AZERBAYCAN ÖĞRETİM PROGRAMLARININ VATANDAŞLIK EĞİTİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Sayı: 37, 70 - 78, 30.01.2018

ZAFER İbrahimoğlu , SELDA Şan

https://doi.org/10.14781/mcd.386120

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, Azerbaycan Cumhuriyeti’nde 2006
yılında onaylanarak uygulamaya konan yeni ilkokul, temel eğitim ve ortaöğretim
programlarının vatandaşlık eğitimi açısından incelenmesidir. Araştırma, nitel
araştırma yöntemine göre tasarlanmış ve yürütülmüş olup veri toplama aracı
olarak doküman analizi, toplanan verilerin analizinde ise betimsel analiz
tekniği kullanılmıştır. Araştırma kapsamında, ilgili öğretim programlarının
genel amaçları ve branş bazında derslerin hedefleri incelenmiş ve bu amaçlardan
hareketle Azerbaycan Cumhuriyeti’nde öğretim programları çerçevesinde nasıl bir
vatandaş eğitiminin yürütülmekte olduğu betimlenmeye çalışılmıştır. Bu
çerçevede araştırmada, öğretim programlarında betimlenen ideal yurttaşın hangi
niteliklere sahip olması gerektiği sorusuna yanıt aranmıştır. Araştırmada elde
edilen bulgulardan hareketle; Azerbaycan ilk ve ortaöğretim programlarında
vatandaşlık eğitiminin temel olarak, Ana Dil Eğitimi, Hayat Becerileri,
Azerbaycan Tarihi ve Askeri Bilgiler dersleri üzerinden şekillendirilmiş olduğu
ifade edilebilir. Öğretim programlarında betimlenen ideal yurttaş tiplemesini,
21. yüzyıl bilgi-iletişim teknolojileri çağının gerektirdiği teknolojik
donanıma en azından temel seviyede sahip, düşünme becerileri başta olmak üzere
bireysel ve toplumsal gelişim için gerekli becerilerle donanmış en az bir
yabancı dili günlük yaşamında kullanabilen ve milli kültür unsurlarını
içselleştirerek yaşamına aktaran bir birey olarak tasvir etmek mümkündür.
Vatandaşlık eğitimi bağlamında, incelenen öğretim programlarının milli-evrensel
ikilemi/ilişkisi açısından dengeli olduğu; bir yandan yurttaşlarının milli
kültür unsurları ile donanması hedefi belirlenmişken diğer yandan da evrensel
bilgi, beceri ve değerlerin öğrencilere kazandırılmaya çalışıldığı ifade
edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık Eğitimi, Azerbaycan, Öğretim Programı, Ulus İnşası

Examination of Curriculum of Azerbaijan in Terms of Citizenship Training

Öz

The primary
aim of this study is to examine the elementary, primary and high school
citizenship education curricula that was approved and started to be implemented
in 2006. The study was designed and conducted in accordance with the
qualitative research method, and the data that were gathered through document
analysis were analysed by means of descriptive analysis technique. The overall
objectives and courses in the curricula concerned were examined, and it was
aimed to demonstrate how citizenship education is delivered in the Republic of
Azerbaijan. In this regard, the analysis focused on the question of what
characteristics an ideal citizen should have as prescribed in the curricula.
Based on the findings revealed in the study, it can be asserted that
citizenship education in Azerbaijani elementary, primary and high schools is
shaped mainly on first language education, life skills, Azerbaijani history,
and military information. It is possible to describe the ideal citizen as
referred to in the country’s educational curricula as an individual who has at
least the basic technological skills required by the age of technology in the
21^st century, is equipped with skills necessary for individual and
social development, particularly thinking skills, can speak at least one
foreign language in daily life, and internalises national cultural elements as
well as transfers them into his/her life. In the context of citizenship
education, the educational curricula under examination were balanced in terms
of the national/universal dichotomy/relationship, and have the objective of
equipping citizens with national cultural elements while also aiming to teach
them universal knowledge, skills and values.

Anahtar Kelimeler

Citizenship Education, Azerbaijan, Educational Curricula, Nation Building

Kaynakça

• Balayev, A. (2014). 20.yüzyılın başlarında Azerbaycan Türklerinde ulusal kimlik ve ideolojinin oluşumu. S. Alkan Özcan & V. İmanbeyli (Ed.) Azerbaycan’da din ve kimlik içinde (s. 73-97). İstanbul: Küre Yayınları.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3(1), 1-15.
• Bluma, D. & Peck, B. (2003). The Baltic states, Latvia and citizenship education. In M. Williams and G. Humphrys (Eds.). Citizenship education and lifelong learning (pp.197-209). New York: Nova Science Publishers.
• Bowen, G. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40.
• Chapmana D. W., Weidman, J., Cohenc, M. & Mercer, M. (2005). The search for quality: A five country study of national strategies to improve educational quality in Central Asia. International Journal of Educational Development, 25, 514–530.
• Çağla, C. (2002). Azerbaycan’da milliyetçilik ve politika. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Çayır, K. & Gürkaynak, İ. (2007). The state of citizenship education in Turkey: past and present. Journal of Social Science Education, 6(2), 50-58.
• Durmuşoğlu, M. C. (2012). Azerbaycan'daki okul öncesi eğitim devlet standardı ve programının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı 1, 145-156.
• Gahramanova, A. (2009). Internal and external factors in the democratization of Azerbaijan. Democratization, 16(4), 777-803.
• Heyat, F. (2006). Globalization and changing gender norms in Azerbaijan. International Feminist Journal of Politics, 8(3), 394-412.
• Ismayilov, M. (2014). Power, knowledge, and pipelines: Understanding the politics of Azerbaijan’s foreign policy. Caucasus Survey, 2(1), 79-129.
• Kaya, A. (2012). SSCB Sonrası coğrafyada ulus inşası süreci: Kazakistan örneği. Alternatif Politika. 4(3), 354-378.
• Kurubaş, E. (2006). SSCB Sonrası Türk Cumhuriyetlerinde yeni uluslaşma süreçleri üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Hukuk ve Politika. 2(5), 112-133.
• Lepisto, E. & Kazimzade, E. (2008). Coercion or compulsion? Rationales behind informal payments for education in Azerbaijan. European Education, 40(4), 70-92.
• Magno, C. (2009). Reimagining the school leadership paradigm in a postsocialist context. European Education, 41(3), 23-41.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative Research: a Guide to Design and İmplementation. San Francisco: Jossey-Bass.
• Mhlauli, M. B. (2012). The role of education in citizenship development in Africa. British Journal of Arts and Social Sciences. 4(1), 104-115.
• Mikayilova U. & Kazimzade, E. (2016). Teachers as reflective learners: Teacher perception of professional development in the context of Azerbaijan’s Curriculum Reform. Educational Studies. 2, 125-145.
• Nasibov, E. (2009). Siyasat. Bakü: EİM.
• Nezerli, E. (2010). Cumhuriyet döneminde Azerbaycan’da milli eğitim uzmanlarının hazırlanması (1918-1920). Q. Şükürov & V. Qafarov (Ed.). Büyük devletler kıskacında bağımsız Azerbaycan içinde (s.350-355). İstanbul: IQ Yayıncılık.
• Ota, N. (2003). Citizenship education in Japan. M. Williams & G. Humphrys (Ed.) Citizenship education and lifelong learning (pp.119- 131). Nova Science Publishers: New York.
• Robbins, G. (2005). Azerbaijan. Philadelphia: Mason Crest Publishers.
• Sadıgov, İ. (2010). Azerbaycan’da ilköğretimde hayat bilgisi ve tabiatşünaslıg derslerinde coğrafya konularının önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 82-92.
• Salur, Ş. (2014). Azerbaycan ulusal kimliğinin inşa aracı olarak ders kitapları. S. Alkan Özcan & V. İmanbeyli (Ed.) Azerbaycan’da din ve kimlik içinde (s.219-255). İstanbul: Küre Yayınları.
• Turan, R. (2015). Azerbaycan SSC ve Azerbaycan Cumhuriyeti dönemlerinde okutulan Tarih ders kitaplarında Azerbaycan halkının etnik kökenine ve diline yaklaşım. I. Uluslararası Türklerde tarih bilinci ve tarih yazıcılığı Sempozyumu bildiriler kitabı (Ed. N. Hatunoğlu ve C. Kuş Büyüktaş). Bülent Ecevit Üniversitesi Karadeniz Stratejik Araştırmalar ve Uygulama Merkezi (KARSAM), Zonguldak.
• Umudjere, S. O ., Okogu, J. O. & Osah, M. (2016). Citizenship education in Nigerian schools: Social studies approach. International Journal of Social Science and Humanities Research. 4(2), 7-11.
• Valiyev, A. (2006). Parliamentary elections in Azerbaijan: A failed revolution. Problems of post-communism, 53(3), 17-35.
• Vujacic, V. (2014). The development of nationalism and citizenship. Sasaki, M., Goldstone, J., Zimmermann, E. & Sanderson, S. K. (Eds.), Concise Encyclopedia of Comparative Sociology (pp.321.-331). Boston: Brill.
• Wen Su, S. (2012). The various concepts of curriculum and the factors involved in curricula-making. Journal of Language Teaching and Research, 3(1), 153-158.
• Yeşilot, O. (2010). Ateş çemberinde Azerbaycan. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Yılmaz, R. (2010). Azerbaycan Dış Siyasetinde Bağımsızlık Sonrası Yıllar ve Karabağ Problemi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 69-93.
• Zia, R. (2003). Citizenship education in Pakistan: An overview. In M. Williams and G. Humphrys (Ed.) Citizenship education and lifelong learning (s.153-167). New York: Nova Science Publishers.