Üretken (Yaratıcı) Yapay Zeka Aracılığıyla Meydana Getirilen Bilgisayar Programlarında Hak Sahipliğinin Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 1, 990 - 1011, 16.07.2025

Tülay Gökdemir Tamer

https://doi.org/10.33433/maruhad.1696436

Öz

Gelişen yapay zekâ teknolojileri, özellikle üretken yapay zeka sistemleri, insan müdahalesi olmaksızın veya sınırlı insan girdisiyle yeni bilgisayar programları oluşturma kapasitesine ulaşmıştır. Bu gelişme, geleneksel telif hukuku ilkeleri çerçevesinde eser sahipliğinin nasıl belirleneceği sorusunu gündeme getirmektedir. Çalışmamızda üretken yapay zeka aracılığıyla meydana getirilen bilgisayar programlarında hak sahipliğinin tespiti konusu, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile karşılaştırmalı hukuk düzenlemeleri çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu bağlamda, yazılım üretiminde yapay zekanın araç mı yoksa yaratıcı mı olduğu ayrımı, hukuki çözüm önerilerinin merkezinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fikir ve Sanat Eserleri , Bilgisayar Programları , Üretken Yapay Zeka

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Abbott RB, The Reasonable Robot: Artificial Intelligence and the Law (Cambridge University Press 2020).
• Aksu M, Bilgisayar Programlarının Fikri Mülkiyet Hukukunda Korunması (Beta 2005).
• Arıkan S, ‘Türk Hukukunda Bilgisayar Programlarının Korunması’ (2006) (3) Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi 74-114.
• Ateş M, Fikri Hukukta Eser (Turhan 2007).
• Ateş M, Fikir ve Sanat Hukukuna Dair Makalelerim (Adalet 2016).
• Bahoran K, ‘AI-Generated Artworks: Challenging The Traditional Notions Of Copyright?’ (Master’s Thesis, Tilburg University 2020).
• Bak B, ‘Medeni Hukuk Açısından Yapay Zekanın Hukuki Statüsü ve Yapay Zeka Kullanımından Doğan Hukuki Sorumluluk’ (2018) (35) TAAD 211-232.
• Ballardini RM, He K and Roos T, ‘AI-Generated Content: Authorship And Inventorship in the Age of Artificial Intelligence’ in Taina Pihlajarinne, Juha Vesala and Olli Hokkila (eds) Online Distribution Of Content in the EU (Edward Elgar Publishing 2019).
• Bayamlıoğlu E, ‘Akıllı Yazılımlar ve Hukuki Statüsü: Yapay Zeka ve Kişilik Üzerine Bir Deneme’ in Mehmet Murat İnceoğlu (ed) Uğur Alacakaptan’a Armağan (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2008).
• Bellican C, ‘Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Açısından “Hususiyet” Kavramı’ (2008) 7(1) İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 67-90.
• Bora Çınar S, ‘Fikri Mülkiyet Hukukunun DABUS’la İmtihanı: Yapay Zekâ Sistemleri Buluş Sahibi Olarak Kabul Edilebilir Mi?’ (2023) 14(2) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 387-400.
• Bozbel S, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku (On İki Levha 2012).
• Bozgeyik H, ‘Fikir ve Sanat Eserlerinde Hususiyet’ (2009) 25(3) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 169-222.
• Bozkurt Yüksel AE, ‘Avrupa Komisyonu’nun Yapay Zekâ Tüzük Teklifi’ne Genel Bir Bakış’ (2022) 13(51) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 19-46.
• Bozkurt Yüksel AE, Buluşçu Yapay Zeka ve Patent Hukuku (Aristo 2020).
• Bridy A, ‘Coding Creativity: Copyright and the Artificially Intelligent Authors’ (2012) (5) Stanford Technology Law Review 1-28.
• Bridy A, ‘The Evolution of Authorship: Work Made by Code’, (2016) 39 Colum. JL & Arts 395-401.
• Dalyan Ş, Bilgisayar Programlarının Fikri Hukukta Korunması (Seçkin 2009).
• Davies CR, ‘An Evolutionary Step in Intellectual Property Rights – Artificial Intelligence and Intellectual Property’ (2011) 27(6) Computer Law & Security Review 601-619.
• Davis R, ‘Intellectual Property and Software: The Assumptions are Broken’ (1991) WIPO Worldwide Symposium On I The Intellectual Property Aspects Of Artificial Intelligence <https://apps.dtic.mil/sti/pdfs/ADA259963.pdf> accessed 28 April 2025.
• Dennis CA, ‘AI-Generated Fashion Designs: Who or What Owns the Goods?’ (2020) 30(2) Fordham Intellectual Property Media and Entertainment Law Journal 593-644.
• Erdil E, Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda İşlenme Eserler (Beta 2003).
• Eroğlu S, Rekabet Hukukunda Bilgisayar Programlarının Korunması (Beta 2000).
• Ersoy Ç, Robotlar, Yapay Zekâ ve Hukuk (On İki Levha 2017).
• Gözübüyük B, ‘Yapay Zekanın Meydana Getirdiği Fikri Ürünlere İlişkin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki Sorunlar ve Çözüm Önerileri’ (2021) 1(1) Kırıkkale Hukuk Mecmuası 54-81.
• Guadamuz A, ‘Artificial Intelligence and Copyright’ (October 2017) WIPO Magazine 14-19.
• Guadamuz A, ‘Do Androids Dream of Electric Copyright? Comparative Analysis of Originality in Artificial Intelligence Generated Works’ (2017) (2) Intellectual Property Quarterly 147-176.
• Güçlütürk OG, ‘ChatGPT İle Üretilen Fikri İçeriklerin Eser Niteliğinin 5846 Sayılı Fikir Ve Sanat Eserleri Kanunu Bakımından Değerlendirilmesi’ (2022) 21(2) Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1899-1918.
• Hristov K, ‘Artificial Intelligence and the Copyright Dilemma’ (2017) 57(3) IDEA: The IP Law Review 431-454.
• Iglesias PM, Sharon S and Amanda A, Intellectual Property and Artificial Intelligence – A literature review (Publications Office of the European Union 2019).
• Kapancı KB, ‘Özel Hukuk Perspektifinden Bir Değerlendirme: Yapay Zekâ ve Haksız Fiil Sorumluluğu’ iç Eylem Aksoy Retornaz ve Osman Gazi Güçlütürk (edr) Gelişen Teknolojiler ve Hukuk II: Yapay Zekâ (On İki Levha 2021).
• Kara Kılıçarslan S, ‘Yapay Zekanın Hukuki Statüsü ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar’ (2019) (2) Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 363-389.
• Karaca U ve Karataş E, ‘Yapay Zeka Tarafından Meydana Getirilen Fikri Ürünlerin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa Göre Korunması’ (2022) (1) Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17-50. Kaya A, ‘Bilgisayar Programlarının Şahsen Kullanmaya Mahsus Olarak Çoğaltılması Mümkün müdür?’ iç Nami Barlas, Abuzer Kendigelen ve Suat Sarı (edr), Prof. Dr. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan (Beta 2000) 431-458.
• Kaya A ve Sönmez NS, ‘İngiltere ve Galler Adalet Divanının “Navitaire” Kararı Işığında Bilgisayar Programlarına Esas Fikrin ve Konseptin Korunabilirliği Üzerine Bir İnceleme’ (2020) 78(1) İstanbul Hukuk Mecmuası 83-97.
• Kaynak Balta B, ‘5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında Eser Kavramı ve Yapay Zekâ Ürünleri’ (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Şehir Üniversitesi 2020).
• Kaypakoğlu S, Bilgisayar Programlarının Hukuki Korunması (İpekçi 1997).
• Küçükali C, ‘Bilgisayar Programlarının Fikri Mülkiyet Kapsamında Korunması’ (2020) 19(37) İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 104-127.
• Lee JA, Hilty RM and Liu KC, ‘The Broader Picture and Structure of the Book’ in Jyh-Ann Lee, Reto M. Hilty and Kung-Chung Liu (eds), Artificial Intelligence and Intellectual Property (Oxford University Press 2021) 1-10.
• Manuel J and Zatarin N, ‘The Role of Automated Technology in the Creation of Copyright Works: The Challenges of Artificial Intelligence’ (2017) 31(1) International Review of Law, Computers & Technology 91-104. McCutcheon J, ‘The Vanishing Author in Computer Generated Works: A Critical Analysis of Recent Australian Case Law’ (2013) 36 Melbourne University Law Review 915-969.
• Özden Merhacı S, ‘Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Avrupa Birliği Direktifleri Kapsamında Bilgisayar Programlarının Kaynak Koda Çevrilmesi’ (2023) (166) TBB Dergisi 193-220.
• Öztan F, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku (Turhan 2008).
• Perennou T, ‘State-of-the art on legal issues, Ethicaa Ethics and Autonomous Agents’ (2014) https://ethicaa. greyc.fr/media/files/ethicaa. delivrable.1.pdf accessed 28 April 2025.
• Polater S, Fikir ve Sanat Eserleri Hukukuna Göre Güzel Sanat Eserleri ve Eser Sahibinin Hakları (On İki Levha 2021).
• Rosen D, ‘A Common Law for the Ages of Intellectual Property’ (1984) 38(5) University of Miami Law Review 769-828.
• Samuelson P, ‘Allocating Ownership Rights in Computer-Generated Works’ (1985) 47 University of Pittsburgh Law Review 1185-1228.
• Sarı O, ‘Yapay Zekanın Türk Fikri Mülkiyet Hukukuna Göre Korunması’ (2020) (1) İzmir Barosu Dergisi 53-116.
• Savaş S, Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda Yapay Zeka Tarafından Meydana Getirilen Eserlerde Hak Sahipliği (Seçkin 2024).
• Schlomit YR, ‘Generating Rembrandt: Artificial Intelligence, Copyright, and Accountability in the 3A Era —The Human-Like Authors are Already Here— A New Models’ (2017) (4) Michigan State Law Review 659-726.
• Sherman CH, Sandison HR ve Guren MD, Computer Software Protection Law (Vol. 2, The Bureau of National Affairs Inc. 1991).
• Suluk C, Karasu R ve Nal T, Fikri Mülkiyet Hukuku (4. Bası, Seçkin 2020).
• Şahin O, Telif Hakları Bakımından Bilgisayar Programları: Araişlerlik Serbestisi ile Özgür ve Açık Kaynak Kodlu Programlar (On İki Levha Yayıncılık 2021).
• Tekinalp Ü, Fikri Mülkiyet Hukuku (3. Baskı, Beta 2004).
• Topaloğlu M, Bilgisayar Programları Üzerindeki Haklar ve Bu Hakların Korunması (Türkiye Bilişim Vakfı 1997).
• Yavuz L, Alıca T ve Merdivan F, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu C. 1 (1-47. Maddeler) (Seçkin 2013).
• Yılmaztekin HK, Yapay Zekânın Eser Sahipliği (Adalet 2021).
• Zorluel M, ‘Yapay Zeka ve Telif Hakkı’ (2019) (142) TBB Dergisi 305-356.