YETKİSİZ TEMSİLDE CULPA IN CONTRAHENDO SORUMLULUĞU

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 3, 2643 - 2664, 16.12.2016

Mustafa Tiftik Elif Şen

Öz

 Temsil, bir kimsenin hukuki işlemlerinin kapsamını ve sayısını artıran bir kurumdur. Temsil sayesinde kişi, aynı anda birden fazla işlem yapabilmektedir. Günümüz teknolojisi ve ticari hayatın bir gereği olarak masraf ve zamandan tasarruf, kimliğini gizli tutmak ve yapılacak sözleşmenin uzmanlık gerektirmesi gibi ihtiyaçlardan dolayı temsil kurumuna başvurulmaktadır. Bunun sonucu olarak da yetkisiz temsil durumu sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.

Makale konusunu, yetkisiz temsilde culpa in contrahendo sorumluluğu oluşturmaktadır.

Culpa in contrahendo sorumluluğu, sözleşme görüşmelerindeki kusurlu davranışlardan doğan sorumluluktur. Yetkisiz temsilcinin sorumluluğu da bir çeşit culpa in contrahendo sorumluluğudur. 

Yetkisiz temsil, temsil yetkisi olmaksızın başkası ad ve hesabına işlem yapılmasını ifade eder. Yetkisiz temsilci, bir hukuki işlem yaptığında, temsil olunan o işleme onay verene kadar, sadece üçüncü kişi o işlem ile bağlıdır; temsil olunan uygun sürede onay vermezse üçüncü kişi de işlem ile bağlı olmaktan kurtulur. Temsil olunanın yetkisiz temsil ile yapılan hukuki işleme onay vermediği hallerde, yetkisiz temsilcinin culpa in contrahendo sorumluluğuna gidilecektir. Temsil olunan onay vermesi durumunda ise, yetkisiz temsil ile yapılan sözleşme geçerli hale gelecektir, ancak şartları varsa yine de yetkisiz temsilcinin sorumluğu söz konusu olabilecektir. Bununla birlikte, böyle bir durumda yetkisiz temsilci sadece gecikmeden doğan zararı karşılamakla yükümlü olacaktır. Kısaca bahsedilen bu sorumluluğun esasları çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır.

Çalışmada kısaca temsil ve yetkisiz temsil kavramları, yetkisiz temsilin benzer kavramlarla karşılaştırılması, yetkisiz temsilin görülme biçimleri, yetkisiz temsilcinin sorumluluk şartları ele alındıktan sonra, çalışmanın esas konusunu teşkil eden yetkisiz temsilden doğan culpa in contrahendo sorumluluğu, yetkisiz temsilin hüküm ve sonuçları başlığı altında ayrıntılı olarak incelenmektedir. 

Anahtar Kelimeler

temsil, yetkisiz temsil, culpa in contrehando, sorumluluk, müspet zarar, menfi zarar

Kaynakça

• ACAR, Serdar, Kambiyo Senetlerinde Temsil Yetkisindeki Sakatlıklar ve Sonuçları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 2, 2006, s. 27-42.
• AKYOL, Şener, Türk Medeni Hukukunda Temsil, İstanbul, 2009.
• ANTALYA,O. Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.I, İstanbul, 2012.
• BAYGIN, Cem, Culpa In Contrahendo Sorumluluğu ve American Hukukundaki Uygulaması, EÜHFD., C. IV., S. 1-2, s. 345-377. (http://hukuk.erzincan.edu.tr/dergi/makale/2000_1_18.pdf)
• BELGESAY, Mustafa Reşit:, Hukuki Muamelelerde Temsil, İstanbul, 1941.
• BERKİ, Şakir, Türk Borçlar Hukukunda Temsil, BTHAE., C. VIII., S. I, Haziran, 1975, s. 15-32.
• DEMİRCİOĞLU, Huriye Reyhan, Güven Esası Uyarınca Sözleşme Görüşmelerindeki Kusurlu Davranıştan Doğan Sorumluluk(Culpa In Contrahendo Sorumluluğu), Ankara, 2009.
• EREN, Fikret, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 18. Baskı, İstanbul, 2015.
• ERGÜNE, Mehmet Serkan, Culpa In Contrahendo Sorumluluğunda Olumlu Zararın Tazmini, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C. I, İstanbul, 2010, s. 909-926.
• ESENER, Turhan, Borçlar Hukuku I Akitlerin Kuruluşu ve Geçerliliği, Ankara, 1969. (Borçlar Hukuku)
• ESENER, Turhan, Türk İsviçre Borçlar Hukuku Bakımından Yetkisiz Temsil, Ankara, 1963.(Yetkisiz Temsil)
• GAUCH, Peter/SCHLUEP, Walter R., Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Band I, 7.Auflage, Zürich, 1998, N.1306.
• İNCEOĞLU, Murat, Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, İstanbul, 2009.
• KARAHASAN, M. Reşit, Sorumluluk Hukuku Sözleşmeden Doğan Sorumluluk, Genişletilmiş 6. Bası, İstanbul, 2003.
• KILIÇOĞLU, M.Ahmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yeni Borçlar Kanunu’ na Göre Hazırlanmış Genişletilmiş 16. Bası, Ankara, 2012.
• KIRCA, Çiğdem, Bilgi Vermeden Dolayı Üçüncü Kişiye Karşı Sorumluluk, Ankara, 2004.
• KIRCA, İsmail, Vekâletsiz İş Görmenin Temsil Hukukunda Uygulama Alanı Bulduğu Haller, AÜHFD., 1995, C. 44, S.1-4, s. 443-450.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip/HATEMİ,Hüseyin/ SEROZAN, Rona/ARPACI, Abdülkadir, Borçlar Hukuku Genel Hükümler I. Cilt, 2010 Tarihli 5. Bası’ dan 6. Tıpkı Baskı, İstanbul, 2014.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ Öz M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt I, Gözden Geçirilmiş 12. Bası, İstanbul, 2014.
• OĞUZTÜRK(KALKAN), Burcu, Güven Sorumluluğu, İstanbul, 2008.
• REİSOĞLU, Safa, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 1.7.2012’ de Yürürlüğe Giren Yeni Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış 25. Bası, İstanbul, 2014.
• SUNGURBEY, Ayfer Kutlu, Yetkisiz Temsil Özellikle Culpa In Contrahendo ve Olumsuz Zarar, İstanbul, 1988.
• UYGUR, Turgut, Açıklamalı-İçtihatlı Borçlar Kanunu Sorumluluk ve Tazminat Hukuku, I. C., Ankara, 2003.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi/ AKMAN, Sermet/ BURCUOĞLU, Haluk/ ALTOP, Atilla, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Altıncı Bası, İstanbul, 1988.
• VON TUHR, Andreas/PETER, Hans, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Bd. I, 3. A., Zürich, 1979.
• YALMAN, Süleyman, Türk-İsviçre Hukukunda Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk, Ankara, 2006.
• YAVUZ, Cevdet, Türk-İsviçre ve Fransız Medeni Hukuklarında Dolaylı Temsil, İstanbul, 1983.