ULUSLARARASI İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDE ESASA UYGULANACAK HUKUK BAKIMINDAN FIDIC SÖZLEŞME ŞARTLARININ VE MÖHUK m. 24/4’TE BELİRLENEN İSTİSNA KURALININ İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 3, 1483 - 1529, 16.12.2016

H. Akif Karaca

Öz

Uluslararası inşaat sözleşmeleri, teknik özelliklere sahip olan, yüksek meblağlı in-
şaat projelerinin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılan ve sözleşme tara arının hak
ve borçları da dikkate alındığında karmaşık nitelikli sözleşmelerdir. Bu nedenle,
tara arın hukuk seçimi yapmaları öngörülebilirlik ve belirlilik açısından taraf-
ların lehinedir. Tara ar, ayrıca, Fidic standart sözleşme şartlarını incorporation
teorisi kapsamında sözleşmenin parçası haline getirebilirler. Bununla birlikte,
milli mahkemelerde yapılacak yargılamalarda bu durum hukuk seçimi teşkil et-
meyecektir. Milletlerarası tahkim yargılamasında ise bu standart sözleşme şartları
hukuk kuralları olarak uygulanabilecektir. Tara arın hukuk seçimi yapmama-
sı durumunda, uluslararası inşaat sözleşmelerine uygulanacak hukuk objektif
bağlama kuralına göre yüklenicinin işyerinin bulunduğu ülke hukuku olacaktır.
Bununla birlikte, ifa yeri ülkesinin uluslararası inşaat projelerinde taşıdığı önem
istisna kuralına dayanarak ifa yeri ülkesi hukukunun uygulanmasına neden ola-
bilecektir. Bu makalede, öncelikle, inşaat sözleşmeleri maddi hukuk düzenlemesi
bakımından ele alınmış, daha sonra ise uluslararası inşaat sözleşmelerine uygula-
nacak hukukun hukuk seçimi yolu ile veya objektif bağlama kuralı ya da istisna
kuralının uygulanması yolu ile belirlenmesi incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

inşaat sözleşmesi, uygulanacak hukuk, hukuk seçimi, fidic şartları, daha sıkı ilişkili hukuk

Kaynakça

• AKINCI, Ziya, Milletlerarası Özel Hukukta İnşaat Sözleşmeleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İzmir, 1996.
• AKINCI, Ziya, Tara arın Yetkili Hukuku Belirlememeleri Durumunda Sözleşmeye Uygu- lanacak Hukuk, DEÜHF Yayınları, 1992.
• BAYATA CANYAŞ, Aslı, AB ve Türk Hukuku Uyarınca Sözleşmeye Uygulanacak Hukuka İlişkin Genel Kural, Adalet, Ankara, 2012.
• CARDUCCI, Guido, “Major Infrastructure Projects in EU Private International Law”, Construction Law International, V. 14/8, 2013.
• ÇELİKEL, Aysel/ERDEM, Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, 13. bs., İstanbul, Beta, 2014.
• ÇİLİNGİROĞLU, Cüneyt, “Devletler Özel Hukuku Alanında Borç Sözleşmelerinde Hu- kuk Seçimi: Subjektif Bir Bağlama Noktası Olarak Taraf İradeleri”, MHB, C.9, S.2, 1999, s. 103-120.
• CUNIBERTI, Gilles, “ Three theories of Lex Mercatoria, Colombia Journal of Transnational Law”, V. 52, 2014, s. 369-434.
• DEMİRKOL, Berk, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24. Maddesi Çerçevesinde Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk, 2.bs., Vedat, İstanbul, 2014.
• DICEY, MORRIS and COLLINS, The Conflict of Laws, 14th ed., 2006.
• D’OLIVEIRA, H.U.J., “Characteristic Obligation in the Draft EEC Obligation Conven- tion”, AJCL, 1977, V. 25.
• EKŞİ, Nuray, “Kanunlar İhtilafında Incorporation”, MHB, S. 19-20, 1999-2000, s. 263- 291.
• EREN, Fikret, “Borçlar Kanunu Açısından İnşaat Sözleşmeleri”, İnşaat Sözleşmeleri Ortak Seminer, 18-29 Mart 1996, 2. bs., Ankara, BTHAE, 2001, s. 45-58.
• EREN, Fikret, “İnşaat Sözleşmesinde Müteahhidin Borçları ve Bu Borçların Yerine Getirilmemesinin Sonuçları” İnşaat Sözleşmeleri Ortak Seminer, 18-29 Mart 1996, 2. bs., Ankara, BTHAE, 2001, s. 59-86.
• EREN, Fikret, “İnşaat Sözleşmesinin Sona Ermesi” İnşaat Sözleşmeleri Ortak Seminer, 18- 29 Mart 1996, 2. bs., Ankara, BTHAE, Ankara, 2001, s. 87-103.
• ERKAN, Mustafa, “MÖHUK m. 31 Bağlamında Türk Hukukunda Doğrudan Uygulanan Kurallara Bakış” GÜHFD, C. XV, S. 2, 2011, s. 81-121.
• FAWCETT, James/CARRUTHERS, Janeen M., Cheshire, North & Fawcett Private International Law, 14th ed., OUP, 2008.
• FOX, William F., International Commercial Agreements: A Primer on Drafting, Negotiating and Resolving Disputes, 4th ed., Wolters and Kluwer, 2009.
• GOLDMAN, Berthold, “ e Applicable Law: General Principles of Law: Lex Mercatoria” in Contemporary Problems in International Arbitration”, ed. Julian D. M. Lew, Sprin- ger, 1986, s. 113-125.
• GIULIANO, Mario/ LAGARDE, Paul, Council Report on the Convention on the Appli- cable Law to Contractual Obligations”, Official Journal of the European Communities, C. 282.1, 1980.
• GÜNGÖR, Gülin, Temel Milletlerarası Özel Hukuk Metinlerinin Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Konusunda Yakınlık Yaklaşımı, Ankara, Yetkin, 2007.
• GÜNGÖR, Gülin, “ The Principle of Proximity in Contractual Obligations: e New Turkish Law on Private International Law and International Civil Procedure”, Ankara Law Review, V. 5, N.1, 2008, s. 1-21
• HÖK, Götz Sebastian, Uluslar arası İnşaat Hukuku Fidic Red Book (Kırmızı Kitap) 1999 Hakkında Açıklamalar, Çev. Gökhan Erbaş, Ankara, Adalet, 2009.
• KAPLAN, İbrahim, “İnşaat Sözleşmelerinde Yapı Sahibinin Ücret Ödeme Borcu”, İnşaat Sözleşmeleri Ortak Seminer, 18-29 Mart 1996, 2. bs., Ankara, BTHAE, 2001, s. 105- 171.
• KÖKSAL, Tunay, “Uluslararası İnşaat Sözleşme Modeli Olarak Fidic İnşaat İşleri Sözleşme Şartları”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 2010/1, S. 20, s. 86-109.
• LANDO, Ole, “ e Lex Mercatoria in International Commercial Arbitration”, Internatio- nal and Comparative Law Quarterly, V. 34, 1985; s.747-768.
• MANIRUZZAMAN, A.F.M., “ e Lex Mercatoria and International Commercial Contracts: A New Challenge for International Commercial Arbitration”, American Univer- sity Law Review”, V. 14/3, 1999, s. 657-734.
• MURRAY Carole/HOLLOWAY, David/TIMSON-HUNT, Daren, Schmittho Export Trade: e Law and Practice of International Trade, 11th ed., Sweet&Maxwell, London, 2007.
• NOMER, Ergin, Devletler Hususi Hukuku, 21. bs., Beta, İstanbul, 2015.
• ÖZ, M. Turgut, İnşaat Sözleşmesi ve İlgili Mevzuat, 2. bs., İstanbul, Vedat, 2012.
• ÖZDEMİR KOCASAKAL, Hatice, “Sözleşmeye Uygulanacak Hukukun MÖHUK m. 24 Çerçevesinde Tespiti ve Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları” MHB, Y. 30, S. 1-2, 2010.
• ÖZEL, Sibel, Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri, Legal, İstanbul, 2008.
• ÖZEL, Sibel, “Sözleşmesel İlişkide MÖHUK m. 24.II’de Öngörülen Objektif Bağlama Kuralının Mukayeseli Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, MHB, Y. 22, 2002, s. 577-617.
• PATOCCHI, P. M., “Characteristic Performance: A New Myth in the Con ict of Laws? Some Comments on a Recent Concept in the Swiss and European Private Internatio- nal Law of Contract” in: Etudes de Droit International en L’honneur de Pierre Lalive, Bale, 1993.
• SARGIN, Figen,”Karakteristik Edim Teorisine Eleştirel Bir Yaklaşım”, AÜHFD, C. 50, S. 2, 2001, s.37-94.
• SCHMITTHOFF, Clive M., “International Business Law: A New Law Merchant”, Current Law and Social Problems, 1961, V. II, in Clive M. Schmittho ’s Select Essays on International Trade Law”, Ed. Chia-Jui Cheng, Martinus Niho Publishers, London, 1988, s. 20-37.
• SCHNITZER, A. D., “Les Contrats Internationaux en Droit International Prive Suisse”, Rec. Des Cours, 1968/I.
• ŞANLI, Cemal, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, 5. bs., Beta, İstanbul, 2013.
• ŞANLI, Cemal/ESEN, Emre/ATAMAN FİGENMEŞE, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, 4. bs., Vedat, İstanbul, 2015.
• ŞANLI, Cemal, Milletlerarası Ticari Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk, Ankara, BTHAE, 1986.
• TARMAN, Zeynep Derya, “5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) Uyarınca Yabancılık Unsuru Taşıyan Akdi Borç İlişkilerinde Hukuk Seçimi”, BATİDER, C. XXVI, S. 1, 2010, s. 143-159.
• TEKİNALP, Gülören, “Akdi İlişkide Objektif Genel Kural ve En Yakın İrtibatlı Hukuk Uygulaması”, Prof. E. E. HIRSCH’in Hatırasına Armağan, Ankara, 1986, s. 443-450.
• TEKİNALP, Gülören/UYANIK ÇAVUŞOĞLU, Ayfer, Milletlerarası Özel Hukuk: Bağlama Kuralları, 11. bs., Vedat, İstanbul, 2011.
• TÜREGÜN, Necip, “Fidic Açısından İnşaat Sözleşmeleri”, İnşaat Sözleşmeleri Ortak Seminer, 18-29 Mart 1996, 2. bs., Ankara, BTHAE, 2001, s. 249-285.
• TÜZEMEN ATİK, Ebru, “Fidic (New Red Book) Kuralları Uyarınca İnşaat Sözleşmelerin- de Müteahhidin Sorumluluğu, GÜHFD, C. 18, Y. 2014, S. 2, s. 53-84.
• YAVUZ, Cevdet/ACAR, Faruk/ÖZEN, Burak, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10. bs., İstanbul, Beta, 2014
• ZEVKLİLER, Aydın/GÖKYAYLA, Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 14. bs., Ankara, Turhan, 2014.