BANKALARDA TAKİPTEKİ KREDİLER: TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE TAKİPTEKİ KREDİLERİN TAHMİNİNE YÖNELİK BİR MODEL UYGULAMASI

Yıl 2011, Cilt: 3 Sayı: 5, 43 - 56, 21.02.2014

Başak Tanınmış Yücememiş İnanç Sözer

Öz

Tasarruf açığı bulunan kişilerin çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak üzere kredi kuruluşlarından belirli bir maliyetle geri
ödenmek üzere aldıkları bir borç olan kredi, vadesi 90 günü geçmesine rağmen kısmen veya tamamen ödenmeyerek
takibe düşebilir. Ekonominin genel durumu açısından öncü gösterge niteliği taşıyan takipteki krediler, ekonomide
bireylerin ve kurumların ödeme kabiliyetini, bankalarda da aktif kalitesini ve risk düzeyini gösterir. Oranın sağlıklı
bir şekilde tahmin edilebilmesi ekonomik birimlerin politikalarını, bankaların da bilançolarını etkin bir şekilde
yönetmelerine imkân tanır. Literatürde takipteki kredilerin tahminine yönelik gözleme ve ekonometrik modellere
dayalı çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Etkin bir risk yönetimi için, her iki yaklaşıma dayalı sistemlerin birlikte
kullanılmasının, kontrol mekanizmasının kurulması açısından daha faydalı sonuçlar doğuracağı düşünülebilir.
Hâlihazırda Türkiye’ye özgü çalışmalar oldukça sınırlıdır Bu çalışmada Türk bankacılık sektöründe takipteki kredi
oranının aylık bazda tahminine yönelik bir model uygulaması sunulmuştur. İstatistikî testler, modelin iyi bir tahmin
edici olduğunu göstermiştir. Model, takipteki kredilerin önemli ölçüde stok sorunu olduğuna işaret etmektedir. Diğer
bir deyişle belirli bir dönemde takipteki krediler iyi yönetilirse, sonraki dönemlerde ekonomik koşullar bozulsa bile,
takipteki krediler artışı görece sınırlı kalacaktır.

Anahtar Kelimeler

Takipteki Kredi, Kredi Riski, Erken Uyarı Sinyali

Kaynakça

• AKBALIK, Murat. (Ekim 2009), Bankalarda Stres Testi, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
• AKSEL, Kaan. (Ocak-Şubat 2002), “Kredi risklerine karşılık ekonomik sermayenin hesaplama metodları”, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, Sayı: 22. ss. 68-79.
• ALLAN WU, Xiaojun. (Eylül 2002), An Examination of China’s Non-performing Loan Issue, Massachusetts Institute of Technology Department of Architecture, USA.
• ALTMAN, I. Edward. (1968), “Financial Ratios, Discriminant Analysis and The Prediction of Corporate Bankruptcy”, The Journal Of Finance, Vol.23, ss. 589-609.
• ALTMAN, I. Edward. (Temmuz 2000), “Predicting Financial Distress of Companies: Revisiting The Z-Score and Zeta Models”, Journal of Risk Finance, ss. 20-73.
• ATAÇOĞLU, Hüsamettin. (2006), “Kredi Riski Takibi, Sorunlu Krediler ve Erken Uyarı Sistemleri”, İstanbul Üniversitesi, SBE, İktisat ABD, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• BASEL II GLOSSAR., Probability of Default, http://www.basel-ii-risk.com/Basel-II/Basel-II-Glossary/BaselProbability-of-Default-(PD).htm , (30 Nisan 2010)
• BDDK. (Şubat 2010), Bankacılık Sektörü Basel-II İlerleme Raporu, BDDK Yayınları.
• BDDK. http://ebulten.bddk.org.tr/AylikBulten/Gelismis.aspx , (27 Mart 2011).
• BERNSTEIN, Leopold A. (1993), Financial Statement Analysis: Theory, Application and Interpretation, Irwin Publishing, New York.
• BLACK, John, Nigar HASMINZADE ve Gareth MYLES. (2009), Dictionary of Economics, Third Edition, USA: Oxford.
• CLAESSEN, Stijn, Daniela KLINGEBIEL ve Luc LAEVEN. (Temmuz 2001), Financial Restructuring in Banking and Corporate-Sector Crises, The National Bureau of Economic Research, Chapter 9650.
• COOPER, R. A. ve A. J. WEEKES. (1983), Data, Models and Statistical Analysis, Barnes & Noble Boks, USA.
• ÇAĞLAR, A. Bülent. (Mayıs-Haziran 2001), “Risk Yönetimi Önemli Mi?”, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, Sayı:18, ss.1-3.
• EKREN, Nazım. (Ağustos 2002), “Bankacılık Reformlarının Ekonomi Politiği”, Activeline Bankacılık, Finans, İnsan Kaynakları ve Teknoloji Gazetesi, Sayı 29, s.2.
• EKREN, Nazım. (Mart 2003), “Bankaların Derecelendirilmesi”. Activeline Bankacılık, Finans, İnsan Kaynakları ve Teknoloji Gazetesi. Sayı:36. s. 2.
• ERATAY, Sertan. (Temmuz-Ağustos 2003), “Kredi Riskinin Tanımı, Ölçümleme Yöntemleri ve Modelleri”, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, Sayı:31, ss.42-53.
• FELDSTEIN, Martin. (2003), Economic and Financial Crises in Emerging Market Economies. University of Chicago Press, USA.
• FFRENCH-DAVIS, Ricardo. (2001), Financial Crises in “Successful” Emerging Economies, Brookings Institution Pres, Washington.
• GARANTİ BANKASI. (2005), Krediler ve Dış Ticaret, Eğitim Merkezi Dokümanları, İstanbul.
• HILL, Tim, Leorey MARQUEZ, Marcus O’CONNER ve William REMUS. (Eylül 1993). “Artificial Neural Network Models for Forecasting and Decision Making”, International Journal of Forecasting, Vol.10, Issue.1, ss.5-15.
• INABA, Nobuo, Takashi KOZU, Toshitaka SEKINE ve Takashi NAGAHATA. (Nisan 2005), Non-Performing Loans and The Real Economy: Japan’s Experience, No. 22, BIS Papers.
• JCR METEDOLOJİSİ. http://www.jcravrasyarating.com/Administrator/files/351_notasyonlar.pdf , (03 Mayıs 2010).
• JCR METEDOLOJİSİ; http://www.jcravrasyarating.com/a-Kategori-76.html , (30 Nisan 2010).
• KAYA, Raziye. (2008), “Bankaların Kredi Dönüşlerinin Erken Uyarı Modeli İle İncelenmesi”, Marmara Üniversitesi, SBE, Ekonometri ABD, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• KO, Li-Jen, Edward J BLOCHER ve P. Paul LIN. (June 2001), “Prediction of Corporate Financial Distress: An Application of the Composite Rule Induction System”. The International Journal of Digital Accounting Research. Vol.1 No.1. ss. 69-85.
• LAWRENCE, Edward C. ve Nasser ARSHADI. (Şubat 1995), “A Multinomial Logit Analysis of Problem Loan Resolution Choices in Banking”, Journal of Money, Credit and Banking, Vol. 27, No: 1, ss. 202-216.
• LOPEZ, Jose A. ve Marc R. SAIDENBERG. (1999), Evaluating Credit Risk Models, Federal Reserve Bank of San Francisco Working Paper, Vol. 99-06.
• MERKEZ BANKASI. (Mayıs 2010), Beklenti Anketi, Merkez Bankası Yayınları, 2. Dönem, Ankara.
• MERTON, Robert C. (Spring 1973), “Theory of Rational Option Pricing”, The Bell Journal of Economics and Management Science, Vol. 4, No. 1, ss. 141-183.
• MESUTOĞLU, Berk. (Mayıs 2001), Sorunlu Aktiflerin Varlık Yönetimi Şirketlerince Tasfiyesi –Ülke Örnekleri. MSDP Çalışma Raporları. BDDK: 2001/3.
• MİRZA, Ahmet. (2006), “Kredi Riski Yönetiminde Erken Uyarı Sistemleri ve Sorunlu Kredilerin İzlenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• RESMİ GAZETE. (23.01.2009), Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Sayı: 27119.
• RESMİ GAZETE. (1.11.2006), Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, Sayı:26333.
• SAHAJWALA, Ranjana ve Paul VAN DEN BERGH. (Aralık 2000), Supervisory Risk Assessment and Early Warning Systems, Basel:BIS Working Papers.
• SEVAL, Belkıs. (1990), Kredilendirme Süreci ve Kredi Yönetimi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• TOKEL, Ömer Emre ve Yalçın KARATEPE. (Kasım-Aralık 2005), “Yapay Sinir Ağları Kullanılarak Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi”. Active Bankacılık ve Finans Dergisi. Sayı: 45, 44-55.
• VINOD, D. Hrishikesh. (2008), Hands-on Intermediate Econometrics Using R., World Scientific Publishing, Singapore.
• YAPI KREDİ BANKASI. (2003), Kredilerin İzlenmesi, Risk Yönetimi Müdürlüğü Notları, İstanbul.
• YÜZBAŞIOĞLU, A. Nejat. (16 Ocak 2003), “Risk Yönetimi ve Bankaların Denetimi”. Risk Yönetimi Konferansı, İstanbul, http://www.tkgm.gov.tr/turkce/dosyalar/diger%5Cicerikdetaydh303.pdf , (20 Mayıs 2010).