRETİMİNDE GEZİ GÖZLEM YÖNTEMİ: ÖRNEK BİR ROTA ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Sayı: 37, 16 - 29, 30.01.2018

TAHSİN Yıldırım KENAN Arıbaş

https://doi.org/10.14781/mcd.386092

Öz

Coğrafya
öğretim programında yer alan coğrafi gözlem ve arazide çalışma becerisinin
öğrencilere kazandırılmasında ve coğrafi bilginin aktarılmasında gezi-gözlem
yöntemi etkili bir şekilde uygulanmalıdır. Ancak bu uygulamanın amacından
uzaklaşmaması için planlı ve programlı olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Bu çalışma coğrafya öğretimi kapsamında planlanan gezi-gözlem yöntemi
uygulamaları için fiziki, beşeri ve ekonomik coğrafya konularını kapsayan bir
gezi-gözlem rotası oluşturmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Aksaray il
merkezinden başlayan gezi-gözlem rotası, sırasıyla Akhisar köyü, Karacaören
köyü, Helvadere kasabası, Belisırma köyü, Ihlara kasabası, Güzelyurt ilçesi,
Sivrihisar köyü, Yaprakhisar köyü, Selime kasabası ve Kızılkaya köyü
etaplarından oluşmaktadır. 10 farklı etaptan oluşan bu rotanın gezi-gözlem
yöntemi uygulamaları kapsamında tamamı kullanılabileceği gibi konu ve anahtar
kavramlar çerçevesinde zengin bir coğrafi donanıma sahip her etap kendi
içerisinde ya da birkaç etap birleştirilerek de kullanılabilir. Ortaöğretim
coğrafya öğretim programında yer alan öğrenme alanlarıyla ve kazanımlarla da ilişkilendirilmiş
olan bu rotanın, coğrafya öğretim programının ilgili kazanımlarıyla yüksek
düzeyde ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma ile ortaya konulan
gezi-gözlem rotasının, üniversitelerin coğrafya, sosyal bilgiler ve sınıf
öğretmenliği anabilim dallarında öğrenim gören öğrenciler ve ortaöğretim
öğrencileri ile gerçekleştirilecek olan planlı gezi-gözlem faaliyetlerine katkı
sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya Eğitimi, Öğretim Yöntemleri, Gezi-Gözlem Yöntemi, Arazi Çalışması

Excursion Observation Method in Teaching Geography: A Sample Route Study

Öz

The method of excursion-observation should be effectively used in
teaching students the skills of geographical observation and studying in the
field which are a part of geography teaching program and in transferring
geographical knowledge. However, this practice should be executed accordingly
to plan and program in order not to deviate from the purpose. This study is
realized to create an excursion observation route for excursion observation
practices planned within geography teaching including physical, humane and
economical geography. The excursion observation route starting in Aksaray city
center consists of Akhisar Village, Karacaören Village, Helvadere Village,
Belisırma Village, Ihlara town, Güzelyurt County, Sivrihisar Village,
Yaprakhisar Village, Selime town and Kızılkaya Village, respectively. This
route including 10 different stages can be used within excursion observation
method practices and also each stage with rich geographical equipment in the
frame of key concepts can be used alone or by uniting a few stages. This route
associated with learning domains and achievements in secondary education
geography teaching program is detected to be highly associated with related
achievements of geography teaching program. The excursion observation route
stated with this study is thought to contribute to students studying in the
departments of geography, social studies and classroom teacher and to their
secondary students in their planned excursion observation activities.

Anahtar Kelimeler

Geography Education, Teaching Methods, Excursion-Observation Method, Field Study

Kaynakça

• Akınoğlu, O. (2005). Coğrafya eğitiminin etkililiği ve sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 12, 77-96.
• Arıbaş, K. (2015). Güzelyurt İlçesi’nin (Aksaray) Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası. Konya: Çizgi Kitapevi.
• Aytaç, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitimlerinde gezi-gözlem metodunun yeri ve önemi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(21), 55-69.
• Ballı, A. (2009). 9. sınıf fiziki coğrafya konuları öğretiminde gezi gözlem yönteminin önemi (bağcılar ilçesi örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Baydil, E. (2001). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bozdağan, A. E., Okur, A. & Kasap, G. (2015). Planlı bir alan gezisi için örnek uygulama: bir fabrikası gezisi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 79-90.
• Büyükkaragöz, S. & Çivi, C. (1999). Genel Öğretim Metotları. (10. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Çalışkan, O. (2008). Flüvyal jeomorfoloji konularında gezi-gözlem metodu ve değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anakara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Demirel, Ö. (2009). Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretme Sanatı. (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Doğanay, H. (1993). Coğrafya’ da Metodoloji. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
• Doğanay, H. (2002). Coğrafya Öğretim Yöntemleri. (5. Baskı). İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Dunphy, A. & Spellman, G. (2009). Geography fieldwork, fieldwork value and learning styles. International Research in Geographical and Environmental Education, 18(1), 19-28.
• Fuller, I., Edmondson, S., France, D., Higgitt, D., & Ratinen, I. (2006). International perspectives on the effectiveness of geography fieldwork for learning. Journal of Geography in Higher Education, 30(1), 89-101.
• Garipağaoğlu, N. (2001). Gezi-gözlem metodunun coğrafya eğitimi ve öğretimindeki yeri. Marmara Coğrafya Dergisi, 3(2), 13-30.
• Gök, Y. & Girgin, M. (2001). Ortaöğretim coğrafya programında deney ve gezi-gözlemin önemi. Doğu Coğrafya Dergisi, 7(6), 61-73.
• Hupy, J. P. (2011). Teaching geographic concepts through fieldwork and competition. Journal of Geography, 110(3), 131-135.
• Kent, M., Gilbertson, D. D. & Hunt, C. O. (1997). Fieldwork in geography teaching: A critical review of the literature and approaches. Journal of Geography in Higher Education, 21(3), 313- 332.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). İlköğretim okullarında bir kırsal yerleşmeye düzenlenecek gözlem gezisinde gerçekleştirilecek etkinlikler ile bir gezi planı önerisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(9), 1-21.
• Krakowka, A. R. (2012). Field trips as valuable learning experiences in geography courses. Journal of Geography, 111(6), 236-244.
• Leydon, J. & Turner, S. (2013). The challenges and rewards of introducing field trips into a large introductory geography class. Journal of Geography, 112(6), 248-261.
• MEB (2017). Ortaöğretim Coğrafya Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Özay, E. (2003). Ortaöğretim coğrafya eğitimi ve öğretiminde gezi- gözlem metodunun öğrenci başarısı üzerine etkisi ve diğer öğretim metodlarıyla karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Özgen, N. (2011). Fiziki coğrafya dersi öğretim metoduna farklı bir yaklaşım: gezi- gözlem destekli öğretim. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 373-388.
• Pawson, E. & Teather, E. K. (2002). 'Geographical Expeditions': Assessing the benefits of a student-driven fieldwork method. Journal of Geography in Higher Education, 26(3), 275-289.
• Şahin, C. (1998). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Şahin, V. & Özey, R. (2012). İngiltere’de lisans düzeyinde coğrafi arazi çalışmaları. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 1-17.
• Taşoğlu, M. (2010). Coğrafya öğretiminde okul dışı etkinliklerin öğrencinin akademik başarısına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (10. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, C. & Bilgi, M. G. (2011). Aday öğretmenlerin coğrafya arazi çalışmalarına bakışı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 961-983.
• Yılmaz, C. (1997). Coğrafya eğitiminde arazi tatbikatlarının önemi ve bir uygulama örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 287-307.