TÜRKİYE’DE GELİŞEN ENERJİ SEKTÖRÜ HES’LER VE KÂR KAYBI SİGORTALARI

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 17, 89 - 114, 01.07.2017

Serpil Ergün Bülbül Yasemin Çokluk

https://doi.org/10.14784/marufacd.346188

Öz

Artan enerji ihtiyacının yerli kaynaklardan karşılanması amacıyla hazırlanan Elektrik Piyasası Kanunu’nun
yürürlüğe girmesiyle, özel sektör tarafından hidrolik projelerin yapımının hızla arttığı görülmektedir.
Yenilenebilir enerji kaynaklarından olan hidrolik santraller, su kaynaklarına ve kalitesine vereceği zarar,
ekosistemin bozulacak olması, bitkiler ve diğer canlı türlerinin yaşam koşulları konusunda neler yapılacağının
dikkate alınmaması konularında eleştirilmesinin yanı sıra ekonomik, çevresel ve sosyal birçok avantaja
da sahip bulunmaktadır. Ayrıca günümüzde enerjinin en ucuz elde edilebildiği bir metot olması avantajının
da bulunması, bu konudaki olumlu ve olumsuz eleştirilerin çok yönlü değerlendirilmesini gündeme
getirmektedir.
Bununla birlikte hidroelektrik santrallerin gerek inşaat ve montajı gerekse işletmesi esnasında oluşabilecek
hasarlar, daha önce öngörülemeyen ve gelir kaybına neden olabilecek durumlar için farklı sigorta poliçelerinin
yapılması zaruri bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır. İşletmenin poliçe ile teminat altına alınmış
olan risklerinden birinin gerçekleşmesi sonucu oluşan hasar nedeniyle sigortalı tarafından yürütülen
işlerin durması, kesintiye uğraması veya aksaması neticesinde meydana gelen kayıp veya zarar tutarı, kâr
kaybı sigortası ile teminat altına alınmaktadır.
Bu çalışmada öncelikle Türkiye’de enerji sektörü; Türkiye’nin enerji durumunun değerlendirilmesi, kurulu
gücü ve üretimi, kaynakları, enerji arzı ve Türkiye’de enerjinin büyüme ve kalkınmaya olan etkileri ele
alınmış, daha sonra hidroelektrik santraller ekonomik, çevresel, toplumsal ve stratejik etmenlerine değinilerek
sınıflandırılmış ve çalışma sistemleri incelenmiştir. Son olarak da; HES’lerin sigortalanmasına ve bu
bağlamda kâr kaybı sigortasına, inşaat ve işletme dönemleri içerisindeki risklere ve verilebilecek teminat
türlerine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hidroelektrik Santraller, Risk, Hasar, Kâr Kaybı Sigortası

Kaynakça

• ADABROKER. Adabroker Sigorta ve Reasürans Brokerliği Ltd. Şti., “Hidroelektrik Santralleri”, http://www. adabroker.com.tr/urunler.php?akid=118&id=86-, (18.02.2017).
• AKKAYA, Uğur, Arzuhan Burcu GÜLTEKİN, Çiğdem Belgin DİKMEN ve Gökhan DURMUŞ. “Baraj ve Hidroelektrik Santrallerin (HES) Çevresel Etkilerinin Analizi: Ilısu Barajı Örneği”, 5. Uluslar arası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS’09), Karabük, 13-15 Mayıs 2009, http://iats09.karabuk.edu.tr/ press/bildiriler_pdf/IATS09_08-99_1306.pdf, (15.02.2017), ss.1-7.
• AKPINAR, Erdal. “Nehir Tipi Santrallerin Türkiye’nin Hidroelektrik Üretimindeki Yeri”, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 2005, ss.1-25.
• ASLAN, Nurdan ve Tahsin YAMAK. “Türkiye’nin Enerji Sorununun Alternatif Enerji Kaynakları Açısından Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt. XXI, Sayı.1, 2006, ss.53-76.
• BAŞOL, Koray. Doğal Kaynaklar Ekonomisi,4. Baskı, İzmir: Anadolu Matbaası, 1994.
• BULUT, Miraç. “Hidroelektrik Enerji ve Hidroelektrik Santrallerde Türbin Tipi Seçiminin Verime Etkisinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gümüşhane, 2013.
• DSİ. “HES’lerden İlk 4,5 Ayda Olağanüstü Performans”, Su Dünyası Dergisi, S.154, Devlet Su İşleri Vakfı, Mayıs 2016.
• DSİ-a. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, “Barajlar ve Hidroelektrik Santraller Yapısal Tasarım Rehberi”, 2012 1. Barajlar Kongresi, Rehber No: 006, Ankara, Ekim 2012.
• EKOL. Ekol Sigorta Ekspertiz Hiz. Ltd. Şti. “Hidroelektrik Enerji Santralleri”, Risk ve Mühendislik Grubu Bülteni, (3), Mart 2016., ss.1-25.
• EÜAŞ. “2015 Elektrik Üretim Sektör Raporu”, Mayıs 2016.
• GKBHAKSAE (Genelkurmay Başkanlığı Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü). “Türkiye’nin Enerji Stratejileri NeOlmalıdır?”,Genelkurmay Başkanlığı Stratejik Araştırmalar Sempozyumu, İstanbul: Harp Akademileri Basımevi, Ocak 2006.
• GÜNER, Sıtkı ve Ayhan ALBOSTAN. “Türkiye’nin Enerji Politikası”,2007, www.emo.org.tr/ekler/ ac04853f8058f61_ ek.doc, (14.11.2016), ss.47-49.
• MUNCHENER RUCK, “MachineryLoss of ProfitsInsurance”, Germany, 1997, ss.1-20.
• ÖZKALDI, Akif. “Hidroelektrik Enerji Üretiminde Özel Sektör”,Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 2011.
• ÖZKÖK, Veysel. “Hidroelektrik potansiyel Belirleme Metodları ve Uygulamaları”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2006.
• SAĞIR, Hayriye. “Su-Enerji-Çevre İlişkileri Bağlamında Hidroelektrik Santrallerinin (HES) Ekolojik ve Ekonomik Etkileri: Doğu Karadeniz Bölgesi Hidroelektrik Santralleri Araştırması”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2012.
• SEVAİOĞLU, Osman. “Elektrik Enerji Üretim Tesislerinin İşletmesinde Risk ve Hasar”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü, Ankara, ss.1-47.
• TEZEKİCİ, Selman. “Türkiye’de Enerji Sektörü ve Elektrik Enerjisi Talep Projeksiyonu (Kaynaklar-Politikalar)”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2005.
• TSEV, Türk Sigorta Enstitüsü Vakfı, “Kar Kaybı Sigortası”, Kurum İçi Çalışma, 2015, ss.1-20.
• ULAŞ, Dilber. “Macahel’de Hidroelektrik Santrallerin Ve Ekoturizmin Çevreye Ve Yöre Halkına Etkileri”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 2010, ss.151-158.
• USİAD (Ulusal Sanayici ve İşadamları Derneği). “Hidroelektrik Enerji İçin Acil Durum Tespiti ve Öneriler”, İstanbul, 2010.
• YÜKSEL, Sümer. “Hidroelektrik Santrallerde Elektromekanik Teçhizat, Yardımcı Elektrik Sistemleri ve Hidromekanik Teçhizat”, Enerji Merkezi, Ankara, 08 Aralık 2011, http://docplayer.biz.tr/6655007-Hidroelektrik- santrallerde-elektromekanik-techizat-yardimci-elektrik-sistemleri-ve-hidromekanik-techizat. html, (15.03.2017), ss.1-151.
• TEİAŞ. http://www.teias.gov.tr/T%C3%BCrkiyeElektrik%C4%B0statistikleri/ istatistik2015/istatistik 2015. html. (10.11.2016).
• TEİAŞ. “İşletme Faaliyetleri Raporları”, http://www.teias.gov.tr/YukTevziRaporlari. aspx, (17.11.2016).
• TEİAŞ. “Türkiye Elektrik Üretim – İletim İstatistikleri”, 2015, http://www.teias.gov.tr/T%C3%BCrkiyeElektrik% C4%B0statistikleri/istatistik2015/istatistik2015.htm, (13.11.2016).
• TEKNO TASARIM. “Hidroelektrik Enerji ve Türbinler”, http://docplayer.biz.tr/5870129-Hidroelektrik-enerji- ve-turbinler.html, (05.01.2017).