Değer Kaybı Tazminatının Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası Kapsamı Dışına Çıkarılmasının Hukuki Sonuçları

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 1, 1077 - 1097, 16.07.2025

Safa Murat Tekin

https://doi.org/10.33433/maruhad.1694375

Öz

Uygulamada, Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası kapsamında yer alan değer kaybı tazminatının poliçeye koyulan özel bir şartla teminat dışına çıkarıldığı görülmektedir. Poliçeye eklenen özel şart, sigorta ettiren ve zarar görenin haklarını etkileyebilecek niteliktedir. Nitekim poliçede bu yönde özel şart bulunması halinde, Yargıtay zarar görenin sigortacıdan değer kaybı tazminatı alamayacağını kabul etmektedir. Ancak Sigorta Tahkim Komisyonu itiraz hakemlerinin Yargıtay kararlarının aksi yönde kesin kararları da bulunmaktadır. Birbiriyle çelişen yargı kararları hukuki güvenirliği zedeleyecek niteliktedir. Bu çalışma, poliçeye eklenen özel şartın sigorta ettiren ve zarar görene etkilerini ortaya koymayı ve çelişkili kararlar nedeniyle ortaya çıkan belirsizliğe ilişkin çözüm getirmeyi amaçlamaktadır.
Çalışmada öncelikle, değer kaybı tazminatı kısaca açıklanmıştır. Sonrasında değer kaybı tazminatının İMMS koruması kapsamı dışına çıkarılmasına ilişkin özel şartın geçerli olup olmadığı değerlendirilmiştir. Daha sonra söz konusu özel şartın sigorta ettirene ve zarar görene karşı ileri sürülüp sürülemeyeceği ayrı ayrı ele alınmıştır. Son olarak, zarar görene değer kaybı tazminatı ödemek zorunda kalan sigortacının, sigorta ettirene rücu imkânı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İMMS , Değer Kaybı , Aydınlatma Yükümlülüğü , Rücu , Halefiyet

Kaynakça

• Akkanat Öztürk EB, ‘Sorumluluk Sigortalarında Zarar Görenin Doğrudan Dava Hakkı’ (2020) 11(42) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 471-479.
• Antalya OG, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt: V/1,1 (2. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2019).
• Aral Eldeleklioğlu İ, ‘6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Sigortacılık Mevzuatı Uyarınca Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü’ (2012) 18(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 383- 403.
• Bahtiyar M, ‘Sigorta Poliçesi Genel Koşulları’ (1997) XIX(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 89-108.
• Aydın S, Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali ve İhlal Halinde Sigortacının Hakları (Seçkin Yayıncılık 2018).
• Avcı Z, ‘Sigorta Sözleşmesinde Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü’ (2019) 14(155) Terazi Hukuk Dergisi 1338-1351.
• Balcı E, Tokbaş H ve Demirağ İ, Sorularla Araç Değer Kaybı (Aristo Yayınevi 2017).
• Balke R, Just O, Reisert G and Schulz-Merkel P, Regulierung von Verkehrsunfallen (2. Edition, Nomos Verlagsgesellschaft 2021).
• Bozer A, Sigorta Hukuku Genel Hükümler-Bazı Sigorta Türleri (2. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını 2009).
• Can M, Türk Özel Sigorta Hukuku Ders Kitabı Cilt I (Adalet Yayınevi 2018).
• Çeker M, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Sigorta Hukuku (25. Baskı, Karahan Kitapevi 2021).
• Çelik A, Trafik Kazalarında Tazminat ve Sigorta Hukuk ve Ceza Sorumluluğu (3. Baskı, Seçkin Yayınları 2021).
• Çorbacıoğlu Aydoğmuş E, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Kapsamında Değer Kaybının Tespiti, (Yetkin Yayıncılık 2023).
• Deak F, ‘Compulsory Liability Insurance Under The Biritish Road Traffic Acts of 1930 and 1934’ (1936) 3(4) Law and Contemporary Problems 565-570.
• Dolar NF, Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü (TTK m. 1423) (Seçkin Yayıncılık 2023).
• Durgut R ve Bulut EH, ‘Karar İncelemesi: Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğe Aykırılığın Sonuçları’ (2020) 2(6) Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi 337-358.
• Düzgün ÜA, ‘Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında (Trafik Sigortası) Zarar Kavramı ve Sigortacının Rücu Hakkı’ (2013) 29(3) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 189-216.
• Er S, Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü (Adalet Yayınevi 2023).
• Er S, ‘Sigortacının Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlal Etmesi Halinde Sigorta Ettirenin İtiraz Hakkı’ (2022) XXVI(3) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 507-556.
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (26. Baskı, Yetkin Yayınları 2021).
• Kaner İD, Sigorta Hukuku (4. Baskı, Filiz Kitapevi 2021).
• Kara H, Sigorta Hukuku (2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2021).
• Karasu R, ‘6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Sorumluluk Sigortalarına İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi’ (2016) 6(4) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 683-706.
• Karasu R, Yargıtay ve Sigorta Tahkimi İtiraz Hakem Heyeti Kararları Işığında Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) (Yetkin Yayınları 2016).
• Kaşak FE, Sözleşme Özgürlüğünün Sınırı Olarak Kanunun Emredici Hükümlerine Aykırılık (2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2021).
• Kayıhan Ş, ‘Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortasında (ZMMS = Trafik Sigortası) Sigorta Ettirenin Kendi Tam Kusuru ile Vefatı Halinde Mirasçıların Üçüncü Kişi Sıfatıyla Müteveffanın Sigortacısına Başvurmaları Durumuna İlişkin Hukuki Düşünceler’ (2016) 22(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 251-263.
• Kender R, ‘Türk Ticaret Kanunu Taslağı’nın Sigorta Hukukuna İlişkin Hükümleri Hakkında Düşünceler’ (2005) (Özel Sayı) Sigorta Hukuku Dergisi 7-28.
• Kender R, Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku (16. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2018).
• Kılıçoğlu A, ‘Özel ve Sosyal Sigortalarda Halefiyet ve Rücu’ (1974) 21(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 395-446.
• Korkmaz E, ‘Bir Kanunî Rücu Aracı Olarak Halefiyetin Türk Borçlar Hukuku ve İsviçre Borçlar Hukukunda Geçerli Olan Rücu Sistemlerindeki Yeri’ (2021) 11(1) Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 441-515.
• Ekin Korkmaz, Türk Borçlar Hukukunda Halefiyet (On İki Levha Yayıncılık 2021).
• Memiş T, Sigorta Sözleşmesi Şartlarının Yargısal Denetimi (On İki Levha Yayıncılık 2016).
• Misili S, ‘Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları Uyarınca Sigortacının Sigorta Ettirene Rücu Davası’ (2017) (133) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 577-648.
• Nomer H, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (18. Baskı, Beta Yayınevi 2021).
• Oğuzman K ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2 (14. Baskı, Vedat Kitapçılık 2018).
• Omağ, MK, Türk Hukukunda Sigortacının Kanuni Halefiyeti (2. Baskı, Vedat Kitapçılık 2011).
• Ölmez F, Sigortalının, Sigortacının Halefiyet Hakkını İhlal Etmeme Yükümlülüğü (On İki Levha Yayıncılık 2020).
• Öztürk SH, ‘Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası’ iç Mustafa Topaloğlu ve Mutlu Dinç (edr), Sigorta Davaları (Seçkin Yayınları 2022) 1035-1257.
• Özdamar M, ‘6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Bağlamında Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlal Eden Sigortacıya Uygulanacak Yaptırım Sorunu’ (2013) LXXXI(2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 347-360.
• Özdamar M, Sigortacının Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğü (Yetkin Yayınları 2009).
• Selim A, ‘Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü ve Yükümlülüğün İhlali Hâlinde Sigorta Ettirenin Sahip Olduğu Haklar’ (2020) 15(165) Terazi Hukuk Dergisi 1048-1055.
• Sopacı Öztuna B, ‘6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1484. Maddesine Göre Zorunlu Sorumluluk Sigortasında Sigortacının Zarar Görene Karşı İfa Yükümlülüğü’ (2012) 18(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 699-723.
• Sopacı Öztuna B, ‘Türk ve Alman Hukukunda Yeni Düzenlemeler Işığında Sorumluluk Sigortasında Doğrudan Talep Hakkı’ (2011) XXIV(15) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 15-50.
• Sopacı Öztuna B, ‘Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun Sigortacının Kanuni Halefiyetine İlişkin Düzenlemelerinin Alman Sigorta Sözleşmeleri Kanunu’ndaki Düzenlemelerle Birlikte Değerlendirilmesi’ (2012) XXVIII(3) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 117-152.
• Şenocak K, ‘Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Mağdurun Doğrudan Doğruya Sigortacı Karşısındaki Alacak Hakkı’ (2009) XXV(4) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 277-294.
• Uluğ Cicim İ, ‘Sorumluluk Sigortasında Sigortacının, Sigortacıya Yöneltilen Tazminat Talebine İlişkin Yükümlülük, Hak ve Yetkileri (TTK m. 1476, 1479, 1480, 1481)’ (2013) 3(2) Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11-23.
• Uluğ İ, ‘Türk Ticaret Kanunu Tasarısında Zarar Sigortaları’ (2005) (Özel Sayı) Sigorta Hukuku Dergisi 197-214. Ulaş I, Uygulamalı Zarar Sigortaları Hukuku (8. Baskı, Turhan Kitapevi 2012).
• Ünan S, Sigorta Tüketici Hukuku (On İki Levha Yayıncılık 2016).
• Ünan S, Türk Ticaret Kanunu Şerhi Cilt I (On İki Levha Yayıncılık 2016).
• Ünan S, Türk Ticaret Kanunu Şerhi Cilt II (On İki Levha Yayıncılık 2016).
• Ünan S, ‘Türk Ticaret Kanunu Taslağı’nın – Sigorta Hukuku – Başlıklı Altıncı Kitabı Hakkında Düşünceler’ (2005) (Özel Sayı) Sigorta Hukuku Dergisi 109-196.
• Ünan S ve Baysal B, ‘Trafik Kazası Sebebiyle Destekten Yoksun Kalanların Araç İşletenin Sorumluluk Sigortacısına Yönelttiği İstemlerle İlgili Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi’ (2013) XXVI Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu Bildiriler – Tartışmalar 99-131.
• Yazıcıoğlu E ve Şeker Öğüz Z, Sigorta Hukuku (3. Baskı, Filiz Kitapevi 2020).
• Yeşilova Aras E, Sorumluluk Sigortalarında Zarar Görenin Doğrudan Dava Hakkı (TTK m. 1478) (Yetkin Yayınları 2013).
• Yetiş Şamlı K, ‘Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğünü Düzenleyen TTK m. 1423 Hükmüne İlişkin Bazı Değerlendirmeler’ (2016) 3(22) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 2977-3004.
• Yılmaz Z, Trafik Kazaları ve Taşımacılıktan Doğan Hukuki Sorumluluk, Tazminat, Sigorta ve Rücu Davaları (3. Baskı, Adalet Yayınevi 2014).