CISG’DA VE DİĞER ULUSLARARASI HUKUK UYUMLAŞTIRMASI METİNLERİNDE ÖNCELENMİŞ SÖZLEŞMEYE AYKIRILIK

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 3, 1399 - 1456, 15.12.2016

Erhan Kanışlı

Öz

 Sözleşmenin kurulması ile ifa zamanı arasında ortaya çıkan bazı durumlar nedeniyle bir tarafın sözleşmeyi ileride ihlal edeceğinin anlaşılması durumunda, diğer tarafın ifa menfaati korunmalı ve çeşitli imkanlara başvurabilmesi gerekmektedir. Bu durumda, henüz gerçekleşmiş aktüel bir sözleşmeye aykırılık bulunmamakta; diğer bir deyişle öncelenmiş sözleşmeye aykırılık hali gündeme gelmekte ve buna göre, bir tarafın hareketlerinden veya beyanlarından yükümünü ifa etmeyeceği belli olmakta ya da objektif olgulardan hareketle sözleşmenin ihlal edileceği anlaşılmaktadır. CISG m. 71, 72 ve 73’de düzenlenmiş olan öncelenmiş sözleşmeye aykırılık kurumunda iki temel yaptırım öngörülmüştür; ifayı askıya alma hakkı ve sözleşmeden dönme hakkı. İfa menfaati tehlikeye düşen tarafın hangi imkanı kullanacağı sözleşme ihlalinin ağırlığına ve ifa zamanında ihlalin gerçekleşme ihtimaline göre değişebilmektedir. Kuşkusuz, bu imkanlarla birlikte, söz konusu tarafın CISG m. 74 vd. uyarınca tazminat talep etme hakkı da bulunmaktadır. Ancak önemle belirtelim ki, öncelenmiş sözleşmeye aykırılık halinde bir tarafa tanınan bu imkanlar karşısında, diğer tarafın da menfaati gözetilerek, yeterli teminat göstermesi durumunda ona söz konusu yaptırımları engelleyebilme olanağı tanınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Ticaret Hukuku, Satım Sözleşmesi, CISG, PECL, PICC, DCFR, Uluslararası Hukuk Uyumlaştırması Metinleri, Sözleşme Hukuku, Öncelenmiş Szöleşmeye Aykırılık, Öncelenmiş Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları, İfayı Askıya Alma Hakkı, Sözleşmeden Dönme, Tazminat

Kaynakça

• Aral, Fahrettin, Türk Borçlar Hukukunda Kötü İfa, Ankara 2011.
• Atamer, Yeşim M., İfa Engelleri Hukukunu Yeniden Sistematize Etmeyi Düşünmek: Borca Aykırılık Türleri Yerine Yaptırımları Esas Alan Bir Sistematik, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, 1. Baskı, İstanbul, Eylül 2010, s. 217-260. (Atamer, İfa Engelleri)
• Atamer, Yeşim M., Satıcının Sözleşmeye Aykırı Davranısı Ekseninde CISG’ın İfa Engelleri Sistemine Genel Bakış, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG), Editör: Yeşim M. Atamer, 1. Baskı, İstanbul, Haziran 2008, s. 221-267. (M.S.H./Atamer)
• Atamer, Yeşim M., Uluslararası Satım Sözleşmelerine İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) uyarınca Satıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları, 1. Bası, İstanbul 2005. (Atamer, CISG)
• Azeredo da Silveira, Mercedeh, Anticipatory Breach under the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, Nordic Journal of Commercial Law, S. 2, 2005, s. 1-51.
• Başoğlu, Başak, Öncelenmiş Borca Aykırılığın Sonuçları, (2008) İÜHFM C. LXVI, S.2, s. 287-310.
• Beatson, J., Anson’s Law of Contract, 28th Edition, Oxford University Press, 2002.
• Bernstein, Herbert/Lookofsky Joseph, Understanding the CISG in Europe, Second Edition, Copenhagen 2003.
• Bianca C. M./Bonell M. J., Commentary on the International Sales Law The 1980 Vienna Sales Convention, Giuffre Milan 1987. (Bianca/Bonell/İşleyen)
• Bridge, Michael, Avoidance for Fundamental Breach of Contract under the UN Convention on the International Sale of Goods, International and Comparative Law Quarterly, C. 59, S. 04, 2010, s. 911-940. http://journals.cambridge.org/abstract_S0020589310000473 (Bridge, Fundamental Breach)
• Bridge, Michael, Issues Arising Under Articles 64, 72 And 73 of the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, Journal of Law and Commerce, 2005-2006, s. 405-421, http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/bridge1. html (Bridge, AB)
• Bridge, Michael, The Nature and Consequences of Avoidance of the Contract Under the United Nations Convention on the International Sale of Goods, 10 International Law Review of Wuhan University 2008-2009, s. 118-128, http://cisgw3.law.pace.edu/cisg/biblio/bridge1.pdf (çevrimiçi erişim, 01.08.2014) (Bridge, Restitution)
• Butler, E. Allison, A Practical Guide to the CISG: Negotiations Through Litigation, Suppl. 2, 2007, Chapter 8 (Damages, Defenses, and Other Contractual Issues). http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/butler6.html (çevrimiçi erişim, 01.08.2014)
• Buz, Vedat, Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme, Yetkin Yayınevi, Ankara 1998. Campbell, Colin P., The Doctrine of Anticipatory Breach, Central Law Journal, C. 60, S. 4, 1905, s. 64-69.
• Davies, W. E. D., Anticipatory Breach and Mitigation of Damages, U. W. Australian Law Review, S. 5, 1960-1962, s. 576-590.
• Dayıoğlu, Yavuz, CISG Uygulamasında Sözleşmenin İhlali Halinde Alıcının Hakları ve Özellikle Alıcının Tazminat Talep Etme Hakkı, 1. Baskı, İstanbul Mayıs 2011.
• Di Matteo, Larry A./Dhooge, Lucien J./Grene, Stephanie/Maurer, Virginia G./Pagnattaro, Marisa Anne, International Sales Law A Critical Analysis of CISG Jurisprudence, 2006.
• Erdem, Ercüment, Viyana Satım Antlaşmasında Sözleşmeden Dönme, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt 1, s. 857-894. (VSA)
• Erdem, Ercüment, Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Viyana Satım Sözleşmesi), BATİDER 1992, s. 25-105.
• Erdem, Ercüment, Milletlerarası Ticaret Hukuku ile ilgili Makaleler, 1.Basi, Istanbul 2008 (Erdem, Makaleler)
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümleri, 14. Baskı, Ankara 2012.
• Ferrari, Franco, Burden of Proof Under the United Nations Convention on Contracts for International Sale of Goods (CISG), International Business Law Journal, 2000, s. 665-670.
• Havutçu, Ayşe, İfa Engelleri ve İfa Engellerine Bağlanan Hukuki Sonuçlar, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırma Dergisi Özel Hukuk Sempozyumu Özel Sayı, 6098 Sayılı TBK Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu (3-4 Haziran2011), Sempozyum No: III, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, 2. Bası, 2012, s. 313-337.
• Honnold, O. John, Uniform Law for International Sales under the 1980 United Nations Convention, 3rd edition Kluwer Law International, Hague 1999, s. 437-440.
• Huber, Peter/Mullis, Alastair, The CISG, A New Textbook for Students and Practitioners, Sellier European Law Publishers, 2007.
• Işıktaç, Yasemin/Metin, Sevtap, Hukuk Metodolojisi, 4. Baskı, İstanbul 2013.
• Kanışlı, Erhan, CISG Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılık Halinde Satıcının Hakları, İstanbul 2013.
• Kaniti, Salamon, Akdin İfa Edilmediği Def ’i, İstanbul 1962.
• Kılıçoğlu, Ahmet. M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Genişletilmiş 14. Bası, Ankara 2011.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip, Borçlar Hukuku Genel Bölüm C. 1, Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, 6. Tıpkı Bası, İstanbul 2014,
• Kuntalp, Erden, Karışık Muhtevalı Akit (Karma Sözleşme), Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 2. Bası, Ankara 2013.
• Liu, Chengwei, Suspension or Avoidance Due to Anticipatory Breach: Perspectives from Articles 71/72 CISG, the UNIDROIT Principles, PECL and Case Law, 2005. http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/liu9.html (çevrimiçi erişim, 01.08.2014)
• Liu, Qiao, Inferring Future Breach: Towards a Unifying Test of Anticipatory Breach of Contract, Cambridge Law Journal, 2007, s.574-603. (Liu, Öncelenmiş Sözleşmeye Aykırılık)
• Liu, Qiao, The Test of Fundamentality in Anticipatory Breach Cases: Spirent V. Quake, Canadian Business Law Review, S. 46, 2008, s. 443-449.
• Lookofsky, Joseph, International Encyclopaedia of Laws-Contracts, J. Herbots editor / R. Blanpain general editor, Suppl. 29, Kluwer Law Int., the Hague 2000.
• Oğuz, Arzu, Hukuk Tarihi ve Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Uluslararası Ticaret Hukuku (Lex Mercatoria)- Unidroit İlkeleri’nin Lex Mercatoria Niteliği, AÜHFD C. 50, S. 3, 2001, s. 11-53.
• Oğuz, Arzu, Sözleşmeler Hukuku Alanında Hukukun Birleştirilmesi, AÜHFD C. 49, S. 1-4, 2000, s. 31-65.
• Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. 1, Gözden Geçirilmiş 11. Bası, İstanbul 2013.
• Robertson, W. Davidson, The Doctrine of Anticipatory Breach of Contract, Louisiana Law Review, Vol. 20, 1959-1960, s. 119-134.
• Rowley, A. Keith: A Brief History of Anticipatory Repudiation in American Contract Law, University of Cincinnati Law Review Vol. 69, Winter 2001, s. 565-639.
• Saidov, Djakhongir, Anticipatory Non-Performance and Underlying Values of the UNIDROIT Principles, 11 Unif. L. Rev. n.s., 2006, s. 795-823.
• Schlechtriem, Peter/Petra, Butler, UN Law on International Sales, the UN Convention on the International Sale of Goods, Springer 2009.
• Schlechtriem, Peter, Uniform Sales Law: The UN-Convention on Contracts for the International Sale Of Goods, Published by Manz, Vienna 1986. http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/schlechtriem.html (çevrimiçi erişim, 01.08.2014)
• Schlechtriem, Peter, Calculation of Damages in the Event of Anticipatory Breach under the CISG. http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/schlechtriem20.html (çeurimiçi erişim, 01.08.2014)
• Schwenzer, Ingeborg/Kee, Christopher/Hachem, Pascal, Global Sales and Contract Law, Oxford University Press, 2012.
• Sclechtriem, Peter/Schwenzer, Ingeborg, Commentary on the UN Convention on the International Sale of Goods (CISG) Second Edition Oxford 2005. (Schlectriem/Schwenzer/İşleyen)
• Sekreterya Şerhi, Commentary on the Draft Convention on Contracts for the International Sale of Goods Prepared by the Secretariat (“Secretariat Commentary”), UN DOC. A/CONF. 97/5, United Nations Conference on Contracts for the International Sale of Goods, Vienna, 10 March-11 April 1980, Official Records http://www.globalsaleslaw.org/index.cfm?pageID=644 (Sekretarya Şerhi) (çevrimiçi erişim, 01.08.2014)
• Seliazniova, Tatsiana, Prospective Non-Performance or Anticipatory Breach of Contract (Comparison of the Belarusian Approach to CISG Application and Foreign Experience), Journal of Law and Commerce Vol. 24, Fall 2004, s. 111-140.
• Serozan, Rona, Borçlar Hukuku Genel Bölüm C. 3, Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, Gözden Geçirilmiş 6. Bası, İstanbul 2014. (Serozan, Borçlar)
• Serozan, Rona, Borçlar Hukuku Özel Bölüm, 2. Bası, İstanbul 2006. (Serozan, Borçlar Özel)
• Serozan, Rona, CISG’a ve TBK’na Göre Alıcının Dönme Hakkının Sınırları, İÜHFM, C. 70, S. 2, 2012, s. 207-220. (Serozan, CISG)
• Serozan, Rona, Hukukta Yöntem, Yaşar Üniversitesi Dergisi, Özel Sayı (Armağan), Vol. 8, C. 3, 2013, s. 2423-2440. (Serozan, Yöntem)
• Serozan, Rona, Medeni Hukuk Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, 4. Bası, İstanbul 2013. (Serozan, Medeni)
• Serozan, Rona, Sözleşmeden Dönme, Gözden Geçirilmiş 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2007. (Serozan, Dönme)
• Serozan, Rona, Yürürlükteki İfa Engelleri ve Haksız Fiiller Hukukunun Yetersizlikleri ve Bu Yetersizliklerin Aşılmasında Giderek Önemi Artan Kavramlar: Sözleşmenin Müspet İhlali ve Culpa In Contrahendo, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 18, 1990, s. 27-42. (Serozan, İfa Engelleri)
• Strub, M. Gilbey, The Convention on the International Sale of Goods: Anticipatory Repudiation Provisions and Developing Countries, International and Comparative Law Quarterly, S. 38, 1989, s. 475-501.
• Tandoğan, Haluk, Türk Mes’uliyet Hukuku, İstanbul 2010.
• Treitel, H. Guenter., An Outline of the Law of Contract, 6th Edition, Oxford University Press, 2004.
• Ulusu, Ayşe Elif, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin BM Antlaşmasında ve Avrupa Borçlar Hukuku Prensiplerinde Tazminat Sorumluluğunun Sınırlandırılmasında Öngörülebilirlik İlkesi, 1. Baskı, İstanbul 2011.
• Umar, Bilge/Yılmaz, Ejder, İsbat Yükü, 2. Bası, İstanbul 1980.
• Uncitral Digest, Uncitral Digest of Case Law on the United Nations Convention on the International Sale of Goods, United Nations Publication, New York, 2012, http://www.uncitral.org/pdf/english/clout/CISG-digest-2012-e.pdf (çevrimiçi erişim, 01.08.2014)
• Vilus, Jelena, Provisions Common to the Obligations of the Seller and the Buyer, General Principles of European Contract Law, in International Sale of Goods: Edited by Petar Sarcevic and Paul Volken, Oceana 1986, Chapter 7, s. 239-264.
• Yelkenci, Işıl, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca Alıcının Sözleşmeden Dönmesi, İstanbul 2014.
• Ziegel, S. Jacob, The Remedial Provisions in the Vienna Sales Convention: Some Common Law Perspectives: in Galston/Smit ed., International Sales: The United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, Matthew Bender 1984, Ch. 9, s. 1-43.
• Ziegel, S. Jacob, Report to the Uniform Law Conference of Canada on Convention on Contracts for the International Sale of Goods, Article 71-72, 1981. (Ziegel, Report)